“GARÎB” REDİFLİ GAZELLERİN ŞEKİL VE ANLAM İLİŞKİLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Kafiye ve redif şiirde önemli ahenk unsurlarıdır. Divan şiirinde mısra sonlarındaki ses tekrarı (kafiye) ile sağlanan ahengi daha da kuvvetlendirmek için ek, kelime veya kelime grubu şeklindeki söz tekrarlarından (redif) istifade edilmiştir. Kafiye ve redifli mısraların dizilişi, nazım şekillerine göre değişerek, her nazım şeklinin kendine has ritminin oluşmasında etkili olur. Divanlarda redifli şiirlerin sayısı redifsiz olanlardan daha çoktur. En az bir kelimeden oluşan redifler, anlam ilişkisi kurduğu kelimeleri etrafına toplayarak şiirin anlamı üzerinde etkili olur. Bu sebeple Divan şiirinin gelişimini ve şairlerin birbirlerinden etkilenmelerini izleyebilmek için belli rediflerin izini sürmek fayda sağlayacaktır. Bu çalışmada Divan şiirinin temel nazım şekillerinden biri olan gazellerde "garîb" redifinin kullanılışı incelendi. İnceleme, giriş, üç bölüm ve sonuçtan oluşmuştur. Giriş kısmında Divan şiirinde redif kullanımı konusunda bilgi verildi. Redifin ahenk ve anlam üzerindeki etkisi üzerinde duruldu. Birinci bölümde "garîb" redifli gazel yazan şairler ölüm tarihlerine göre sıralandı, gazelleri vezni ve matla beyitleri verilerek tanıtıldı. İkinci bölümde gazeller beyit sayıları, vezinleri, kafiye ve rediflerine göre incelendi. Çizilen tablolarla gazeller arasındaki şeklî benzerlikler gösterildi. Üçüncü bölümde gazeller arasındaki anlam ilişkileri, "garîb" kelimesinin çeşitli anlamları dikkate alınarak üç alt başlık halinde incelendi. İncelemenin genel değerlendirmesi sonuç bölümünde yapıldı

A SURVEY ON FORM AND MEANING RELATIONSHIPS OF GHAZALS WITH REDİF “GARİB”

Redif and rhyme are important elements of harmony in poetry. Repeated sounds (redif) like suffixes, words or word groups are used in order to strength the harmony at the end of the verses in Clasical Turkish Poetry. Alternating the formation of each verse with the rhyme and redif according to versification form is effective on each versification form to has unique ryhme. In poetry books, poems with redif are more than poems without it. Consisting of at least one word redif are effective over the meaning of the poem when they gather the words they established meaning relationship. For this reason, keeping track of certain redif will benefit in order to monitor the development of Clasical Turkish Poetry and poets and the effects to each other. In this study, the usage of redif “garib” is examined in ghazal which is one of the Clasical Turkish poetry’s basic versification form. Review consist of introduction, three chapters and conclusion. In the introduction part information about redif usage in Clasical Turkish Poetry is given with a focus on the effect of redif on harmony and meaning. In the first chapter, poets who had written ghazals with the redif “garib”, are ordered according to their death dates and their ghazals are introduced by giving meter and first couplet. In the second part ghazals are viewed according to their number of couplets, meter, rhymes and redif. The shape similarity between the ghazals are shown in the tables drawn. In the third section the relationship between the meanings of ghazals are studied in three sub-headings by considering the various meanings of "Garib". Overall assessment is made in the conclusion section of the review

