OKUMA STRATEJİLERİNİN HAFİF DERECEDEKİ ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN BİR ÖĞRENCİNİN AKICI OKUMASINA VE ANLAMA DÜZEYİNE ETKİSİ

Okuma, bireyin okul döneminde edindiği en önemli alıcı dil becerilerinden biridir ve eğitimin tüm basamakları için kritik öneme sahiptir. Okuma becerisi, yazılı sembollerin şifrelerinin çözümü ve şifresi çözülen bu sembolleri anlamlandırma olmak üzere iki boyuttan oluşmaktadır. Okuma ile ilgili yapılan araştırmaların sonuçları şifrenin hızlı çözülmesi ile (akıcı okuma) anlama arasında yakın bir ilişki olduğunda birleşmektedir. Normal gelişim gösteren bireylerde olduğu gibi zihinsel yetersizliği olan bireyler için de okuma en temel akademik becerilerden birisidir. Okuma, gerek temel eğitimde gerekse daha sonraki öğrenim hayatında öğrenciye gerekli olacak, sadece Türkçe derslerinde değil, Matematik, Hayat Bilgisi, Sosyal Bilgiler ve Fen ve Teknoloji dersleri gibi diğer derslerde de öğrencinin başarısına yön verecek belirleyici bir beceridir. Bu çalışmada, hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan bir özel eğitim beşinci sınıf öğrencisine uygulanan okuma stratejilerinin, öğrencinin akıcı okumasına ve anlama düzeyine etkisini belirlemek amaçlanmıştır. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden eylem araştırması deseniyle yürütülmüştür. Araştırmanın geçerliği eylem araştırmasının geçerliğini arttırmak için kullanılan ölçütler kullanılarak, güvenirliği ise Miles ve Huberman'ın dış güvenirlik ve iç güvenirlikle ilgili ölçütleri kullanılarak sağlanmıştır. Verilerin toplanması aşamasında Haris ve Sipay (1990), Ekwall ve Shanker (1988) ve May (1986)tarafından geliştirilen ve Akyol (2014) tarafından Türkçeye uyarlanan Yanlış Analiz Envanteri'ndenyararlanılmıştır. Tüm uygulamalar kamera ile kayıt altına alınmış ve bu kayıtlar analize tabi tutulmuştur. Uygulama sürecinde yankılayıcı ve eşli okuma stratejileri kullanılmıştır. Uygulamaya başlamadan önce yapılan düzey belirleme çalışmasında, öğrencinin okuma sırasında yaptığı hatalar ve anlama sorularından alınan cevaplar "Yanlış Analizi Envanteri" kullanılarakdeğerlendirildiğinde hata sayının fazla olduğu, kelime tanıma yüzdesi, anlama düzeyi ve sesli okuma beceri yüzdesinin endişe düzeyinde olduğu tespit edilmiştir. Uygulama sırasında uygulanan okuma stratejilerinin hafif derecedeki zihinsel yetersizliği olan öğrencinin akıcı okumasına ve anlama düzeyine etkisine bakıldığında, okuma sırasında yaptığı hatalar ve anlama sorularından alınan cevaplar "Yanlış Analiz Envanteri" kullanılarak değerlendirildiğinde öğrencinin okuma sırasında yaptığı hataların azaldığı, anlama düzeyinin de arttığı bulunmuştur. Uygulamalar sonrasında strateji destekli okuma etkinliklerinin öğrencinin akıcı okumasına ve anlama düzeyine etkisi değerlendirildiğinde, öğrencinin okuma sırasında yaptığı hataların azaldığı, anlama düzeyinin de arttığı endişe düzeyinden öğretim düzeyine çıktığı bulunmuş fakat sesli okuma beceri yüzdesi endişe düzeyinde kalmıştır.

