Geçmişin nesnesini arayan bilim arkeoloji: Türkiye’de tarih öğretimindeki durumu

Geçmiş kavramı hem bireysel hem de toplumsal anlamda bizi ilgilendirir. İnsanlığın geçmişini ise iki bilim alanı araştırır. Bunlardan arkeoloji, yazının olmadığı dönemlerde yaşananları anlatır. Kazı yöntemini benimseyen arkeoloji, insanlığın uzak geçmişine ilişkin bilgi verir. Tarih ise yazının bulunduğu dönemlerdeki gelişmeleri ele alır. Geçmişin öğretimi için şüphesiz iki bilim dalına da gerek vardır. Bu çalışmada geçmişin öğretimi için tarih ve arkeolojinin rolü tartışılmıştır. Bunun için Türkiye’de tarih ve sosyal bilgiler öğretim programları incelenmiş, arkeolojiye verilen yer belirlenmiştir. Buna göre Türkiye’de tarih programlarında arkeolojinin hak ettiği yeri alamadığı görülmüştür. Bunun iki nedeninin olabileceği düşünülmüştür. Birinci neden, Türkiye’de arkeolojinin yeterince gündem oluşturamamasıdır. İkincisi ve daha önemlisi ise Türkiye’de genelde tarih disiplininin salt belgeye dayalı bir yazım alışkanlığını benimsemiş olmasıdır. Bu durum metodolojik bir sorun olarak değerlendirilebilir. Oysa Türkiye’de yeni eğitim programları yapılandırmacı öğrenme yaklaşımına göre düzenlenmiştir. Yapılandırmacı yaklaşım, bireylerin geçmişi kavramalarında onlara daha fazla öğrenme fırsatı verir. Her bir bireyin bir tarihçi ya da arkeolog gibi çalışmasını önerir. Deneysel arkeoloji bu tarz öğretim yöntemlerinden biridir. Buna rağmen Türkiye’de tarih öğretiminde arkeolojiden yeterince yararlanıldığı söylenemez.

Searching science to object of past as archeology: the situatıon in history teaching in turkey

Past concept interest to we as meaning both individual and social. Two science research to past of mankind. One of these archeology research to experiences of mankind in unwrite periods. Archeology take on execavation method for understand to ancient periods of mankind. History research to developments in writing periods. There two sciences important for understanding past. In this study have been discussed roles of history and archeology for teaching past. Because it has been inquired to history and social studies curriculums. According to history curriculum in Turkey, archeology don’t take place to due. It has been assumed to two causes. First cause is archeology enough don’t come up in Turkey. Second but more important cause is historiography just belong documents in Turkey. It can assessment as a methodological problem. Howewer new curriculums concept is constructivism in Turkey. The contructivism give opportunity to persons for more learn to those history. It suggestion that everyone person study as a historian and archeolog. Experimentical archeology is one of these teaching methods. Even so, archeology enough not has been placed in teaching history in Turkey.

