OSMANLI İMPARATORLUĞUNDA GÜREŞ FAALİYETLERİ VE YANSIMALARI

Bu çalışmanın amacı Osmanlı devletinde Güreş tekkelerinin ve Pehlivanların durumları ve yansımalarının araştırılmasıdır. Çalışma için literatür taraması ve belgeler araştırılmıştır. Osmanlı devletinde güreş en popüler sporlardan biri idi. Sultanlar güreşe çok önem verdiler. Osmanlı döneminde güreş kurumsallaştırıldı. Güreş tekkeleri bölgelerin büyüklüğüne göre oluşturulmuştur. Güreş tekkesi zindanları, hem Osmanlı İmparatorluğu'nda bilimsel sosyal ekonomik ve politik hayata etki etmişlerdir. Güreş tekkeleri güçlü bireyleri yetiştirme, sosyal ve kültürel işbirliği uyumunun iyileştirilmesi ve insanların eğlenmesi gibi birçok işlevi yerine getirmiştir. Güreş tekkeleri günümüzün kulübünün anlayışıyla daha donanımlıdır. Osmanlı döneminde güreş her zaman hem sarayda hem de saray dışındakiler arasında önemliydi. Osmanlı devletinde kurulan güreş tekkeleri ve buralarda yetişen bazı pehlivanların saraylarda istihdam edildiği bilinmektedir. Güreş tekkeleri ile okullarda pehlivanlar yetiştirildi. Bunlara saraylarda kadro verildi. Bu pehlivanlar arasında “kapıcı başı” olarak sarayda çalışanlar vardı. Bunlar arasında “baş vezir/vezir-i azam” lığa ve “Kaptan-ı Deryalığa” kadar yükseltmiş olanlar bulunmaktadır. Sonuç: Osmanlı döneminde pehlivanların Osmanlı saraylarında birçok sosyal ve askeri fonksiyonları yerine getirdikleri söylenebilir. Pehlivanlar sosyal ve siyasi hayata renklilik, dinamizm ve güven sağlamış, yurt dışında ülkenin ve Türk insanının tanıtımını yapmış, askeri sahada güç katmıştır. Ayrıca milli ve dini kültürün taşıyıcılığını da yapmışlardır. Güreş Tekkeleri Osmanlı İmparatorluğu'nda sporun kurumsallaşmasının sosyal temellerini oluşturdu. Günümüz kulüplerinin gelişimi için Osmanlı güreşi tekkleri tüm yönleriyle incelenmelidir.

WRESTLING'S ACTIVITIES AND REFLECTIONS IN THE OTTOMAN EMPIRE

The aim of this study is to investigate the status and reflections of wrestling dervish lodges (Tekke) and wrestlers in the Ottoman state. Literature search and documents were searched for the study. Wrestling in the Ottoman state was one of the most popular sports. The sultans gave much importance to wrestling. Wrestling was institutionalized during the Ottoman period. Wrestling dervish lodges were established according to the size of the regions. Wrestling dervish lodges had impact on scientific social economic and political life both in Ottoman Empire. Wrestling dervish lodges carried out numerous functions as a tool of bringing up strong individuals, improvement of social and cultural collaboration integration and entertainment of people. Wrestling dervish lodges are better equipped with the understanding of today's club. In the Ottoman era, wrestling were always in important both in the palace and among locals living in the place out. Wrestling dervish lodges established in the Ottoman state and some wrestlers who grew up in these places are known to be employed in palaces. Wrestling uncle and wrestlers were trained in schools. These were assigned in the palaces. Among these wrestlers, there was those who to work in the palace as the “head of the doorman". Among these, there was those who have raised to the "chief vizier / great vizier” and to be “Captain”. Conclusion: It can be said that the wrestlers to the palace in the Ottoman circle fulfilled many social and military functions in the Ottoman palaces. The wrestlers have brought color, dynamism and confidence to social and political life, promoted the country and the Turkish people abroad and added strength to the military field. They also carried the national and religious culture. Wrestling dervish Iodges formed the social foundations of the institutionalization of sports in the Ottoman Empire. For the development of modern day clubs, ottoman wrestling lodges should be examined with all aspects.

PDF

___

Atabeyoğlu, C. (1985). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e spor, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, 6, 1474-1518.
Aras K. (2015). Contribution to the Wrestling Sport of Lodges in the Establishment of the Ottoman Empire, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,15- sh. 203-209
Bakırcı N.,Türkan H. K. (2013). Tekke Ve Zaviyelerin Balkanlar’daki Rolü ve Önemi, Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, Yıl:1, Sayı:1, Sayfa:145-160
Balcı, R. (2011). Enderunlu Hafız İlyas Ağa'nın Hatıraları, Saray Günlüğüm, İzmir, s. 33-34.
Bayraktar G.,Yazıcı A.,Sıddık M. (2012). Osmanlı Kültüründe Huzur güreşleri, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı yayını
BOA, DH. EUM. THR. 43/23
Çumraligil, B. (1999).Osmanlı Devleti’nin Kuruluşunun 700. Yılı Münasebetiyle “Osmanlıda Spor” Sempozyumu, Kültür Bakan-lığı Yayınları, Ankara.
Dervişoğlu, M. (2014). Halkbilimi Açısından Kırkpınar Güreşleri, İstanbul, s. 70.
Erler M. Y., Özyurt S. (2012). Türk Kültüründe Kadimden Günümüze Ulaşan Sosyal Örgütlere Dair Bir Misal: Salâvatçılıktan Cazgırlığa), Cilt:2 Sayı:2, sh.39-56. www.thestudiesofottomandomain.com
Evliya Çelebi. (2006). Evliya Çelebi Seyahatnamesi Cilt 1. (R. Dankoff ve S. A. Kahraman, Çev.). İstanbul. Yapı Kredi Yayınları, Orijinal eserin basım tarihi bilinmiyor.
Gençay S. (2004).Osmanlı’da Saray Eğitim Kurumu Olarak, “ Enderûn-u Hûmayun’da Spor Faaliyetleri” , KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (1),sh.62-67
Gölbaşı H. (2018). Osmanlı Devleti’nde Spor Tekkeleri, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı / No. 15, sh.41-53
Güllü S. Şahin S. (2018). Milli Güreşçilerin Sportmenlik Yönelim Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma, Turkish Studies Social Sciences, Volume 13/18, p. 705-718, http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.
Güven, Ö. (1999). Türklerde Spor Kültürü, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları
İmamoğlu, O. (2013).The Employment of Wrestlers in Ottoman Palace, International Balkan Symposium in Sport Sciences, Tetova/Makedonia
İmamoğlu O. Türkmen M.,Akdenk M., Çebi M.,(1999). Osmanlı Devletinin Spor Politikasını Etkileyen Unsurlar. Osmanlıda Spor Sempozyumu, sh. 61-71,26-27 Mayıs 1999, Konya
İmamoğlu O.,Çebi M.,İslamoğlu İ.,Yamak B. (2018). Sport Tekkes and Institutionalization in Ottoman Empire, The Journal of International Social Research, Volume: 11 Issue: 58, pp.905-612
İmamoğlu G., Gönülateş S., İmamoğlu O. (2018). Sanatsal Tasvirlerde Bazı Sporların Kökenleri, Uluslararası Herkes için Spor ve Welnes Kongresi Özet Kitabı, Antalya
Kahraman, A. (1999). Osmanlı Devleti‟nde spor. Kemal Çiçek ve Cem Oğuz (Eds), Osmanlı, s.643- 657,Yeni Türkiye Yayınları.
Kahraman, A. (1995), Osmanlı Devletinde Spor, Ankara, T.C. Kültür Bakanlığı.
Kahraman A.(1989). Cumhuriyete kadar Türk güreşi cilt 2, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, s.13
Kia, Mehrdad. (2011). Daily Life in the Ottoman Empire, 258.
Krawietz, “Turkish Oil Wrestling”, 2148
Kurtişoğlu G.A.(2016). Bir Mezar Taşı, Bir Pehlivan: II. Mahmut Pehlivanı Nazır Oğlu Ali, Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 11, s. 185-197
Satılmış S.,2017). İstanbul’un Yakın Çevresinde Bir Eşkıyalık Faaliyeti: Meşhur Şaki Mehmet
Pehlivan ve Çetesi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 10 Sayı: 54, sh.351-364
Taşmektepligil M.Y., İmamoğlu O., Küçük H. (2011). Osmanlı Devletinde Sporun Sosyolojik Yaklaşım İçerisinde Değerlendirilmesi, 9.Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi, Devlet İktisat Üniversitesi Türk Dünyası İşletme Fakültesi, Bakü/AZERBAYCAN
