TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE ÜSTSÖYLEM BELİRLEYİCİLERİ ARACILIĞIYLA DİNLEME BECERİSİNİN GELİŞTİRİLMESİ

İletişimin karşılıklılık özelliği taşıyan iki etkileşim alanından biri anlama diğeri ise anlatmadır. Bir anlama etkinliği olan dinleme, en genel tanımıyla söze dayalı olarak üretilmiş bir girdiyi algılama, anlama ve yorumlama sürecidir. Etkin ve verimli bir dinleme farklı ve yeni öğretim yöntemlerini kullanmayı gerektirir. Bu yöntemlerden biri olan düz anlatım, öğretim ortamlarında, dinlemeye aracı olur ve üst kademelere doğru artan bir oranda kullanılır. Düz anlatım (lecturing) yöntemi, her öğretim kademesinde ve her disiplinde yaygın olarak kullanılan geleneksel bir yöntemdir. Öğrenmedeki üstbilişsel süreçlere kaynaklık edecek temelbilgilerin kazanılmasındaki etkililiği nedeniyle, bu yöntemi geri planda gören yapılandırmacı yaklaşım için dahi geçerliliğini korumaktadır. Ülkemizin öğretim ortamlarındaki fiziksel koşullar, öğretim kadrosu ve sınav sistemi ile ilgili sorunlar, öğrencilere sınırlı zaman ve koşullarda çok miktarda bilgi aktarılmasını zorunlu kılmaktadır. Bu koşullarda, dinleyenlere az zamanda çok bilgi kazandırmayı amaçlayan ve üst bilişsel süreçlerin işletilebilmesi için bilgi temeli oluşturmaya katkı sağlayan bir yöntem olan düz anlatım yöntemini daha etkili hale getirecek yaklaşım ve uygulamalara ihtiyaç vardır. Bu çalışmada, etkin bir dinlemenin gerçekleştirilmesi amacıyla, düz anlatım yönteminin etkinleştirilmesini sağlayacak bir etkinlik modeli (metacognitive strategy) kullanma yoluyla, dinleme metinlerindeki üstsöylem belirleyicilerinin (metadiscourse markers) işlemlenmesi konusunda farkındalık yaratmaya dayanan bir dinleme etkinliği modelidir. Bu çalışmada öncelikle, daha önce uygulamasına rastlanmamış olan ve yeni bir dinleme modeli oluşturacağı öngörülen bu etkinlik tanıtılmış, daha sonra sınıf içinde yapılan uygulamayla ilgili gözlemlere dayanarak bazı önerilerde bulunulmuştur

A MODEL FOR THE FACILITATION OF LISTENING SKILLS IN TURKISH LANGUAGE EDUCATION WITH THE USE OF METADISCOURSE MARKERS

The two important dimensions of communication that carry the characteristic of reciprocity are comprehension and recitation. Listening, in general terms, is the process of perceiving, comprehending and interpreting an input produced verbally. Effective and efficient listening requires the use of distinct and novel teaching practices. One of the approaches mediating listening within learning environments is lecturing, which is being used more widely in higher levels. Lecturing is a traditional method widely used in every level and every field of teaching. Due to its effectiveness in the acquisition of the basic knowledge that will act as resource to the metacognitive learning processes, it has maintained its validity even after the transition to the constructivist teaching approach, which views lecturing as a secondary method. The physical conditions in teaching environments and the problems related to teaching staff and the examination system of our country make it necessary to transfer a vast amount of knowledge to students in limited time and conditions. With respect to these requirements, several measures that will transform the lecturing method to a more efficient one are required, as lecturing is a process that allows listeners to gain vast amount of knowledge in short periods of time and provides them with a knowledge basis for them to operate metacognitive processes. The purpose of this study is to develop and propose an activity model which would enable the facilitation of the didactic method with the aim of realizing efficient listening. The model is a listening activity which is based on creating awareness in the processing of metadiscourse markers in listening texts with the use of metacognitive strategy. Firstly, the application which to our best knowledge has not been applied previously and is anticipated to provide the basis to a new listening model is presented, followed by some suggestions that are based on the observations made in the applications conducted in the classroom