PDF

___

ANDRAESS E. Çocuğa Uygun Tarih Tedrisatı. (Çev. K. Kaya), İstanbul, 1939.
ANDREETTİ K. Teaching History From Primary Evidence. London: David Fullton Publisher, 1993.
ATA B. “İngiltere‟de Piaget ve Bruner‟in Görüşlerinin İlköğretimde Tarih Öğretimine Yansıması Üzerine bir Araştırma”, PAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (1999): 1–8.
ATA B. “Müzelerde ve Tarihi Mekânlarla Tarih Öğretimi, Tarih Öğretmenlerinin „Müze Eğitimine‟ İlişkin Görüşleri”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, G.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2002.
BARTON C. K. “Oh, That‟s Tricky Piece! Children, Mediated Action, and the Tools of Historical Time”, Elemantary School Journal, 103(2) (2002): 161-186.
BAYMUR F. Tarih öğretimi. Ankara, 1949.
BLACK M. S. “Maturing Gracefully? Curriculum Standarts For History And Archeaology”, The Social Studies, (2001/May-June): 103–108.
BLYTH J. (). History in Primary Scholls. Open University Press, Milton Keynes-Philedelphia, 1989.
CARR E. Hallet. Tarih Nedir? (Çev. M. G. Gürtürk), (5. Baskı), İstanbul: İletişim Yayınevi, 1996.
CARR E. Hallet. & FONTONA J. Tarih Yazımında Nesnellik ve Yanlılık. (Çev. Özer Ozankaya), İmge Yayınevi, Ankara, 1992.
DEWEY J. “Temel Eğitimde Tarihin Amacı”, (Çev. B. Ata), Millî Eğitim, 147: 43–45. 2000.
DOĞAN Y. “Sosyal Bilgiler Öğretiminde Tarihsel Yazılı Kanıtların Kullanılması”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, G.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2007.
EGAN K. The Origins of İmagination and the Curriculum in İmagination and Education. New York: Teachers Collage Press. 1988.
EVANS R. J. Tarihin Savunusu. (Çev. U. Kocabaş), Ankara: İmge Yayınevi, 1999.
IGGERS G. Bilimsel Nesnellikten Postmodernizme Yirminci Yüzyılda Tarih Yazımı. Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2000.
İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi (4–5. sınıflar) Öğretim Programı. (Eğitim Amacıyla Hazırlanmış Taslak Baskı). Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi, Ankara, 2004.
İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi (6–7. Sınıflar) Öğretim Programı. Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi, Ankara, 2006.
GEIGER B. F. “Teaching About History And Science Through Archaeology Service Learning”, The Social Studies, (2004/July-August): 166–171.
GUHA R. Dünya Tarihinin Sınırında. Metis Yayınları, İstanbul, 2006.
JAHODA G. “Children‟s Concepts of Time And History”, Educational Review, 15 (1963): 87-105.
KYVING D. & MARTY M. A. Yanıbaşımızdaki Tarih. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2000.
LEBSACK E. A. C. “How Nine And Ten -Years- Olds Construct Historical Time By Reading Children‟s Literature”, New Mexico: Universty of New Mexico. http://wwwlib.umi.com/dissertations/fullcit/3072243.18.05.2006. tarihinde alınmıştır.
NICHOL J. Tarih Eğitimi. (Çev. M. Safran), Ankara, 1996.
NICHOL J. & Dean, J. History 7–11: Developing Primary Teaching Skills. Roudledge, London and Newyork, 1997.
OPPERMAN S. (Tunç) Postmodern Tarih Kuramı: Tarih Yazımı, Yeni Tarihselcilik ve Roman. Evin Yayınları, Ankara, 1999.
Ortaöğretim 9. Sınıf Tarih Dersi Programı. (2007). Çevrimiçi erişim: http://ttkb.meb.gov.tr. Erişim tarihi: 29.12.2008.
Ortaöğretim 10. Sınıf Tarih Dersi Programı. (2007). Çevrimiçi erişim: http://ttkb.meb.gov.tr. Erişim tarihi: 29.12.2008.
ÖĞÜN B. “Arkeoloji ve Tarih”, Tarih Metodolojisi ve Türk Tarihinin Meseleleri Kolokyumu, Fırat Üniversitesi, Elazığ,1990.
SAFRAN M. “Tarih Programları Nasıl Düzenlenmelidir?”, G.Ü. Eğitim Dergisi, 16, (3), 1996.
SAFRAN M. Tarih Eğitimi Makale ve Bildiriler. Gazi Kitabevi, Ankara, 2006.
SENTELLE S. P. “Digging to Learn: Teaching Science, History and Social Studies Through Archeology”, Educational Leadership, (1986/October): 10-12.
SINGER D. G. & SINGER J. L. Çocuklarda yaratıcılığın gelişimi, Gendaş Yayınevi, İstanbul, 1998.
ŞİMŞEK A. “İlköğretim Öğrencilerinde Tarihsel Zaman Kavramının Gelişimi ve Öğretimi”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, G.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2006.
TANER M. T. Tarih Yazımında Arkeolojinin Önemi. Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1995.
YILDIRIM A. & ŞİMŞEK H. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayınları, Ankara, 2003.