DİVAN-I HİKMET’TE TÜRKÇE EĞİTİMİNDE KULLANILABİLECEK DEĞERLER
Değerler, toplumun uzun yıllar varlığını sürdürebilmesi ve zaman içinde gelişebilmesi için kritik önem taşır. Toplumu oluşturan bireylerin, sahip oldukları değerleri içselleştirip yaşamlarında uygulamaları hâlinde toplum yapısına çok sayıda olumlu nitelik kazandırabileceği düşünülmektedir. Değerlerin, nitelikli toplum yapısını uzun yıllar koruyabilmesi için her zaman canlı tutulması gerekmektedir. Değerlerin yaşatılabilmesi için de kuşaktan kuşağa aktarılması ve yeni kuşakların da bu değerleri özümsemesi şarttır. Değerlerin kuşaktan kuşağa aktarılmasını sağlayan en önemli araçlardan birisi ise edebî metinlerdir. Özellikle, asırlar önce yazılmış ve bugüne kadar varlığını korumuş eserler, değerler eğitimi aktarımında kullanılmak için son derece faydalıdır. Bu doğrultuda, bu çalışmanın amacı; Türkçe derslerinde değer kazandırmada kullanılmak üzere Divan-ı Hikmet adlı eserdeki değer aktarımıyla ilgili hikmetleri belirlemektir. Bu amaçla betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın sonunda, Divan-ı Hikmet'te, Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (6, 7. Sınıf)'nda yer alan; adil olma, aile birliğine önem verme, bağımsızlık, barış, bilimsellik, çalışkanlık, dayanışma, dürüstlük, estetik, sağlıklı olmaya önem verme, sevgi, özgürlük, temizlik, vatanseverlik, yardımseverlik olmak üzere on beş değerin ele alındığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, eserde üzerinde en çok durulan değerlerin; adil olma, bilimsellik, dürüstlük ve yardımseverlik olduğu da ortaya çıkarılmıştır. Bu değerler, Divan-ı Hikmet'teki farklı hikmetlerde sıklıkla işlenmiş ve okuyucuya bu değerlerle ilgili önemli iletiler gönderilmiştir. Çalışmanın sonunda, Divan-ı Hikmet'te yer alan ve değerleri yansıtan çeşitli hikmetlerin, Türkçe derslerinde kullanılarak öğrencilere değerler aktarımının yapılabileceği sonucuna ulaşılmıştır
THE VALUES WHICH DIVAN-I HIKMET COULD BE USED IN TURKISH EDUCATION
Values have a place in that the society can be carried on for many years and it can develop. It is thought that community-residing persons will provide lots of positive qualifications for society structure when they interiorise the values having and they apply them to their lives. It’s needed that the values always be kept alive to be able to protect the society structure for many years. It’s condition that the values are handed down from genaration to genaration to be able to exist and new genaration also assimilate these values. One of the most important means providing that the values handed down from genaration to genaration, is literary texts. Particularly, the works written ages ago and having preserved their wealth until today is so useful that they can be used for transferring the values training. In this direction, the aim of this work is to determine mysteries related to value transfer in the work called Divan-ı Hikmet to be used for transferring the values training. For this purpose, desciptive analysis method was used. At the end of the work, it was attained that fifteen values were approached, such as being fair, difnification of the family, independence, peace, being scientific, industriousness, solidarity, honesty, esthetic, minding being healty, love, freedom, cleaning, patriotism and helpfulness which take places at sixth and seventh grade social studies curriculum in Divan-ı Hikmet. Moreover, it was emerged that the values overemphasized in the work, were being fair, freedom and helpfulness. These values were frequently processed at different mysteries related to these values in Divan-ı Hikmet and important messages were sent to the readers. At the end of the work it was attained that values transferring would be able to do by using various mysteries taking place in Divan-ı Hikmet and representing values in Turkish lessons
___
- Acat, M. Bahaddin ve Aslan, Mecit (2011). “Okulların Karakter Eğitimi Yetkinliği Ölçeği (OKEYÖ)”, Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt 9, No. 21, 7-27.
- Akbaş, Oktay (2008). “Değer Eğitimi Akımlarına Genel Bir Bakış”, Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt 6, No. 16, 9-27.
- Aktaş, Elif ve Şentürk, Leyla (2015). “Türkiye’de ve Romanya’da Okutulan Ana Dili Türkçe Ders Kitaplarının Değer İletimi Açısından Karşılaştırılması”, Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt 13, No. 29, 215-243.
- Aydemir, Mustafa (2013). “Ret ve İnkârın Kıskacındaki Nihilist Karakterler: Bazarov ve Suat”, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8/8: 123-138.
- Aydın, Mehmet Zeki (2014). “Okulda Değerler Eğitiminin İlkeleri ve Sorunları”, Uluslararası İnsani Değerlerin Yeniden İnşası Sempozyumu.
- Bice, Hayati (2010). Hoca Ahmed Yesevi Divan-ı Hikmet, Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları.
- Boztaş, Köksal ve Tezci, Erdoğan (2015). “Tutum ve Değerler Kapsamında Polis Meslek Yüksekokulu Örtük Programı”, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10/11: 341-362.
- Büyüköztürk, Ş. vd. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
- Cihan, Nazlı (2014). “Okullarda Değerler Eğitimi ve Türkiye’deki Uygulamaya Bir Bakış”, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9/2: 429-436.
- Çakan, Varis (2005). “Hoca Ahmed Yesevi ve Divan-ı Hikmet”, Milli Folklor, Yıl 17, Sayı 68.
- Demir, Ebru ve Köse, Meliha (2014). “Öğretmenlerin Rol Modelliği Hakkında Öğrenci Görüşleri”, Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 4 (1).
- Demir, Hiclal ve Şahin, Hafize (2015). “Değerler Eğitiminden Hareketle Murathan Mungan’ın “Şahmeran’ın Bacakları” Adlı Öyküsünü Yeniden Okumak”, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/15: 289-298
- Er, Harun ve Gürgil, Fitnat ve Özmen, Cengiz (2012). “İlköğretim Branş Öğretmenlerinin Değerler Eğitimine İlişkin Görüşleri Üzerine Bir Araştırma”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17).
- Güner, Filiz (2007). “Divan-ı Hikmet’te Sözcük Gruplarının İncelenmesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Samsun: On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Karaca, Nesrin (2015). “İrade Eğitimi, Değer Aktarma ve Rol Model Olmada Edebiyatın Yeri ve Önemi”, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10/16: 827-846 .
- Kırmızı, Fatma Susar (2014). “4. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Metinlerinde Yer Alan Değerler”, Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt 12, No. 27, 217-259.
- MEB. (2006). İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (6, 7, 8. sınıflar). Ankara: MEB Yayınları.
- MEB. (2005). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi (6-7.sınıflar) Öğretim Programı ve kılavuzu. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
- Sucu, Ahmet Özhan (2013). “Kültür Aktarımında Edebiyat Eğitiminin Önemi”, Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Kongresi, Bosna.
- TDK, (2005). Büyük Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Tekşan, Keziban (2012). “Türkçe Dersi Değerler Eğitiminde Kutadgu Bilig’in Kullanımı”, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), Cilt 13, Sayı 3.
- Tulumcu, Fatih Mehmet ve Tulumcu, Feride İdi (2015). “İlköğretim İkinci Kademe Türkçe Dersi Programlarında Yer Alan Değerler”, Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt 13, No. 29.
- Yazıcı, Nesimi (1992). İlk Türk İslam Devletleri Tarihi, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.