EVEREKLİ SEYRANÎ DİVANINDA "KUŞLAR"

Kuşlar, edebi zeminde çoğu kez değişik sembollerle anlam dünyasında insani suretlere ve insani özelliklere orantılı bir şekilde mısralar arasında kullanılmıştır. Eski Türk şiirinde sevgilinin vasıfları ile aynı paydada birleştirilen kuşlar, halk şiirinde de aynı itibar ile sevgiliyi resmetmiştir. Bu çalışma ile 19.yy halk şairlerinden olan Seyranî ve şiirleri paralelinde, kuşların kültürel ve mitolojik boyutta taşıdıkları değer ile tabiattaki dış vasıfları ele alınmıştır. Çalışmamızda Seyranî'ye ait şiirleri içerisinde kuş motifini yansıtan mısralar ele alınmıştır. Ayrıca şairin edebi şahsiyetini oluşturan bütün hususlar yine kendi şiirlerinden yola çıkılarak açıklanmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda çalışmamızın merkezinde Seyranî'nin şiir anlayışı ve şiirlerinde kullandığı kuş motifi yer almaktadır. Seyranî'nin şiirlerinde eleştiri vazgeçilmez bir unsur olarak işlenmiştir. Şairin bu mizacı şiirlerinde doğrudan yansıtılmıştır. Bu temeller üzerinde gelişen çalışmamız, şairin şiir anlayışı aktarılarak oldukça kapsamlı bir şekilde kuş motifi üzerinde durulmuştur. Kuşlara eski Türk kültleri içerisinde tam manasıyla yer almasa da daima ayrı bir kutsallık atfedilmiştir. Şiirlerde daima insana ait duygusal özelliklerin çoğu kuşlara yüklenmiştir. Kuşlar, edebi eserlerde farklı karakterlerde karşımıza çıkmıştır. Aldıkları roller her zaman farklı ve şaşırtıcı olmuştur. Bazen efsanevi özellikleriyle bazen de insanın tabiat üzerindeki psikolojik motivasyonunu tamamlayıcı nitelikleriyle kullanılmıştır. İşte tüm bunları kapsamlı bir şekilde Seyranî'nin şiirlerinden yola çıkarak açıklamaya çalışacağız.

COURT SEYRANÎ EVEREKL IN THE "BIRDS"

In literature, birds have been used many times with different symbols in the world of meaning in a proportionate manner with human surrogates and human characteristics between verses. Birds, which was combined in the same denominator as the lover's qualifications in old Turkish poets, pictured the lover with the same reputation. In this project, the mythological and cultural value which birds had and their external qualifications in nature were studied in a relationship with Seyrani, a folk poet in the 19th century, and his poets. In our work, among Seyrani's poets the verses reflecting bird motifs were studied. In addition, the points composing the poet's literary characteristic was aimed to explain by considering the poet's own poets. Therefore, Seyrani's understanding of poet and the bird motifs which he used in his poets are in the centre of our study. Criticism was used as an indispensable element in Seyrani's poets. That character of his was directly reflected to his poets. Our study which was developed on those bases heavily focused on the bird motif by explaining the poet's understanding of poet. Birds were given saintliness unlike in old Turkish cultures. In his poets, most of the emotional human properties were given to birds. We came across birds with different characters. Their roles were always different and surprising. Sometimes birds' legendary qualifications, and sometimes their characters completing human beings' psychological motivations beyond nature were used. We will try to explain them all in detail by working on Seyrani's poets.

