Gölbaşı gölü’nde meydana gelen değişimin coğrafi analizi (Hatay)

Bu çalışmada, Gölbaşı gölü sulak alanında meydana gelen alansal değişimin coğrafi açıdan değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışma, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Uzaktan Algılama (UA) yöntem ve teknikleri kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Ayrıca yapılanlar arazi çalışmalarıyla da desteklenmiştir. Göl alanında 1957 yılından 2007 yılına kadar geçen 50 yıllık sürede 0,60 km2 ve % 61,52’lik bir oranda azalma olduğu görülmüştür. Bu değişimin ana nedeni olarak göl çevresinde yapılan tarımsal faaliyetler, gölü besleyen kaynakların aşırı derecede kullanımı, kuraklık ve buharlaşma, göl tabanındaki sızmalar, egzotik flora ve faunanın yaygınlaştırılması, bilinçsiz kara ve su avcılığı ile gölün kuzeyinde bazaltların bulunduğu alanlarda yoğun olarak sondaj kuyularının açılması gibi faktörler gösterilebilir. Bu durum sürdürülebilir bir yönetim planının oluşturulmasını gerekli kılmaktadır. Aksi taktirde gelecekte dönüşü olmayan problemler meydana gelebilir. Anahtar Kelimeler: Sulak Alan, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), Uzaktan Algılama (UA), Zamansal Değişim, Gölbaşı Gölü (Hatay).

Geographical analysis of the change in lake Gölbaşı (Hatay)

In this study it has been aimed to evaluate geographically the areal change occurring in the wetlands of Lake Gölbaşı. Geographic Information Systems (GIS) and Remote Sensing (RS) methods and techniques have been utilized in this study. Also the study has been supported with land works. It has been understood that there has been a reduction in the lake area at a rate of 0,60 km2 and 61,52 % in the 50 year period between 1957 and 2007. The main causes of this change are the factors of agricultural activities in the lake surroundings, excessive exploitation of the sources that feed the lake, drought and evaporation, percolations in the lake base, making the exotic flora and fauna widespread, unconscious land and sea hunting and opening so many boreholes in the basaltic areas north of the lake. This overall situation necessitates a sustainable management plan. Otherwise, problems of no return may happen in the future.

PDF

___

AKBULAK, C. ve YAMAN, A. “Kepez Deltasında Arazi Kullanımının Coğrafi Analizi”,1. Uluslararası Troia Bölgesi Değerleri Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 25–27 Ağustos 2006, Çanakkale 2006, s. 53–64.
AKBULAK, C., ERGİNAL, A. E. ve ÖZTÜRK, B.. “Gelibolu Yarımadası’nın Kuzeybatı Kıyılarında Arazi Kullanımının Uzaktan Algılama ile İncelenmesi”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 20 (2008a), s. 41–50.
AKBULAK, C., ERGİNAL, A. E., GÖNÜZ, A., ÖZTÜRK, B. ve ÇAVUŞ, Z. “Investigation of Land Use and Coastline Changes on the Kepez Delta Using Remote Sensing”, J. Black Sea/Mediterranean Environment, Volume: 14 (2008b), p. 95–106.
AKIN, A. (2007). Çukurova Deltası Kıyı Alanında Arazi Örtüsü Değişimlerinin Belirlenmesinde Farklı Uzaktan Algılama Yöntemlerinin Değerlendirilmesi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana.
ALPARSLAN, E. ve YÜCE, H. “Monitoring Urban Growth Around Küçükçekmece Lake Through Remote Sensing Technology”, Küçükçekmece ve Yakın Çevresi Teknik Kongresi, Deprem ve Planlama, İstanbul: Bildiriler Kitabı, İstanbul 2003, Cilt: 1, s. 62–72.
ALTINSAÇLI, S. ve GRİFFİTHS, H. W. “Ostracods (Crustaces) from the Turkish RAMSAR site of Lake Kuş (Manyas Gölü). Aquatic Conservation: Marine and Freshwater Ecosystems 11 (2001), p. 217–225.
ARI, Y. Visions of a Wetland: Linking Culture and Conservation at Lake Manyas, Turkey. UMI, An Arbor, Publication Number: AAT 3025135. ISBN: 0–493–38335–2, Ann Arbor, Michigan, USA 2002.