PDF

___

AK, Coşkun (1987), Muhibbî Dîvânı, Kültür Ve Turizm Bakanlığı Yay. Ankara.
AKDOĞAN, Yaşar (1979) Ahmedî Dîvânı, Kütüphaneler Ve Yayımlar Genel Müdürlüğü 3141, Kültür Eserleri, 424, Isbn 978-975-17-3344-3 www.kulturturizm.gov.tr, E.T. 17.06.2010
AKKAYA, Hüseyin (2007) "Rasih Bey‟İn 'Üstine' Redifli Meşhur Gazelinde İkilemelerin Kullanılışı/ Râsihbey’s Üstine Rhymed Ghazel And The Use Of Repeats", TURKISH STUDIES, Türkoloji Araştırmaları, Volume 2 / 3 Summer, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.111 p . 25-30.
ALICI, Lütfi (2004) “Klâsik Türk Edebiyatında Tenkid Örnekleri Olarak 'Yuf' Redifli Gazeller”, İlmi Araştırmalar, Güz, S. 17, s. 35-48.
ARI, Ahmet (1994), Sakıp Mustafa Dede: Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği ve Dîvânı'nın Tenkitli Metni, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Konya. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10645,sakibdededivanigirispdf.pdf?0, E.T.26.07.2014
ATICI, Muammer (2009), Mehmet Hâlis Efendi ve Mehmet Hâlis Efendi Dîvânı, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara
AYDEMİR Yasar - Halil Çeltik (2009) “Gazelde İkileme Redif Ve İkileme Kafiye/ Repeated Rhyme And Repeated Redif In Gazels ”, TURKISH STUDIES -International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic-, Volume 4/2 Winter, www.turkishstudies.net, DOI Number : http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.622, p. 79-118.
BARDAKÇI, Ramazan (2007), Musa Kâzım Paşa (Hayatı-Sanatı Ve Külliyatı), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara
BEKTAŞ, Ekrem (2009) “Kâşkî Redifli Gazeller Uzerine Bir Değerlendirme/Some Notes On The Gazels Wıth “Kâşkî” Redif”, TURKISH STUDIES -International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic-, Volume 4/2 Winter, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.624, p.133-151.
BİLKAN, Ali Fuat (1997), Nâbî Dîvânı, M.E.B. Yay. II. Cilt, İstanbul.
BOYSAK, Nail (2007), Konya Yazma Eserler Kütüphanesindeki 1479, 1591, 2752, 3005 Numaralı Şiir Mecmualarının Tanıtımı Ve 2752, 3005 Numaralı Mecmuaların Metni, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya
BOZ, Erdoğan (2009), Yusuf Hakîkî Baba Dîvânı, Aksaray Valiliği, İl Kültür Ve Turizm Müdürlüğü, Kültür Yayınları, Ankara.
DARICIK, Murad ( 2006), Nazîf Dîvânı (Transkripsiyonlu Çeviri ve Metin - İnceleme), Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Sivas.
DEMİR, Tarık (2006), Edirneli Fâiz Divanı İnceleme-Metin-Dizin, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
DEMİREL, Mustafa( 1996), İbn-i Kemal Divanı, Fakülteler Matbaası, İstanbul.
DOĞAN, Güler (2010), Edirneli Nazmî Divanı, Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
EKİCİ, Hatice (2006), Sahhâf Rüşdī Ve Divanı’nın Tenkitli Metni, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir.
EROL, Erdoğan, Sükkerî Hayatı, Edebî Kişiliği ve Divanı, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara.
GÖLPINARLI, Abdülbaki (1988), Hafız Divanı, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul.
GÜVEN, Hikmet Feridun, (1988) Hayreti Dîvânı’nda Kozmik Âlem ve Zaman, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
---------- (2013), “Şiiri Anlamak, Necati Bey’in Bir Gazelinin Hikayesi ve Yorumu” JASSSInternational Journal of Social Science- Volume 6 Issue 2, p.1581-1601, February.
HAFIZ, Dîvân-ı Hâfız, www.bisheh.com/Uploaded/Post File/634430360513582500.pdf E.T.17.01.2008.
HORATA, Osman (1998): "Necati Bey'den Bâkî'ye Döne Döne", Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, S. 7 (Güz) s.44-66.
İSEN, Mustafa, Cemal Kurnaz (1990), Şeyhî Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara.
KANMAZ, Fatma Esra (2010), Ömer Şevki Mardinî ve Divanı, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü , Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
KARACAN, Turgut (1991), Bosnalı Sabit, Cumhuriyet Üniversitesi Yay. Sivas.
