KEMAL DİL, SEDAT YAZICI, HAKAN ARSLAN, ENSAR ÇETİN

ELEŞTİREL DÜŞÜNME İLE AKTİF YURTTAŞLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNE NİCEL BİR ÇALIŞMA

Aktif yurttaşlık ile eleştirel düşünme üzerine yapılan kuramsal çalışmalar bu iki değişkenin kavramsal olarak ilişkili olduğunu ve karşılıklı olarak birbirini desteklediğini göstermektedir. Eleştirel düşünme ve aktif yurttaşlık demokratik yurttaşlığın en önemli iki niteliğidir. Bu nedenle, her iki beceri uzun zamandır tüm demokratik ülkelerde eğitim programlarının temel amaçları arasında yer almaktadır. Bu yakın ilişkiye rağmen, bu iki değişken arasında ulusal ve uluslararası literatürde uygulamalı bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu yönüyle çalışmanın, ilgili literatürdeki boşluğu doldurmaya yönelik katkı sağlaması beklenmektedir. Bu çalışmanın amacı bu iki değişken arasındaki ilişkiyi nicel olarak araştırmak ve incelemektedir. Bu kapsamda, katılımcıların aktif yurttaşlık durumları bilgi, beceri, değer ve katılım alt boyutları üzerinden; eleştirel düşünme düzeyleri ise katılım, bilişsel olgunluk ve yenilikçilik alt boyutları üzerinden araştırılmıştır. Çalışmada, nicel araştırma tekniği kullanılmıştır. Verilerin toplanmasında Aktif Yurttaşlık Ölçme Aracı (AYÖA) ile UF/EMI Eleştirel Düşünme Eğilim Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın örnekleminde Ankara, İstanbul, Hatay ve Çankırı illerinde yaşayan 207’si erkek, 131’i kadın olmak üzere toplam 338 kişi yer almıştır. Elde edilen bulgulara göre, eleştirel düşünme ile aktif yurttaşlık arasında orta düzeyde (,424 ** ) bir istatiksel ilişkinin olduğu tespit edilmiştir. Benzer ilişki, katılım dışında (,088), diğer üç alt boyutta da mevcuttur (Bilgi: ,361 ** ; Değer: ,359 **; Beceri: ,386 ** ). Buna karşın, eleştirel düşünme ile yurttaşlık katılımı arasında hem toplam puanda hem de eleştirel düşünmenin üç alt boyutunda her hangi bir istatiksel ilişkiye rastlanmamış olması araştırmanın ilginç sonuçlarından biri olmuştur. Sonuç bölümünde araştırmanın bulgularıyla ilgili bazı değerlendirmeler yapılmıştır.

A QUANTITATIVE STUDY ON THE RELATIONSHIP BETWEEN CRITICAL THINKING AND ACTIVE CITIZENSHIP

Theoretical studies on active citizenship and critical thinking show that these two variables are conceptually related and mutually supportive. Critical thinking and active citizenship are two of the most important characteristics of democratic citizenship. For this reason, both skills have long been one of the main objectives of educational programs in all democratic countries. Despite this close relationship, no empirical study has been found in national and international literature. It is expected that the study will contribute to fill the gap in the related literature. The aim of this study is to research and examine the relationship between these two variables quantitatively. In this context, the active citizenship status of the participants was researched through the sub-dimensions of knowledge, skill, value and participation. Similarly, the critical thinking levels of the participants were examined through the sub-dimensions of participation, cognitive maturity and innovation. In the study, quantitative research technique was used. Active Citizenship Measurement Tool (ACMT) and UF / EMI Critical Thinking Tendency Scale were used for data collection. The sample of the study included 338 people (207 male, 131 female) living in Ankara, İstanbul, Hatay and Çankırı provinces. According to the findings, it was determined that there was a moderate level (424 **) statistical relationship between critical thinking and active citizenship. A similar relationship is also available in other three sub-dimensions (Information: 361 **; Value: 359 **; Skill:, 386 **), except for participation (088). On the other hand, no statistical relation was found between the three sub-dimensions of critical thinking and civic participation. This finding was one of the interesting results of the study. Some evaluations were made about the findings of the study in the conclusion section.

PDF

___

Acun, İ., Demir, M. ve Göz, N. L. (2010). Öğretmen Adaylarının Vatandaşlık Yeterlilikleri İle Eleştirel Düşünme Becerileri Arasındaki İlişki. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 107-123.
Akçam, A.(2014), Batı Rönesansında Rabelais, Türk Edebiyatında Köy Enstitüleri, M.S.G.S.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 10-11: 74-88.
Alper, A. (2010). Critical Thinking Disposition of Pre-Service Teachers, Eğitim ve Bilim, 35 (158), 14-27.
Altan, C.(2011), Eğitim-Siyasal Eğilim İlişkisi: Mersin Örneği,C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi Cilt 12, sayı 1, 313-329.
Arslan, H.; Ayyıldız, Ü.; Öncül, H.; İliker, M. (2004). Toplumun yeniden inşaası: Köy Enstitüleri. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(26), 31-35.
Ataman, G.G.(2014), Erken Cumhuriyet Dönemi ve Çok Partili Dönemin İlk Yıllarında Batılılaşma ve İnsan Hakları Düşüncesinin Bir Örneği Olarak Hasan Ali Yücel, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 9(11), 243-261.
Baç, M. (2008). “Felsefe Nedir?”, Felsefe içinde, ed. Demet Taşdelen, Anadolu Üniversitesi Yayınları: Eskişehir.
Bağce, H. E. (ed), (2013), Frankfurt Okulu, 4. Baskı, İstanbul, Doğubatı Yayınları.
Baillargeon, N. (2017), Aklın ve Bilimin Işığında Eleştirel Düşünme Kılavuzu, Çev. İ Yıldız, 1. Baskı, Ankara, Dipnot Yayınları.
Bayat, N. (2004). Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Düzeyleri ile Akademik Yazma Başarıları Arasındaki İlişki, Eğitim ve Bilim 2014, Cilt 39, Sayı 173, 155-168.
Bayrak, B. K. (2014). Öğretmen Adaylarının Bilgi Okuryazarlık Düzeyleri ve Eleştirel Düşünme Eğilimleri Üzerine Bir Araştırma. International Journal of Social Science, 25-I, 439-456.
Bee, C. ve Guerrina, C. (2014). Participation, Dialogue, and Civic Engagement: Understanding the Role of Organized Civil Society in Promoting Active Citizenship in the European Union, Journal of Civil Society, 2014 Vol. 10, No. 1, 29–50.
Benhabib, S. (2005), Eleştiri, Norm ve Ütopya, Çev. İ. Tekerek, İstanbul, İletişim Yayınları.
Bottomore, T. (1998), Frankfurt Okulu, Çev. A. Çiğdem, İstanbul, Vadi Yayınları
Bulut, S., Ertem, G., Sevil, Ü. (2009). Hemşirelik öğrencilerinin eleştirel düşünme düzeylerinin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2(2): 27-38.
Çakmaklı, D. (2015), Active Citizenship İn Turkey: Learning Citizenship İn Civil Society Organizations, Citizenship Studies, Vol. 19, Nos. 3–4, 421–435.
Çetinkaya, Z. (2011). Türkçe Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünmeye İlişkin Görüşlerinin Belirlenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (3), 93-108.
Dahl, R.A. (1993). Demokrasi ve Eleştirileri, Çev. Levent Köker, Ankara, Yetkin Yayınevi.
Dam, G. Ve Volman, M (2004). Critical Thinking As A Citizenship Competence: Teaching Strategies, Learning And Instruction 14, 359–37.
Descartes (1947), Aklını İyi Kullanmak ve Bilimlerde Doğruyu Aramak İçin Metot Üzerine Konuşma, Çev. M. Karasan, Ankara, MEB yayınları.
Diderot ve D’Alember (2018), Ansiklopedi ya da Bilimler, Sanatlar ve Zanaatlar Açıklamalı Sözlüğü, Çev. S. Hilav, 4. Baskı, İstanbul, YKY yayınları.
Dil, S., Öz, F. (2005). Hemşirelik Yüksek Okulu ve Beslenme Diyetetik öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerini etkileyen faktörler. Z.K.Ü. Zonguldak Sağlık Yüksekokulu Sağlık Eğitim Araştırma Dergisi, 1(1): 12-26.
Öz, F., Dil, S. (2003) Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu I. ve IV. sınıf öğrencilerinin denetim odağını etkileyen faktörler ve eleştirel düşünme ile ilişkisi, Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10(2):27-41
Erdoğan, E.(2017), Türkiye’de Gençlerin İyi Olma Hali: Saha Araştırması Bulguları, HABİTAT Derneği. http://habitatdernegi.org/wp-content/uploads/turkiye-de-genclerin-iyi-olma-hali- raporu.pdf Erş.Tar: 04.12.2018.
Fecione, P. A. (1990), Critikal Thinking: A Statement of Expert Consensus for the Purposes of Educational Assessments and Instruction, Millbrea, CA. California Academic.
Fıeld, John (2006), Sosyal Sermaye, Çev. B. Bilgen ve B. Şen, Birinci Basım, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları,
Genç, S. Z. (2008). Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Eğilimleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 8 (1), 89-116.
Golubevaa, Parrab ve Mohedanoc, (2018). What Does ‘Active Citizenship’ Mean For Erasmus Students? Intercultural Education, VOL. 29, NO. 1, 40–58.
Gümüşoğlu, F.(2017), Sözlü ve Yazılı Belgeler Işığında Cılavuz Köy Enstitüsü,
Gümüşoğlu, F.(2014). İsmail Hakkı Tonguç’un Mektupları ve Klasik Eğitime Karşı, Özgürleştirici Eğitim, M.S.G.S.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 10-11: 129-148.
Güven M. ve Kürüm, D. (2006). Öğrenme Stilleri ve Eleştirel Düşünme Arasındaki İlişkiye Genel Bir bakış, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 75-89.
Habermas, J. (1999). Demokrasinin Üç Normatif Modeli, Demokrasi ve Farklılıklar, Ed. S. Benhabib, Çev. Z. Gürata ve C. Gürsel, İstanbul: Demokrasi Kitaplığı.
Hoskins, B. L. & Mascherini, M. (2009). Measuring Active Citizenship through the Development of a Composite Indicator. Soc. Indic. Res. 90, 459-488.
Hoskins, B., Villalba, C. M. H., & Saisana, M. (2012). The 2011 Civic Competence Composite İndicator. Luxembourg: Publication Office Of The European Union.
Kanbay, Y. Işık, E. Ve Aslan, Ö. (2011). Hemşirelik Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Eğilimleri İle Akademik Başarıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Psikiyatri Hemşireliği Dergisi - Journal of Psychiatric Nursing 2011;2(3):123-127.
Kant, I. (2015), Seçilmiş Yazılar, Çev. N. Bozkurt, 5. Basım, İstanbul, Sentez Yayınları.
Karadüz, A. (2010). Dil Becerileri Ve Eleştirel Düşünme, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 5/3 Summer, 1566-1593.
Keser, F. Akar, H. ve Yıldırım, A. (2011). The Role Of Extracurricular Activities In Active Citizenship Education, Journal Of Curriculum Studies, VOL. 43, NO. 6, 809–837.
Kirby, F.(2015), Türkiye’de Köy Enstitüleri, Çev. N. Berkes, 6. Baskı, İstanbul, İMC Yayınları
Kılıç, H. E. ve Şen, A. İ. (2014), UF/EMI Eleştirel Düşünme Eğilimi Ölçeğinin Türkçeye Uyarlama Çalışması, Eğitim ve Bilim, Cilt 39, (176), 1-12.
Kocabaş, K.(2014), Köy Enstitüleri ve Fen Eğitimi, M.S.G.S.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 10-11: 62-73.
Kosselleck, R. (2012), Kritik ve Kriz, Çev. E.Y. Murteza, 1. Basım, İstanbul, Otonom Yayıncılık.
Kymlicka, W. (1998). Çokkültürlü Yurttaşlık, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Li, Z. (2017). Citizenship Education ‘Goes Global’: Extra-Curricular Learning İn An Overseas Campus Of A British Civic University, International Journal Of Lifelong Education, Vol. 36, NO. 6, 662–678.
Marshall, T. H. & Bottomore, T. (2000). Yurttaşlık ve Toplumsal Sınıflar, Ankara: Gündoğan.
NCSS (2001). Creating Effective Citizens. socialstudies.org/positions/effectivecitizens. NCSS Position Statement, http://www.
Neuman, W.L. (2007). Toplumsal araştırma yöntemleri: Nitel ve nicel yaklaşımlar (2. cilt). 2. bs. Çev. Sedef Özge İstanbul: Yayınodası.
Nosich, G. M. (2012), Eleştirel Düşünme Rehberi, Çev. B. Aybek, Ankara, Anı, Yayınları.
Özdelikara, A. Bingöl, G. Öznur Görgen, Ö. (2012). Hemşirelik Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Eğilimleri ve Bunu Etkileyen Faktörler, İ.Ü.F.N. Hem. Derg (2012) Cilt 20 - Sayı 3: 219-226
Peterson, A. & Knowles, C. (2009). “Active Citizenship: A Preliminary Study into Student Teacher Understandings, Educational Research 51 (1): 39–59.
Peterson, A. & Bentley, B. (2017). A Case For Cautious Optimism? Active Citizenship And The Australian Civics And Citizenship Curriculum, Asia Pacific Journal Of Education, VOL. 37, NO. 1, 42–54.