BENESSAĠAH, N., (1988). Mediterranean Wetlands Socioeconomic Aspects. RAMSAR Convention Bureau, Gland.
CARVALHO, L. M. T., FONSECA, L. M. G., MURTAGH, F. ve CLEVES, J. G. P. W. “Digital Change Detection with the Aid of Multiresolution Wavelet Analysis”. International Journal of Remote Sensing 22 (2001), p. 3871–3876.
CİMİNLİ, C. S. (2005). Gölbaşı Gölü’nde Su ve Bazı Organizmalarda Ağır Metal Birikimi, Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Su Ürünleri Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Antakya.
ÇETİN, B. “Karataş (Bahçeözü) Gölü (Burdur-Karamanlı) Sulak Alanının Kullanımı ve Ortaya Çıkan Sorunlara Coğrafi Bir Bakış”, ISSN:1306–3111, E-Journal of New World Sciences Academy, Volume: 4 (2009), Number: 4, Article Number: 4A0011.
DAİ, X. L. ve KHORRAM, S. “The effects of Image Misregistration on the Accuracy of Remotely Sensed Change Detection”. IEEE Transactions on Geoscience and Remote Sensing 36 (1998), p. 1566–1577.
DOĞANER, S., Türkiye Turizm Coğrafyası, Çantay Kitabevi Yayınları, İstanbul 2001.
DSİ., (1975). Asi Havzası Hidrojeolojik Etüt Raporu, Ankara.
EKİNCİ, D. ve EKİNCİ, B. “Küçükçekmece Gölü ve Yakın Çevresinde Zemin Örtüsü Değişiminin Coğrafya Üzerinde Etkileri”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 47 (2007), s. 131-146.
EKİNCİ, D. ve EKİNCİ, B. “The Potential of Remote Sensing for Monitoring Kayışdağı and Its Surroundings (Istanbul) Land Cover Changes and Their Effects on Physical Geography Conditions”, Proc. 18th International Soil Meeting (ISM) on Soil Sustaining Life on Earth, Managing Soil and Technology Conference Papers, May 22-26, Şanlıurfa 2006, Volume: I, p. 327-336.
EKİNCİ, D. ve EKİNCİ, B. “Üsküdar'da Arazi Kullanımının Değişimi ve Hali Hazırdaki Özellikleri”, 06–09 Kasım 2008 Uluslararası Üsküdar Sempozyumu VI Bildiriler Kitabı, Üsküdar 2008.
EKİNCİ, D., (2004). Gülüç Çayı Havzasının Uygulamalı Jeomorfolojisi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
ERLİCH, P. R., The Loss of Diversity: Causes and Consequences, In.: Wilson, E. O., Peter, F. M. (Eds.), Biodiversity, National Academic Press, Washington 1988.
GOODCHİLD, M. F., STAYEERT, L. T., PARKS, B. O., JOHNSTON, C. J., MAİDMENT, D., CRANE, M. ve GLENDİNNİNG, S. GIS and Environmental Modeling: Progress and Recent Research, GIS World, USA 1996.
GÜRBÜZ, M., KORKMAZ, H., GÜNDOĞAN R. ve DIĞRAK, M. Gâvur Gölü Bataklığı Coğrafi Özellikleri ve Rehabilitasyon Plânı, Kahraman MaraĢ Valiliği, İl Çevre Müdürlüğü Yayınları No: 1, Kahramanmaraş 2003.
JENSEN, R. J. Introductory Digital Image Processing A Remote Sensing Perspective, ISBN 0–13– 205840–5, New Jersey 1996.
KANSİİME, F., SAUNDERS, M. J. ve LOĠSELLE, S. A. Functioning and dynamics of wetland vegetation of Lake Victoria: an overview. Wetlands Ecol Manage Vol. 15 (2007), Issue 6, DOI10.1007/s11273–007–9043–9, 443–451, Springer Science+Business Media B.V.
KARATAŞ, A., (2010). Hatay İli’nin Su Potansiyeli ve Sürdürülebilir Yönetimi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Antakya/HATAY.
