Abdülhak Hâmid Tarhan’ın “Bir Leyle-i Ye’s” şiirinin, irreel alanı (hinterground) merkeze koyarak ontolojik tahlili denemesi

Aydınlanma yahut Pozitivizm çizgisinde yeni ve sosyolojik bir din anlayışının belirdiği on dokuzuncu asırda, dinsel metinlerin/vahyin yorumları da daha değişmeceli bir alanda değerlendirilebilmektedir. Ayrıca Agnostik/Bilinemezci bir algı ve koridorlarında şüphenin durmadan gezindiği bir inanma evreni de oluşmaktadır. Edebiyat sahasında Romantizm eşliğinde göklere dalan yaşlı gözlerin, onulmaz veremli hastaların, yıldızlardan etkilenerek bir Tanrı fikrine uzanan zekâların kurguladığı, yeni bir anlam dünyası fark edilir. Bu bağlamda bir şair olarak Abdülhak Hâmid’in çizgide yahut çizgi dışında seyreden metafizik kavgalarını, duygusal çekişmelerini, çatallaşan hayat görüşünü ve zıtların arasından beliren üçüncü gri bir yolu takip eder gibi oluşunu, kısmen de olsa anlamak maksadıyla ‹‹Bir Leyle-i Ye’s›› şiirini, ontolojik tahlil denememiz için uygun gördük.

An essay of ontological analysis of Abdulhak Hamid Tarhan’s poem “A Night of Despondency” (Bir Leyle-i Ye’s) by taking the unreal space to the center

In the nineteenth century, in which an understanding of a new and sociological religion appears on the lines of the Enlightenment or Positivism, the commentaries of religious texts/revelations can be considered in area that is more changeable. Besides, an agnostic perception and a world of belief, in which skepticism stalks, have been formed. In literature area, a new world of understanding, which is formed by tearful eyes musing into sky with the accompany of Romantism, incurable consumptives, and minds reaching the idea of God with the influence of stars, has been realize. In this sense, I find Abdulhak Hamid’s poem “A Night of Despondency” suitable for the ontological analysis in order to partially understand that the metaphysical conflicts, the emotional controversies, divaricating world-view, and being as though following a flu way appearing among the contraries of Abdulhak Hamid, as a poet, experienced in an unnatural way.

___

  • AKINCI, Gündüz, Abdülhak Hâmid Tarhan, Hayatı, Sanatı ve Eserleri, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1954.
  • ARİSTO, Metafizik, Çev. Ahmet Arslan, Sosyal Yayınlar, İstanbul, 1996.
  • CEBECİOĞLU, Ethem, Tasavvuf Terimleri&Deyimler Sözlüğü, Anka Yayınları, İstanbul, 2004.
  • CEVİZCİ, Ahmet, Felsefe Terimleri Sözlüğü, Asa Kitabevi, Bursa, 2008.
  • DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara, 2002.
  • DİZDAROĞLU, Hikmet, Abdülhak Hâmid Tarhan, Hayatı, Sanatı, Eserleri, Varlık Yayınevi, İstanbul, 1970.
  • ECO, Umberto, Yorum ve Aşırı Yorum, Çev. Kemal Atakay, Can Yayınları, İstanbul, 2008.
  • ESED, Muhammed, Kuran Mesajı (Meal-Tefsir), Çev. C. Koytak-A. Ertürk, İşaret Yayınları, İstanbul, 2002.
  • GADAMER, Hans-Georg, Hakikat ve Yöntem, Çev. Hüsamettin Arslan-İsmail Yavuzcan, Paradigma Yayıncılık, İstanbul, 2008.
  • KAPLAN, Mehmet, Türk Edebiyâtı Üzerinde Araştırmalar II, Dergâh Yayınları, İstanbul, 1987.
  • LUKÁCS, Georg, Roman Kuramı, Metis Eleştiri, Çev. Cem Soydemir, İstanbul, 2007.
  • MORAN, Berna, Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İletişim Yayınları, İstanbul, 2010.
  • MUALLİM NACİ, Lügat-i Nacî, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1995.
  • MUSTAFA b. Şemseddîni‟ş-şehîr bi‟l-AHTERÎ, Ahter-i Kebîr, Matbaa-i Ârif, İstanbul, 1321/1903.
  • ÖZLEM, Doğan, Tarih Felsefesi, İnkılâp Kitabevi, İstanbul, 2001.
  • ÖZLEM, Doğan, Günümüzde Felsefe Disiplinleri, İnkılâp Kitabevi, İstanbul, 2001.
  • ŞEMSETTİN SAMÎ, Kâmûs-ı Türkî, Çağrı Yayınları, İstanbul, 2002.
  • TANPINAR, Ahmet Hamdi, XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Çağlayan Kitabevi, İstanbul, 2003.
  • TARHAN, Abdülhak Hâmid, Bütün Şiirleri I(Bunlar O’dur), Haz. İnci Enginün, Dergâh Yayınları, İstanbul, 1991.
  • TARHAN, Abdülhak Hâmid, Bütün Tiyatroları VII (Nesteren), Haz. İnci Enginün, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2002.
  • TOLSTOY, Lev, Anna Karenina, Çev. Ergin Altay, İletişim Yayınları, İstanbul, 2002.
  • TOROS, Taha, Türk Edebiyâtı’nda Altı Renkli Portre, İsis Yayıncılık, İstanbul, 1998.
  • TUNALI, İsmail, Sanat Ontolojisi, İnkılâp Kitabevi, İstanbul, 2002.
  • AKÜN, Ö. F., “Abdülhak Hâmid‟in Basılı Eserleri Hakkında Yeni Bilgiler”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi (Abdülhak Hâmid’in Ölümünün 30. Yıl Hatırası), C. XV, 1 Temmuz 1967, ss. 107-159.
  • TÖKEL, D. A. “Divan Şiiri‟ne Modern Metin Çözümleme Yöntemlerinden Bakmak”, Turkish Studies/Türkoloji Araştırmaları, Volume 2/3, Summer-2007, ss. 535-555.