ERKEN CUMHURİYETTE BEDEN EĞİTİMİ VE SPORUN İDEOLOJİK TEMELLERİ

Osmanlı İmparatorluğunun çöküşünü takip eden süreçte, Türkiye Cumhuriyetini kuran lider kadro, milli eğitim sistemine özel önem vermiş; savaşlarda yenilmiş olmasına rağmen galip devletlerce sömürgeleştirilememiş olan Türk toplumunun sağlam temeller üzerinde yeniden yükselmesi için, etkin eğitim politikaları uygulanmaya çalışılmış ve yaygın eğitim niteliği taşıyan çeşitli uygulamalar denenmiştir. Türkiye Cumhuriyetinin kurucu önderi Mustafa Kemal, henüz Cumhuriyet yönetimi oluşturulmadan eğitimle ilgili görüşlerini ortaya koymuş ve eğitimin her türlü yabancı etkiden uzak, geçmişin karanlık hurafelerinden arındırılmış, tamamıyla milli karakterli ve yerli bir eğitim olması gerektiğinin altını çizmiştir. Ancak dönemin ekonomik ve siyasi gelişmelerine bağlı olarak, Cumhuriyetin yönetici kadrosunun eğitim alanındaki uygulamaları da zamanla daha totaliter ve ideolojik bir niteliğe bürünmüştür. Eğitim sisteminin en görünür veçhelerinden birisini teşkil eden beden eğitimi ve spor politikaları da aynı bağlamda ele alınmış ve ideolojik eğitimin etkin bir aracı kılınmaya çalışılmıştır. Dönemin yükselen totaliter rejimlerinin örnek alındığı bu yıllarda, kurulan beden eğitimi ve spor teşkilatları ve uygulanan programlar, özellikle Alman ve Sovyet sistemlerinden etkilenmiştir. Bu çerçevede beden eğitimi ve spor uygulamaları, 1930'lu yıllarda her yaştaki vatandaşın eğitilmesi için yasal düzenlemeyle zorunlu kılınmışsa da, bu düzenleme rejimin beklentilerine cevap verecek düzeyde etkin olmamıştır.Bu nitel araştırmada yapılan yazın taraması çerçevesinde, erken Cumhuriyet döneminde milli eğitim sistemi ve beden eğitimi ve spor anlayışının ideolojik temelleri ortaya konulmaya çalışılmıştır

IDEOLOGICAL FOUNDATIONS OF PHYSICAL EDUCATION AND SPORT DURING EARLY REPUBLICAN PERIOD

After the collapse of the Ottoman Empire, the leading founders of Turkish Republic put a special emphasis on the national education system and they gave priority to the education policies in their ideology in order to raise the total nation again which had never been colonized despite of the defeats. The founder leader of Turkish Republic, Mustafa Kemal, had explained his opinions about the education even before the Republic was founded. According to his opinion, the education system should have national and local character, but should be isolated from all kinds of foreign effects and the darkness of historical superstitions. However as a result of the economical and political developments during this period, the policies of education had gained more totalitarian and ideological characteristics. Physical education and sport policies as the most visible aspects of the education system was also dealt with in the same parallel and was forced to be an active device of this ideological education. During the foundation period of Turkish Republic, totalitarian regimes were taken as models, and German and Soviet systems of physical education and sport effected local policies. Although a special law was passed during 1930s which pinned down all the citizens to participate to physical education and sport activities, it had never been widely efficient on the public. In this qualitative research ideological basics of national education system and physical education and sport during the early republican period were tried to be explained through the related literature review

PDF

___

ABALI, A. (1974). Cumhuriyetimizin 50. Yılında Gençlik ve Spor. Ankara: T.C. Gençlik ve Spor Bakanlığı Yayını.
AKIN, Y. (2004). Gürbüz ve Yavuz Evlatlar: Erken Cumhuriyet’te Beden Terbiyesi ve Spor. İstanbul: İletişim Yayınları.
ARUN, C. (1990). Türkiye‟de Cumhuriyet Devrinde Beden Eğitimi Öğretmeni Yetiştirme Çalışmaları ve Aşamaları. Spor Bilim Dergisi, Sayı 1, Ocak-Şubat-Mart 1990.
ATABEYOĞLU, C. (1989). Atatürk ve Spor. Ankara: Başbakanlık Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü, Yayın no: 90.
Atatürkçülük -Birinci Kitap- Atatürk’ün Görüş ve Direktifleri. (1984). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
BULUT, T. (2007). Cumhuriyet‟in Bir Gençlik Projesi Olarak Kızılay Kampları. ÇTTAD, Cilt 6, Sayı 14, (s. 103-135).
CİCİOĞLU, H. (1985). Türkiye Cumhuriyeti’nde İlk ve Orta Öğretim. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
ÇELİK, H. S. (2010). Atatürk Döneminde Halk - Devlet İlişkileri (1923-1938). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
FİŞEK, K. (1998). Devlet Politikası ve Toplumsal Yapıyla İlişkileri Açsından Dünya’da ve Türkiye’de Spor Yönetimi. Ankara: Bağırgan Yayımevi.
GÜVEN, Ö. (1996). Türkiye‟de Cumhuriyet Döneminde Beden Eğitimi ve Spor Öğretmeni Yetiştiren Okulların Eğitimini Hazırlayıcı Çalışmalar. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, Cilt 7, Sayı 2, Nisan 1996.
İSPİR, E. G. (1987). Atatürk Gençlik ve Spor. İçinde: Atatürk ve Gençlik. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
KAPLAN, İ. (1999). Türkiye’de Milli Eğitim İdeolojisi. İstanbul: İletişim Yayınları.
KORKMAZ, Z. (2007). Ankara 19 Mayıs Stadyumu’nu (Ankara Milli Stadı’nı) Okumak: Erken Cumhuriyet Döneminde Mekân, Toplumsal Yaşantı ve İdeoloji İlişkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
PARLA, T. (1992). Türkiye’de Siyasal Kültürün Resmi Kaynakları Cilt: 3, Kemalist Tek Parti İdeolojisi ve CHP’nin Altı Ok’u. İstanbul: İletişim Yayınları.
PARLAK, İ. (2005). Türkiye’de İdeoloji Eğitim İlişkisi: Erken Cumhuriyet Dönemi Tarih ve Yurt Bilgisi Ders Kitapları Üzerine Bir İnceleme. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
PRATKANIS, A. and E. ARONSON (2008). Propaganda Çağı: İknanın Gündelik Kullanımı ve Suistimali, (çev. N. Haliloğlu). İstanbul: Paradigma Yayınları.
Top Dergisi (1935). CHP ve Spor, Yıl 2, Sayı 25.
TÜRKMEN, M. (2012). Siyasal Toplumsallaşma Aracı Olarak Beden Eğitimi ve Spor; İşçi Sporları ve Türkiye'deki Etkileri (1923-1938). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
YÜCEL, H. A. (1993). Milli Eğitimle İlgili Söylev ve Demeçler. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.