PDF

___

AYTAŞ, Gıyasettin, Türkülerde Turna, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma DergisiTurna Özel Sayısı, s. 28, Ankara, 2003
BATİSLAM H. Dilek, "Divan Şiirinin Mitolojik Kuşları: Hüma, Anka, Simurg", Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi l,İstanbul 2002
BEGENÇ, Cahit, Anadolu Mitolojisi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1967
BİLMEN, Ömer Nasuhi, Büyük İslam İlmihali, Akçağ Yayınları, Ankara, 1996
BORATAV, Pertev Naili, Folklor ve Edebiyat II, Adam Yayınları, İstanbul, 1982
CAN, Şefik, Klasik Yunan Mitolojisi, İnkılap ve Aka Kitapevleri, İstanbul, 1970
CEYLAN, Ömür, Klasik Türk Şiirinde Turna'ya Dair, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi- Turna Özel Sayısı, s. 28, Ankara, 2003
CEYLAN, Ömür, Kuşlar Divanı, Kapı Yayınları, İstanbul, 2007
ÇORUHLU, Yaşar, Türk Mitolojisinin Ana Hatları, Kabalcı Yayınları, İstanbul, 2010
DEVELİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Sözlük, Aydın Kitapevi Yayınları, Ankara, 2007
ELÇİN, Şükrü, Halk Edebiyatı Araştırmaları I, Akçağ Yayınları, Ankara, 1997
ELÇİN, Şükrü, Türk Edebiyatında Tabiat, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara, 1993
ELÇİN, Şükrü, Türk Halk Edebiyatında Turna Motifi, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi- Turna Özel Sayısı, s. 28, Ankara, 2003
ERGİN, Muharrem, Dede Korkut Kitabı, Boğaziçi Yayınları, İstanbul, 2008
ERMAN Artun, Âşık Edebiyatı Metin Tahlilleri, Kitapevi Yayınları, İstanbul, 2010, s. 193
ERMAN Artun, Türklerde İslamiyet Öncesi İnanç Sistemleri-Öğretiler-Dinler
KARABOLAT, Mehmet, Turnalar, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi- Turna Özel Sayısı, s. 28, Ankara, 2003
KOCATÜRK, Vasfi Mahir, Türk Saz Şiiri Antolojisi, Ayyıldız Matbaası, Ankara,1963
KOCATÜRK, Vasfi Mahir, Türk Saz Şiiri Antolojisi, Ayyıldız Matbaası, Ankara,1963
KÖPRÜLÜ, Fuad,Türk Saz Şairleri, Milli Kültür Yayınları, Ankara, 1962
KURNAZ, Cemal, Açıklamalı Divan Şiiri Sözlüğü - Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı, H Yayınları, İstanbul, 2009 Meydan Larousse- Büyük Lugat ve Ansiklopedi, Sabah Gazetesi Yayınları, c.1, İstanbul- 1992
MORAN, Berna, Edebiyat Kuramları Ve Eleştiri, İletişim Yayınları, İstanbul, 2010
NASKALİ, Emine Gürsoy -Altun,Hilal Oytun, Av Ve Avcılık Kitabı, İstanbul, 2008, s.252
OKAY, Haşim Nezihi, Develili (Everekli) Seyrani Hayatı ve Şiirleri, İstanbul MaaarifKitaphanesi, İstanbul, 1953
OKUYUCU, Cihan, Divan Edebiyatı Estetiği, Kapı Yayınları, İstanbul, 2010
ÖMÜR Ceylan, , Klasik Türk Şiirinde Turna'ya Dair, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi- Turna Özel Sayısı, Ankara, 2003
ÖZTELLİ, Cahit, Dertli ve Seyrani Hayatı Sanatı Şiirleri, Varlık Yayınları, İstanbul, 1953 Pir Sultan Abdal Hayatı ve Şiirleri, Halk Şairleri Serisi- 2, İstanbul Maarif Kitaphanesi ve Matbası,
TOPÇU, Nurettin, Kültür Ve Medeniyet, Dergâh Yayınları, İstanbul,2008, s.145
TOPLU, Bayram, "Farklı Coğrafyanın Aynı İnsanları, (Molla Niyaz ve Âşık Seyrani)", TURKISH STUDIES, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/3 Winter 2014, p. 1445 -1450, ANKARA (http://www.turkishstudies.net/Makaleler/387850445_84TopluBayram-edb-1445- 1450.pdf).