KARAMAN, Gülay (2013) “Gidenlerin Ardından: Şeyhî Ve Ahmet Paşa’nın “Sen Gideli” Redifli Gazelleri Üzerine Bir Karşılaştırma/ After The Ones Who Have Gone: A Comparıson Over The Ghazels Of Şeyhî And Ahmet Paşa With The Redif “Sınce You Have Gone” TURKISH STUDIES -International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic- Volume 8/13 Fall 2013, www.turkishstudies.net, DOI Number : http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.5822, p. 1123-1143
KAVAKLIK, Rüstem (2008), On Beşinci Yüzyıl Şairi Sabâyî Ve Divançesi, (Transkripsiyonlu Metin-Açıklamalar-Dizin), Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
KAZAN, Şevkiye (2003), Üsküdarlı Sırrî: Hayatı, Şahsiyeti, Eserleri ve Divanı, (Tenkitli Metin- İnceleme), Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
KÖKSAL, M. Fatih (2012), Edirneli Nazmî Mecma’u’n-nezâ’ir (İnceleme-Tenkitli Metin), http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10721,edirneli-nazmi-mecmaunnezairpdf.pdf?0, E.T. 06.03.2013
KURNAZ, Cemal (1997) “Divan Şiirinde Belge Redifler” Divan Edebiyatı Yazıları, Akçağ, Ankara, S.265-276;
LEVENT, Agah Sırrı (1984), Divan Edebiyatı, Kelimeler ve Remizler, Mazmunlar ve Mefhumlar, Enderun Kitabevi, (Dördüncü basım) İstanbul.
MACİT, Muhsin (1996) Divan Şiirinde Ahenk Unsurları, Akçağ Yay. Ankara
MERMER, Ahmet (1991), Mezâkî Hayatı, Edebî Kişiliği ve Divanı’nın Tenkitli Metni, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara.
--------- (1997), Karamanlı Aynî ve Dîvânı, Akçağ, Ankara.
MERT, Aslı (2012), Nâkâm Divanı (İnceleme-Tenkitli Metin), Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Sivas.
MUALLİM NÂCÎ (2004) Edebiyat Terimleri / Istılahât-ı Edebiyye, (Haz. M. A. Yekta Saraç), Gökkubbe Yayınları, İstanbul.
MÜŞTAK, (1264/1848), Dîvân-ı Müştak, Takvimhane-i Âmire Matbaası, İstanbul
ONAY, Ahmet Talat (1992), Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar, (Haz. Cemal Kurnaz), Diyanet Vakfı Yay, Ankara.
ÖZEN, Vahit (2010), Nafi Divanı, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Elazığ
ÖZTAHTALI, İbrahim İmran (2009), Bursalı Emrî Murad Efendi ve Divanı, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
SAĞDIÇ, Ayşegül Özkul(2008), Kütahyalı Rahîmî Dîvânı’ndan 1.-50. Gazellerin Şerhi, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kütahya.
SEFERCİOĞLU, M. Nejat (2008) “Meyve Redifli Gazeller/ Ghazels With Fruit Refrain”, TURKISH STUDIES -International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic-, Volume 3/5 Fall. www.turkishstudies.net DOI Number :http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.427, p. 321-344;
SELÂMÎ, (1870), Dîvân-ı Selâmî, Şeyh Yahya Efendi Matbaası, İstanbul.
SENGÜN, Necdet (2006), Nazîr İbrahim ve Dîvânı (Metin-Muhtevâ-Tahlîl), Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İzmir.
TANPINAR, Ahmet Hamdi (1976), 19 uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Çağlayan Kitabevi, İstanbul.
TARI, Benal (2011), Re’fet Mehmed (1198-1238/ 1784-1823) Dîvânı (İnceleme-Metin), Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
TARLAN, Ali Nihad (1963), Necati Bey Divanı, M.E.B. Yay. İstanbul.
TARLAN, Ali Nihad (1966), Ahmed Paşa Divanı, M. E. B. Yay. İstanbul
ÜSTÜNER, Kaplan (2010), “Güler” Redifli Gazellerin Karşılaştırılması”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 28-Güz s. 181-207, Konya.
YAHYA NAZÎM (1841): Dîvân-ı Nazîm, C. I - C. IV, Takvimhane-i Amire, İstanbul.
YAZAR, Sadık (2006), Seyyid Şerîfî Mehmed Efendî; Hayatı, Divanı ve Hilyesi, Fatih Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
YENİTERZİ, Emine (2005), “Divan Şiirinde Gazel Redifli Gazeller”, Selçuk Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 18, S. 1-10
YILDIRIM, Metin (2008), Priştineli Nuri Ve Divanı, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
YILDIZ, Ayşe (2009) “Klasik Türk Edebiyatında ‘Var İçinde’ Redifli Şiirler ve Nedim’in ‘Var İçinde’ Redifli Gazeli/ Poems With “Var Içinde” Redif In Turkish Classical Literature And Nedim’s Ghazel With “Var Içinde” Redif”, TURKISH STUDIES -International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic-, Volume 4/6 Fall, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.895, p. 478-498.
YILMAZ, Ayşe (2010), Nûrî, Hayatı, Edebi Kişiliği, Divanı ve Divanı’nın İncelemesi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar.