MUHAMMED ESED’DE DİNİ DEĞİŞİMİN PSİKOLOJİK ANALİZİ

Dini değişim modelleri açısından Muhammed Esed'de dini değişimin incelendiği bu çalışmada öncelikle dini değişim kavramına, bu konuda yapılan çalışmalara ve dini değişim olgusunun Din Psikolojisindeki yerine değinilmiştir. Sonra Esed'in kısa yaşam öyküsüne yer verilmiş, Esed'deki dini değişim kuramsal bir yaklaşımla ele alınarak din değiştirmenin güdüleri, dini değişimde gelişimsel faktörler, dini değişimin evreleri ve din değiştirmenin motifleri incelenmiştir. Esed'deki dini değişim kendi eserleri temel alınarak Din Psikolojisinde kabul gören din değiştirme modelleri açısından analiz edilmiştir. Bu bağlamda Esed'de din değiştirmenin güdüleri Snow ve Phillips, Glock ve Gillespie'nin yaklaşımlarıyla değerlendirilirken dini değişimde gelişimsel faktörler Erikson'un düşünceleriyle ele alınmıştır. Dini değişimin evreleri ise Lofland ve Stark, Clark, Batson ve Ventis ve Köse'nin aşamalı sınıflamalarıyla değerlendirilmiştir. Din değiştirmenin motifleri analiz edilirken de Lofland ve Skonovd'un modelleri kullanılmıştır. Psikolojik faktörlerin, Esed'in değerlendirdiğimizde Esed'in ilk gençlik yıllarından itibaren anlama isteği ve zihinsel tatmin ihtiyacının belirgin olduğu görürüz. Esed içinde bulunduğu kültürün empoze ettiği temel noktaları yeniden gözden geçirme ihtiyacı içindedir. Toplumdaki ve kendi hayatındaki belirsizliklerden rahatsız olmuş hayatın evrensel anlamı ve neyin doğru, neyin yanlış olduğu sorularına cevaplar aramıştır. Bu arayışları neticesinde İslam'ı kabul ederek, bir aidiyet, kabul edilme duygusu ve kendisini köklü olarak yeniden düzenleme imkânı kazanmıştır. İslam'ı kabul etmekle bütün arayışlarının bittiğini, belli bir fikrî yörüngeye bağlı olmak ve bir kardeşler topluluğunun parçası olmak arzusuzunun gerçekleştiğini hissetmiştir

THE PSYCHOLOGICAL ANALYSIS OF RELIGIOUS CONVERSION IN MUHAMMAD ASAD

At this work on Which religious conversion in Muhammad Asad is studied, in terms of religious conversion models, first of all the concept of religious conversion, the Works in this topic and the place of religious conversion concept in Psychology of Religion are mentioned. Then, a brief life story of Asad is mentioned, by dealing with the religious conversion in Asad in a theoretical approach, the motives of religious conversion, the developmental factors in religious conversion, the stages of religious conversion and the figures of religious conversion are studied. The religious conversion in Asad is analyzed in terms of conversion models accepted in Psychology of Religion taking his own Works as a base. In this sence, while the motives of religious conversion in Asad are considered by the approaches of Snow & Phillips, Glock and Gillespie, the developmental factors in religious conversion are considered by Erikson’s thoughts. The stages of religious conversion is considered by gradual classification of Lofland & Stark, Clark, Batson & Ventis and Köse. Lofland and Skonovd’s types are used while analyzing the figures of conversion. When considered the effects of psychological factors on the religious conversion of Asad, we see that beginning from his early adolescence his willing to understanding and his need to mental satisfaction are explicit. Asad is in need of reviewing the main points imposed by his cultere. He is disturbed by the ambiguities in society and his own life and he looks for answers to the universal meaning of life and questions ‘what is right? what is wrong?’. As a result of his seeking, he accepts Islam as his religion and he gains a feeling of belonging, admission and a change of rearranging himself radically. By accepting Islam he feels that all his seekings finish and his desire of depending on a certain intellectua orbit and being a part of fellows community come true