KORKMAZ, H. “Antakya-Kahramanmaraş Graben Alanında Kurutulan Sulak Alanların (Amik Gölü, Emen Gölü ve Gâvur Gölü Bataklığı) Modellerinin Oluşturulması”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 5 (2008), Sayı: 9, s. 19–37.
KORKMAZ, H. “Pınarın Gözünden Gölbaşı Gölü’ne”, Hatay Kültür ve Keşif Dergisi, Sayı: 38 (2010b), s. 12–13.
KORKMAZ, H. Amik Gölü’nün Kurutulmasının Yöre İklimine Etkileri, Mustafa Kemal Üniversitesi Yayınları, No: 22, Antakya/HATAY 2009a.
KORKMAZ, H. Amik Ovası’nda Kurak Devre İle Buğday, Pamuk Ve Mısır Tarımı Arasındaki İlişki, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 6 (2009b), Sayı: 11, s. 56–68.
KORKMAZ, H., (2010a). Gölbaşı Gölündeki Değişimin Nedenleri, Kişisel Görüşme, 17.03.2010.
KROLL, A. Water Use In Agriculture and Sectoral Policies in the Mediterranean Countries: Italy, Portugal, Spain, Egypt, Israel, Turkey. Technical Report of EU Funded Polagwat Project (phase II), Institute for Prospective Technological Studies Seville, Sevilla 2000.
KUŞÇU, V., (2008). Samandağ’ın Beşeri ve İktisadi Coğrafyası, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Elazığ.
LI, X. ve YEH, A. G. O. “Principal Component Analysis of Stacked Multitemporal Images for the Monitoring of Rapid Urban Expansion in the Pearl River Delta”. International Journal of Remote Sensing 19 (1998), p. 1501–1518.
LU, D. S., MAUSEL, P., BRONDIZIO, E. S. ve MORAN, E. “Change detection Techniques”. International Journal of Remote Sensing 25 (2004), p. 2365–2407.
LUNETTA, R. ve BALOGH, M. “Application of multi-temporal Landsat 5 TM imagery for wetland identification”. Photogrammetric Engineering and Remote Sensing 65 (1999), p. 1303–1310.
LYON, J. G. Practical Handbook for Wetland Identification and Delineation. Ann Arbor: Lewis Publishers, Boca Raton, Ann Arbor, London, Tokyo 1993.
ÖZDEMİR, M. A. ve BAHADIR, M. “Armutlu Yarımadasında Arazi Kullanımının Zamansal Değişimi”, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Dergisi, İstanbul, Basılı Nüsha ISSN No: 1302– 7212, Elektronik Nüsha ISSN No: 1305–2128, İstanbul Üniversitesi Rektörlük Yayın No: 4854, Sayı: 17 (2008a), İstanbul.
ÖZDEMİR, M. A. ve BAHADIR, M. “Uzaktan Algılama Ġle Acıgöl Havzası’nda Arazi Kullanımının Zamansal Değim Analizi (1975–2005)”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Volume: 3 (2010), Issue: 12, p. 335–351.
ÖZDEMİR, M. A. ve BAHADIR, M., (2008b). “Armutlu Yarımadasında Arazi Kullanımının Zamansal Değişimi”, uzalcbs2008.erciyes.edu.tr/pdf/68.pdf, Son Erişim Tarihi: 10.02.2010.
ÖZŞAHİN, E. “İskenderun Akaçlama Havzasında (HATAY) Arazi Örtüsünün Zamansal Değişimi”, Turkish Studies-International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 5/2 (2010), Erzincan.
PALACIOS, M. R., MABRY, B. J., NIALS, F., HOLMLUND, J. P., MIKSA, E., DAVIS, O. K. “Early Irrigation Systems in Southestern Arizona: The Ostracode Perspective”, Journal of South American Earth Sciences, Vol.14 (2001), p. 541–555.
PAMİR, H. Toprağımızı emanet ettik, o, suyumuzu bitirdi... Okaliptus, (Editörler: Y. Ergün, Ş. Yalçın-Özdilek, H. Pamir), Hatay’da On Sıcak Gün, Mustafa Kemal Üniversitesi, Yayın No:19, s. 254–258, Hatay 2008.