Türkmen M.(2016). Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Defterleri (Ts.Md.D)’Nde: Osmanlıda Güreşçilere Maddi İhsanlar, Destan-ı Kırkpınar, Kırkpınar Kültürünü Tanıtma ve Yaşatma Derneği Aylık Yayın Organı, Ocak, Sayı: 31, ss: 30-32.
Santa Barbara, CA: The Greenwood Press, 2011
Türkmen, M. (2015). “Osmanlı Güreş Tekkeleri ve Fonksiyonelliği”, Türk Halklarının Geleneksel Spor Oyunları Uluslararası Sempozyumu, 20-22 Kasım, 2014, Bişkek/KIRGIZİSTAN, pp. 162.
Türkmen M. (2017). Türklerde Spor ve Oyun Kültürü, Uluslararası Türk Halkları Geleneksel Oyunlar- Sporlar Sempozyumu Bildiri kitabı, Kahramanmaraş, S.1-14. https://kahramanmaras.bel.tr/.../kahramanmaras_-_geleneksel_sporlar_- _oyunlar_sempo
Türkmen M., Demirhan B.,(2014). Osmanlı güreş tekkeleri ve fonksiyonelliği, Türk Halklarının Geleneksel Spor Oyunları Uluslararası Sempozyumu bildiriler kitabı, Kahramanmaraş, sh. 162- 173
Türkmen M, Demirhan B. (2015). Osmanlı güreş tekkeleri ve fonksiyonelliği. Türk Halklarının Geleneksel Spor Oyunları, Kongre Dizisi, 20-22 Kasım, Bişkek-KIRGIZİSTAN, sh. 62-73
Türkmen M., Ceylan A. (2018). Osmanlı Saray Hayatında Güreş, http://doczz.biz.tr/doc/63304/osmanli-saray-hayatinda-g%C3%BCre%C5%9F- wrestling-in-ottoman
Türkmen M., İmamoğlu O., Öztürk O. (2016a). Hassa Pehlivanı Olmak Ve Huzûr-i Hümâyûnda Güreş Tutmak, III Uluslararası Geleneksel Türk Güreşleri Sempozyum ve Oyunları bildiri kitabı, sh.206-214
Türkmen M.,İmamoğlu O.,Öztürk O. (2016b). Osmanlı Saraylarında Güreşçilerin İstihdâmı ve Rolleri, III Uluslararası Geleneksel Türk Güreşleri Sempozyum ve Oyunları bildiri kitabı, sh. 305-306
Uzunçarşılı, İ. H. (1985). Osmanlı Devleti’nin saray teşkilatı, Ankara, Türk Tarih Kurumu
Yamak B. İmamoğlu O., İslamoğlu İ., Çebi M. (2018). The Effects of Exercise on Body Posture, Turkish Studies Social Sciences, Volume 13/18, p. 1377-1388, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13911 ISSN: 1308-2140
Yamaner F., İmamoğlu O. (2018). Antik Çağlarda Sporun Barışçıl Kullanımı ve Dinsel Etki, Akşemseddin Uluslararası İnsan, Toplum ve Spor Bilimleri Sempozyum, Bildiri Özetleri Kitabı, 12-16 Eylül, Çorum
Yıldırım,Y., İmamoğlu,O. Türkmen,M.,(2002). Osmanlı Devletinde Sporun Surnamelere Yansıması, Güneyde Kültür Dergisi, Cilt 13,Sayı 136,ISSN 1300-2627,S.28-34.
Yıldız, D. (1979). Türk Spor Tarihi, Eko Matbaası, İstanbul, s.132-135.
Yılmaz, F. (2014). What About a Bit of Fun? Wine, Crime and Entertainment in the Sixteenth-Century Western Anatolia. In S. Faroqhi & A. Öztürkmen (Eds.), Celebration, Entertainment and Theatre in the Ottoman World: Seagull Books.
Yılmaz H.(2017). Alevi-Bektaşi İcazetnamelerinde Şekil Vve İçerik, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 12/26, p. 237- 254 DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12529
Zelyurt M.K. (2013). Türk Modernleşmesinde Spor: Tanzimat’tan Erken Cumhuriyet’e, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/12, p. 1461-1478, Anakar-Turkey
Zorba H.A.(2014). Evliya Çelebi Seyahatnâmesi’ne Göre Osmanlı İmparatorluğu’nda Spor, International Journal of Science Culture and Sport, Special Issue 1,sh.721-732
https://www.devletialiyyei.com/fatih-sultan-mehmed-han-sayfa-46.html
https://pehlivanblog.wordpress.com/2016/10/26/gures-tekkeleri/
http://www.edirnekirkpinar.com/tr/yazi/6-genel-bilgiler/38-guresciler-tekkesi
https://www.researchgate.net/publication/319483266
http://www.pomaklar.com/t698-saray-pehlivanl-mcadelelerinden-kesitler.
http://collections.vam.ac.uk/item/O916908/gures-or-a-greased-wrestling-watercolour-anonymous- greek-artist/
https://www.houshamadyan.org/tur/haritalar/mamuret-uel-aziz-vilayeti/harput-ovasi/yerel- oezellikler/oyunlar-ve-oyuncaklar.html
https://ottomanempire.blogflop.com/2018/03/24/ay-ile-gre-1600ler-wrestling-with-bear-d/