PDF

___

ARGYLE, M.; BEİT-HALLAHMİ, B., (1975), The Social Psychology of Religion, London: Routledge and Paul.
BATSON, C. D. ; VENTİS, W. L., (1982), The Religious Experience: A Social-Psychological Perspective, Oxford University Press.
BAWANY, E. İ., (1997), Islam Our Choice, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
BAŞKURT, İ., (2006), “Yaygın Din Eğitimi ve Sosyo-Psikolojik Açıdan İhtida Hadisesi, (Üsküdar, Kadıköy ve Beyoğlu Örneği), İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 14, Yıl: 2006.
CLARK, W. H., (1961), The Psychology of Religion: An lntroduction to Religious Experience and Behavior, New York: The Mucmillan Company.
COE, G. A., (1916), The Psychology of Religion, Chicago: The University of Chicago Press.
ÇALIŞKAN, İ., (2009), Muhammed Esed ve Düşünce Dünyası, İstanbul: İnsan Yayınları.
DUTTON, Y., (1999), “Conversion to Islam: the Qur'anic paradigm”, Religious Conversion Contemporary Practices and Controversies içinde , (Edt: C. Lamb and M. D. Bryant), London: Guildford and King's Lynn.
ERASLAN, S., (2005), “Günümüzde İhtida Hareketleri”, Avrupa Birliği Sürecinde Sosyal Hayat ve Din, III. Din Şurası, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
ERİKSON, E. H., (1968), Identity: Youth and Crisis, New York: Norton.
ESED, M., (2012), Mekke’ye Giden Yol, (Çev. C. Koytak), İstanbul: İnsan Yayınları.
ESED, M., (2013), Yolların Ayrılış Noktasında İslam, (Çev. H. Karaman), İstanbul: İz Yayıncılık.
GİLLESPİE, V. B., (1991), The Dynamics of Religious Conversion, Alabama: Religious Education Press.
GÜNDÜZ, Ş., (1998), Din ve İnanç Sözlüğü, Ankara: Vadi Yayınları.
HAYTA, A.,(2010), “Nesne ilişkileri Kuramı ve Tanrı Tasavvuru Üzerine Eleştirel Bir Değerlendirme”, Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt 8, No: 20, s. 39-79.
HÖKELEKLİ, H. (2005), Din Psikolojisi, Ankara: Turkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
JAMES, W., (2011), “Dinsel Dönüşüm”, (Çev. A. Kuşat ve diğ.), Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Yıl: 2011/1, Sayı: 12, s. 155-171.
KAYIKLIK, H. (2002), “Gazali‟de Dinsel Yaşayışın Evrimi”, Dini Araştırmalar Dergisi 5 (14), (ss.117-130), Ankara.
KAYIKLIK, H.,(2005), “Bireysel Yaşamda Dinsel Değişim”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt:5, Sayı:2, Adana.
KAYIKLIK, H.,(2006), “Dini İnkar Bağlamında Turan Dursun”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt:6, Sayı:1, Adana.
KAYIKLIK, H., (2011), Din Psikolojisi Bireysel Dindarlık Üzerine, Adana: Karahan Yayınları.
KİRMAN, M. A.,(2004), “Din Değiştirme Olgusuna Sosyolojik Bir Yaklaşım”, Dini Araştırmalar, Cilt: 6, s. 18, ss. 75-88. Ankara.
KİRKPATRİCK, L. A.; Shaver, P. R. (1990), “Attachment Theory And Religion: Childhood Attachments, Religious Beliefs, And Conversion”, Journal For The Scientific Study Of Religion, 29 (3): 315-334.
KLORMAN, B. E., (2007), “Muslim Society as an Alternative: Jews Converting to Islam,” Jewish Social Studies: History, Culture, Society n.s. 14, no. 1, pp. 89–118.
KÖSE, A., (1997), Neden İslam’ı Seçiyorlar Müslüman Olan İngilizler Üzerine Psiko-Sosyolojik Bir İnceleme, İstanbul: TDV. İSAM Yayınları.
KÖSE, A., (2005), “Din Değiştirmenin Psiko-Sosyolojik Nedenleri”, Türkiye’de Misyonerlik Faaliyetleri, Tartışmalı İlmi Toplantılar Dizisi, İstanbul: Ensar Neşriyat.
KÖSE, A., (1996), “Religious Conversion: Is it an Adolescent Phenomenon? The Case of Native British Converts to Islam”, The International Journal for the Psychologr of Religion, 6(4), 253-262.
LAMOTHE, R. W., (2011), “Malcolm X's Conversions: The Interplay of Political and Religious Subjectivities”, Pastoral Psychol, 60:523-536.
LOFLAND, J., and Skonovd, N. (1981), "Conversion Motifs", Journal fort he Scientific Study of Religion, 20 (4), p. 373-385.
LOFLAND, J. and STARK, R., (1965) "Becoming a World-Saver: A Theoıy of Canversion to a Deviant Perspective", American Sociological Review, 30(6):862-875.
MARİN, G.; GAMBA J. R., (1993), “The Role Of Expectations In Religious Conversions: The Case Of Hispanic Catholic”, Review Of Religious Research, Vol. 34, No. 4 .
MEHMEDOĞLU, A. U. ve KİM, H. C., (2001), “Koreliler'in Din Değiştirme Motifleri” Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 20 (2001), 175-191.
PALOUTZİAN, R. F., (1996), lnvitation to the Psychology of Religion, Boston: Allyn and Bacon.
PALOUTZİAN, R. F., (2005), “Religious Conversion and Spiritual Transformation, A Meaning- System Analysis”, Handbook of The Psychology Of Religion And Spirituality içinde (Edt: R. Paloutzian and C. L. Park), New York: The Guilford Press.
PEKER, H.,(1979), Din Değiştirmede Psiko-Sosyolojik Faktörler, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi.
PEKER, H.,(2000), Din Psikolojisi, Samsun, Aksiseda Matbaası.
RAMBO, L., (1993), Undersitanding Religious Conversion, New Haven & London: Yale University Press.
RAMBO, L., (2011), “Din Değiştirme Teorileri: Dini Değişimi Anlama ve Yorumlama”, (Çev. H. Gül), Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Yıl: 9, Sayı: 17.
RAMBO, L.; BAUMAN, S. C., (2012), “Psychology of Conversion and Spiritual Transformation”, Pastoral Psychol, 61:879–894, Published online.
SNOW., D. A.; PHILLIPS, C. L., (1980), “The Lofland-Stark Conversion Model: A Critical Reassessment”, Social Problems, Vol. 27, No. 4, April 1980.
SPİLKA, B., ve diğ., (2003), The Psychology of Religion, New York: The Guilford Press.
STARBUCK, E., (1911/1899), The Psychology of Religion, London:The Walter Scott.
TAHRALI, M., (1985), “Batıdaki İhtida Hadiselerinde Tasavvufun Rolü”, Uluslararası Birinci İslam Araştırmaları Sempozyumu, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.