EFFECT OF READING STRATEGIES ON FLUENT READING AND COMPREHENSION OF STUDENTS WITH MILD MENTAL DISABILITY

Reading is one of the most important linguistic skills acquired at school and critical for all educational steps. Reading skill has two aspects; decoding written symbols and giving meaning to these decoded symbols. Studies on reading agree that fast decoding (fluent reading) is closely related to comprehension. Reading is one of the most basic academic skills for persons with mental disability as well as typically developing persons. Reading is a skill that will be required both in basic education and following educational life and lead students to success not only in Turkish but also other subjects including Maths, Social Studies and Science and Technology. The goal of this study is to evaluate the effects of reading strategies on fluent reading and comprehension level of a 5th grade special education student with mild mental disability. The study was performed with activity research pattern, which is one the qualitative study methods. Validity of the study was assessed through measures that are used to enhance validity of activity research while Miles and Huberman’s criteria for internal and external reliability were used for reliability. For data collection, “Error Analysis Inventory” was used, which was designed by Haris and Sipay (1990), Ekwall and Shanker (1988) and May (1986) and adapted to Turkish by Akyol (2014). Every practice was recorded on camera and records were later analysed. Echo and paired reading strategies were used during the study. When the student’s mistakes and responses to comprehension questions were assessed through “Error Analysis Inventory” to determine the student’s level before the study, it was found that there were too many mistakes and comprehension level and oral skills reading were at an alarming level. When the effect of the reading strategy on fluent reading and comprehension level of the student with mental disability was assessed through “Error Analysis Inventory” and responses to comprehension questions, it was found that number of mistakes decreased and comprehension level increased. When the effect of the strategy-based reading activities on fluent reading and reading comprehension level of the student was assesses after the activity, it was found that student made fewer mistakes and reading comprehension rose from alarming to learning level but oral reading skill stayed on alarming level

PDF

___

AAMR (2002). MentalRetardation: Definition, Classificatin and Systems of Supports (10. Edition). Washington DC: AAMR.
Akoğlu, G. ve Turan, F. (2012). Eğitsel müdahale yaklaşımıolarak sesbilgisel farkındalık: zihinsel engelli çocuklarda okuma becerilerine etkileri. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42, 11-22.
Akyol, H. (2013). Türkçe İlk Okuma Yazma Öğretimi. Ankara: Pegem.
Akyol, H. (2014). Yeni Programa Uygun Türkçe Öğretim Yöntemleri. Ankara: Pegem.
Baydık, B., Ergül, C. ve Bahap-Kudret, Z. (2012). Okuma Güçlüğü Olan Öğrencilerin Okuma Akıcılığı Sorunları ve Öğretmenlerinin Bu Sorunlara Yönelik Öğretim Uygulamaları. İlköğretim Online, 11(3), 778-789. [Online]: http://ilkogretim-online.org.tr
Bos, C. S. &Vaughn, S. (2002). Strategies For Teaching Students With Learning and Problems. Boston: Allyn&Bacon.
Bozpolat, E. (2015). “Türkçe Öğretmen Adaylarının Dört Temel Dil Becerisine İlişkin Metaforik Algıları. TURKISH STUDIES - International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, (Prof. Dr. Şefik Yaşar Armağanı), Volume 10/11, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8552, p. 313-340
Byrant, D. P., Smith D. D. &Bryant, B. R. (2008). Teaching Students With Special Needs In Inclusive Classroom. Boston: Pearson Education, Inc.
Cavkaytar, A. (2001). Zihin engellilerin eğitimi amaçlar. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (1), 115-121.
Coşkun, İ. (2010). İlköğretim 4. Sınıf Öğrencilerinin Okuduğunu Anlama ve Yazılı Anlatım Becerilerindeki Gelişimin Birbirini Etkileme Durumu: Eylem Araştırması (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Coşkun, İ., Köksal, H. ve Tuğlu, Y. (2014). Türkçe, İngilizce ve Almanca Öğretmen Adaylarının Türkçe Bilgilendirici Metinleri Anlama Becerilerinin İncelenmesi. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. Volume 9/3, Doi Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6278, p. 375-396.
Çaycı, B. ve Demir, M. K. (2006). Okuma ve anlama sorunu olan öğrenciler üzerine karşılaştırmalı bir çalışma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(4), 437-456.
Çelikyurt-Sezgin, Z. ve Akyol, H. (2015). Okuma Güçlüğü Olan Dördüncü Sınıf Öğrencisinin Okuma Becerilerinin Geliştirilmesi. Turkish Journal of Education, (4)2, 4-16.