PAPAYANNİS, T. H. ve SALATHE, T. Mediterranean Wetlands at the Dawn of the 21th Century. Mediterranean Wetlands Initiave (MEDWET), Tour du Valat Publication, Arles1999.
PELEN, N., (2002). Hassa-Güvenç-Yalangöz (Kırıkhan–Antakya) Yöresi Bazalt ve Çevre Kayaçların Jeolojik, Petrografik, Hidrojeolojik İncelemesi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı, YayımlanmamıĢ Doktora Tezi, Adana.
REIS, S. ve YOMRALIOĞLU, T. “Landsat ETM+ Uydu Görüntüsü ile Trabzon İli Arazi Örtüsünün Belirlenmesi”, Doğu Karadeniz Bölgesinde Kırsal Alanda Ulaşım, Yerleşim Sorunları ve Çözümleri Sempozyumu, Karadeniz Teknik Üniversitesi Bildiriler Kitabı, s. 306–315, Trabzon 2003.
ROSHIER, D. A. ve RUMBACHS, R. M. “Broad-scale mapping of temporary wetlands in arid Australia”. Journal of Arid Environments 56 (2004), p. 249–263.
SHAIKH, M, GREEN, D. ve CROSS, H. “A remote sensing approach to determine environmental flows for wetlands of the Lower Darling River, New South Wales, Australia”. International Journal of Remote Sensing 22 (2001), p. 1737–1751.
STOW, D. A. “Reducing the Effects of Misregistration on Pixel-level Change Detection”. International Journal of Remote Sensing 20 (1999), p. 2477–2483.
STOW, D. A. ve CHEN, D. M. “Sensitivity of Multitemporal NOAA AVHRR Data of an Urbanizing Region to Land-use/Land-cover Change and Misregistration”. Remote Sensing of Environment 80 (2002), p. 297–307.
TAĞIL, Ş. “Quantifying the Change Detection of the Uluabat Wetland, Turkey, by Use of Landsat Images”, Ekoloji Dergisi, Sayı: 16 (64) (2007), s. 9–20.
TARIM İL MÜDÜRLÜĞÜ, (2008). Hatay Ġli Tarım Envanteri,Hatay Tarım İl Müdürlüğü Arşiv Verileri, Antakya.
TAŞ, B. “Tosya İlçesinde Jeomorfolojik Birimlerin Arazi Kullanımı Üzerine Etkileri”, Coğrafi Bilimler Dergisi, 4 (1) (2006), s. 43–66.
THE RAMSAR CONVENTİON MANUEL. 4th Edition, http://www.ramsar.org., (2006).
TOWNSHEND, J. R. G., JUSTİCE, C. O., GURNEY. C. ve MCMANUS, J. “The impact of misregistration on change detection”. IEEE Transactions on Geoscience and Remote Sensing 30 (1992), p. 1054–1060.
TÜRKMEN, M., NAZ, M. ve DĠNLER, Z. M. “Gölbaşı Gölü’nün Zooplankton Tür Kompozisyonu ve Biyoması (Hatay, Türkiye), E.Ü. Su Ürünleri Dergisi, Cilt: 23 (2006), Ek (1/1): 163-167.
TÜRKMEN, M., TEPE, Y., ÇALIŞKAN, E. ve CİMİNLİ, C. S. “Amik Havzası, Gölbaşı Gölü’nden İki Farklı Midye Türünün (Unio terminalis ve Potamida littoralis) Dokularında Ağır Metal Birikimi”,Ulusal Su Günleri 2005, 28–30 Eylül 2005, Trabzon 2005.
VERBYLA, D. L. ve BOLES, S. H. “Bias in Land Cover Change Estimates due to Misregistration”. International Journal of Remote Sensing 21 (2000), p. 3553–3560.
WEBER, K. T. “A method to Incorporate Phenology into Land Cover Change Analysis”. Journal of Range Management 54 (2001), A1–A7.
WOODCOCK, C. E., MACOMBER, S. A., PAX-LENNEY, M. ve COHEN, W. B. “Monitoring large areas for forest change using Landsat: generalization across space, time and Landsat sensor”, Remote Sensing of Environment, Volume: 78 (2001), p. 194–203.