Platon (2003), Sokratesin Savunması, Çev. S. Rifat, 3. Baskı, İstanbul, Küçük Kitaplar Yayınları.
Poul, R. Ve Elder, L. (2016), Kritik Düşünce: Yaşamınızın ve Öğrenmenizin Sorumluluğunu Üstlenmek İçin Araçlar, Çev. E. Aslan ve G. Sarı, 3. Basım, Ankara, Nobel Yayınları.
Punch, K. F. (2016), Sosyal Araştırmalara Giriş: Nicel ve Nitel Araştırmalar, Çev. D. Bayrak, H. B. Arslan, Z. Akyüz, 4. Baskı, Ankara, Siyasal Kitapevi
Ruggiero, V. R. (2017), Eleştirel Düşünme İçin Bir Rehber, Çev. Ç Dedeoğlu, İstanbul, AlfaYayınları.
Sallan-Gül, S. Ve Alican, A. (2014), Modernleşmenin Anadolu Ateşi: Köy Enstitüleri, M.S.G.S.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 10-11: 12-27.
Sallan-Gül, S., Alican, A. ve Gümüşoğlu, F.( 2014), Türkiye Modernleşmesinin Aydınlanma Sembolleri: Kadınlar ve Köy Enstitüleri, M.S.G.S.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 10-11: 89-114.
Schmidt, M.G. (2002). Demokrasi Kuramlarına Giriş, Çev. M.E. Göktaş, Ankara, Vadi.
Seferoğlu, S.S. ve Akbıyı, C. (2006), Eleştirel Düşünme ve Öğretimi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (30), 193-200.
Semerci, Ç. (2003). Eleştirel Düşünme Becerilerinin Geliştirilmesi, Eğilim ve Bilim, Cilt 28, Sayı 127, 64-70.
Sen, A.(2004), Özgürlükle Kalkınma, Çev. Y. Alogan, İstanbul, Ayrıntı Yayınları.
Slater, P. (1998), Frankfurt Okulu, Çev. A. Özden, İstanbul, Kabalcı Yay.
Şahbudak, E.(2015), Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin Toplumsal Boyutlarının Sosyolojik Açıdan İncelenmesi Uygulamalı Örneği, Uluslararası İletişim ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 7.
Şenşekerci, E. ve Bilgin, A.(2008), Eleştirel Düşünme ve Öğretimi, U.Ü. Fen ve Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(14), 15-43.
Tan, C. (2017). Teaching Critical Thinking: Cultural Challenges and Strategies in Singapor, British Educational Research Journal, Vol. 43, No. 5, October 2017, pp. 988–1002.
Taylor, C. (2010). Tanınma Politikası, Çokültürcülük, Çev. Y. Salman, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları,
Tiwari, A., Avery, A., Lai, P. (2003) Critical Thinking Disposition of Hong Kong Chinese and Australian Nursing Students. Journal of Advanced Nursing, 44(3): 298–307.
Tonguç, E.(1970), Devrim Açısından Köy Enstitüleri, İstanbul, Ant Yayınları.
Türkoğlu, P.(2009), Tonguç ve Köy Enstitüleri, 4. Baskı, İstanbul, İş Bankası Yayınları.
Türkoğlu, P.(2014), Köy Enstitülerinin Eğitim Kültürüne Getirdiği Demokratik Değerler ve Eleştiri Günleri, M.S.G.S.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 10-11: 115-128.
UNDP, (2008), Türkiye’de Gençlik, Türkiye 2008 İnsani Gelişme Raporu. https://issuu.com/undpturkiye/docs/nhdr_tr/16?ff&e=4172436/4549020 Erş. Tar: 04.12.2018
UNDP. (2016), İnsani Gelişme Raporu: Herkes İçin İnsani Gelişme (Özet). file:///C:/Users/Kemal%20D%C4%B0L/Downloads/HDR%25202016%2520Overview%2520 TR.pdf Erş. Tar: 04.12.2018.
UNICEF, (2012), Türkiye’de Çocuk ve Genç Nüfusun Durumunun Analizi Raporu. https://abdigm.meb.gov.tr/projeler/ois/egitim/033.pdf Erş. Tar: 04.12.2018.
Üstel, F. (1999). Yurttaşlık ve Demokrasi. Ankara: Dost Yayınları.
Williams, M. S. (2007). Citizenship As İdendity, Citizenship As Shared Fate, And The Functiion Of Multicultural Education, Citizenship And Education İn Liberal-Democracy Societies, K. McDonough & W. Feinberg (ed.), Oxford: Oxford University Press, s. 208-247.
Yazıcı, S. (2014). Felsefeye Giriş, Yeni İnsan Yayınevi: İstanbul.
Yazıcı, S., Arslan, H., Çetin, E., Dil, K. (2017), Aktif Yurttaşlık Ölçme Aracının Geliştirilmesi Üzerine Bir Araştırma, Turkish Studies- International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. (12)12:251-272.
Yazıcı, S. Ve Güven, S. (2017), Development and Validation of A Citizenship Attributional Style Questionnairei, The Social Science Journal, 54(2017), 403-410.