Çetrez-İşcan, G., Ünal, Z. H. ve Coşkun, İ. (2015). Zihinsel yetersizliği olan bireylerin okuma ve anlama düzeylerinin geliştirilmesinde akıcı okuma stratejilerinin etkisi. İstanbul Üsküdar Üniversitesi. 25. Özel Eğitim kongresi Bildiri Özetleri Kitabı, (2-4 Aralık) s.37.
Çolak, A. (2001). Zihin Özürlü Çocuklar İlköğretim Okulu ve Mesleki Eğitim Merkezindeki Özel Eğitim Öğretmenlerinin Zihin Özürlü Çocukların Okuma-Yazma Öğrenmeleri Hakkındaki Görüş ve Önerileri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Duman N. ve Çifci-Tekinarslan, İ. (2007). Hikâye haritası yönteminin hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin okuduğunu anlama becerileri üzerindeki etkisi. Özel Eğitim Dergisi, 8 (1), 33-55.
Duran ve Sezgin (2012). Rehberli okuma yönteminin akıcı okumaya etkisi. GEFAD/GUJGEF, 32(3), 633-655.
Duran ve Sezgin (2012). Yankılayıcı okuma yönteminin akıcı okumaya etkisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 145-164.
Ekiz, D.,Erdoğan, T. ve Uzuner, F. G. (2011). Okuma güçlüğü olan bir öğrencinin okuma becerisinin geliştirilmesine yönelik bir aksiyon araştırması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 11(2), 111-131.
Ellis, W. A. (2009). Theimpact of C-PEP (Choral reading, Partner reading, Echo reading and Performance of Test) on Third Grade Fluency and Comprehension Development, (Doctoral Thesis). University of Memphis.
Eyidoğan, F. (2005). Zihin Özürlü Öğrencilere Silikleştirilen Resimli Fiş Cümleleriyle Okuma- Yazma Öğretiminde Hata Düzeltmeli Eş Zamanlı İpucuyla Öğretimin etkililiği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Fuchs, L. S.,Fuchs, D., Hosp, M. K. &Jenkins, J. R. (2001). Oral readingfluency as an indicator of reading competence: A theoretical, empirical, and historical analysis. Scientific Studies of Reading, 5(3), 239-256.
Güldenoğlu, B. ve Kargın, T. (2012).Karşılıklı öğretim tekniğinin hafif derecede zihinsel engelli öğrencilerin okuduğunu anlama becerileri üzerindeki etkililiğinin incelenmesi. Özel Eğitim Dergisi.13(1), 17-34.
Güldenoğlu, B., Kargı, T. ve Ergül, C. (2015). Sesbilgisel farkındalık becerilerinin okuma ve okuduğunu anlama üzerindeki etkisi: boylamsal bir çalışma. İstanbul Üsküdar Üniversitesi. 25. Özel Eğitim kongresi Bildiri Özetleri Kitabı, (2-4 Aralık), s.19.
Güler, Ö. (2008). Zihin Engelli Öğrencilerin Okuduğunu Anlama Becerisinde Okuma Öncesi, Sırası ve Sonrasında Uygulanan Okuduğunu Anlama Tekniklerinin Etkililiklerinin Karşılaştırılması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Güneş, F. (2007). Ses Temelli Cümle Yöntemi ve Zihinsel Yapılandırma. Ankara: Nobel.
Güzel, R. (1998).Alt Özel Sınıflardaki Öğrencilerin Sesli Okudukları Öyküyü Anlama Becerisini Kazanmalarında Doğrudan Öğretim Yöntemiyle Sunulan Bireyselleştirilmiş Okuduğunu Anlama Materyalinin Etkililiği.(Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Güzel-Özmen, R. (2001). Okuma becerisi, (17-60). L. Küçükahmet (Ed.), Türkçe Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu. Ankara: Nobel.
Güzel- Özmen, R. ve Doğanay-Bilgi, A. (2010). Okuma öğretimi. İ.H. Diken (Ed.). İlköğretimde Kaynaştırma. Ankara: Pegem.
Harris, A. J. &Sipay, E. R. (1990).How to Increase Reading Ability: A Guide to Developmental and Remedial Methods. New York: Longman.
Işıkdoğan, N. (2009). Hikâye Haritası Tekniğinin Zihin Engellin Öğrencilerin Okuduğunu Anlama Becerilerini Kazanmalarındaki Etkililiği. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Kaman, Ş. ve Şahin, A. (2013). İlköğretim üçüncü sınıf öğrencilerinin okuma düzeylerinin geliştirilmesine akıcı okuma stratejilerini kullanmanın etkisi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (6), 639-657.
Kavcar, C.,Oğuzkan, F. ve Hasırcı, S. (2015). Türkçe Öğretimi. Ankara: Anı.
Köklü, N. (2001). Eğitim Eylem Araştırması: Öğretmen Araştırması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 34 (1).
Köksal, K.ve Ünal, E. (2008). Metinler arası okumanın okuduğunu anlamaya etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(26), 154-169.
MEB, (2005). İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (1- 5. Sınıflar). http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx. veri tabanından 30 Aralık 2014 tarihinde alınmıştır.
MEB, (2006).Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. http://orgm.meb.gov.tr/www/mevzuat/icerik/88veri tabanından 30 Aralık 2014 tarihinde alınmıştır.
MEB. (2005).İlköğretim Türkçe Dersi (1-5. Sınıflar) Öğretim Programı ve Kılavuzu, Ankara: Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı Yayınları.
Nunez, L. D. (2009). An analysis of the relationship of reading fluency, comprehension, and Word recognition to student achievement. Doctoral Dissertation, Tarleton State University.
Öz, M. F. (2005). Uygulamalı İlk Okuma YazmaÖğretimi. Ankara: Anı.
Özmen, R. ve Doğanay-Bilgi, A. (2013). Okuma güçlüğü olan bir öğrencide okuma akıcılığı, doğruluğu ve okuduğunu anlamayı geliştirmede iki sağaltım paketinin etkililiğinin karşılaştırılması. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi: 23. Özel Eğitim kongresi Bildiri Özetleri Kitabı (30 Ekim-1 Kasım). s. 35-36.
Reutzel, D. R. &Cooter, R. B. (1996). Teaching children to read: From basals to books. Colombus: Merrill-Prentice Hall Publishing Company.
Roundy, A. R. &Roundy, T. R. (2009). Theeffect of repeatedreading on studentfluency: Does practice always make perfect? International Journal of Human and Social Sciences, 4 (1), 54-59.
Salvia, J. &Ysseldyke, J. E. (1978). Assesment in special and remedial education. Boston: Houghton Mifflin.
Samuels, S. J. (1979 ). TheMethod of Repeated Reading, The Reading Teacher, (32).
Sidekli, S. (2010). İlköğretim 5. Sınıf Öğrencilerinin Okuma ve Anlama Becerilerinin Geliştirilmesi (Eylem Araştırması). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Sidekli, S. ve Yangın, S. (2005). Okuma Güçlüğü Olan Öğrencilerin Okuma Becerilerinin Geliştirilmesine Yönelik Bir Uygulama. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (11), 393-413.
Sucuoğlu, B.(2010). Tanımlar, sınıflandırma ve yaygınlık. B. Sucuoğlu (Ed.). Zihin Engelliler ve Eğitimleri. Ankara: Kök.
Şencan, H. (2005). Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenilirlik ve Geçerlilik. Ankara: Seçkin.
Tahiroğlu, M. (2014). Değerler Eğitimi Yöntemleriyle Desteklenen Bir Akıcı Okuma ve Okuduğunu Anlama Çalışması. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7377, 793-811. Turkish or Turkic Volume 9/8, Doi Number:
Topbaş, S. S. (2006). Dil ve kavram gelişimi. Ankara: Kök.
Topping, K. (1998). Effectivetutoring in AmericanReads: A ReplaytoWasik. The Reading Reacher, (52), 42-50.
Uzunkol, E. (2013). Akıcı okuma sürecinde karşılaşılan sorunların tespiti ve giderilmesine yönelik bir durum çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 70-83.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.
Yılmaz, M. (2008). Kelime tekrar tekniğinin akıcı okuma becerilerini geliştirmeye etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 323-350.
Young, C. &Rasinki, T. (2009). Implementing readers’ theatre as an approach to classroom fluency instruction. The Reading Teacher, 63(1), 4–13.