PDF

___

Açıkgöz Ün, K. (2004). Aktif Öğrenme. İzmir: Eğitim Dünyası Yayınları.
Aslan, B. (2008). Tarih Öğretiminde Okuma-Anlamanın Önemi ve Güdümlü Okuma Dersi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi / Journal of Graduate School of Social Sciences, Cilt 12, Sayı 2, s.307-324.
Berberoğlu, G.; Kaptan, F.; Kutlu, Ö. (2002). Türkiye Genelinde Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Fen Bilgisi Dersindeki Üst Düzey Zihinsel Becerilerinin İncelenmesi. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi Bildiri Kitabı, s.67.
Binbaşıoğlu, C. (1994). Genel Öğretim Bilgisi, Ankara: Kadıoğlu Matbaası.
Blumenfeld, P. (1991). Motivating Project based learning: sustaining the doing, supporting the learner. Educational Psychologist, S:26 :369-398.
Büyükkaragöz S. ve Çivi, C.(1996). Genel Öğretim Metodları. İstanbul: Öz Eğitim Yayınları.
Chaudron, C. & Richards, C.J. (1986). Comprehension of Lectures, Applied Linguistics, Vol. 7, No.2, Oxford University Press.
Crismore, A. (1989). Talking With Readers: Metadiscourse as Rhetorical Act. New York: Peter Lang Publishers,
Çiftçi, M. (2001). Dinleme Eğitimi ve Dinlemeyi Etkileyen Faktörler. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (2), 165-177.
Demir, C. (2009). Dinleme/İzleme Eğitimi ve 2005 Türkçe Programındaki Yeri. Milli Eğitim Dergisi, Sayı 181, s. 53-63
Demirel, Ö. (1999). Planlamadan Değerlendirmeye Öğretme Sanatı. Ankara: Pegem Yayıncılık.
Demirel, Ö. (Edt.); Kıroğlu, K. (Edt.) ve diğ. (2005). Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi. Ankara: Pegem Yayıncılık.
Dijk, van T. A. & Kintsch W. (1983). Strategies of Discourse Comprehention. London Academic Press.
Eşme, İ. (2003). ntvmsnbc, http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/234017.asp (İndirme tarihi:10.9.2009).
Flavell, J. (1979). Metacognition and Cognitive Monitoring: A new Area of Cognitive- Developmental Inquiry. American Psychologist, 34, 906-911.
Gelen, İ. (2003). Bilişsel Farkındalık Stratejilerinin Türkçe Dersine İlişkin Tutum, Okuduğunu Anlama ve Kalıcılığa Etkisi. Doktora tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Good, T. & Brophy, J. E. (1991). Looking into Classrooms. (5.ed.), Newyork: Harper and Row.
Gözütok, D. (2006). Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ekinoks Eğit. Dan.Bas.Yay., Ankara.
Karakuş, U. (2006). Coğrafyada İklim Konularının Öğretiminde Deney Yönteminin Öğrenci Başarı Düzeyine Etkisi. Doktora tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Karatay, H. (2004). İlköğretim Türkçe Öğretmeni Adaylarının Okuduğunu Anlama Becerileri Üzerine Alan Araştırması. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Eğitim Bilimler Enstitüsü, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Kavcar C., Oğuzkan F. ve Sever S. (2004). Türkçe Öğretimi-Türkçe ve Sınıf Öğretmenleri İçin. Ankara: Engin Yayınevi.
Keçik, İ. ve Uzun, L. (2002). Sözlü ve Yazılı Anlatım. Eskişehir: Anadolu Ü. Yay.
Küçükahmet, L. (1997). Eğitim Programları ve Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ankara: Gazi Kitabevi.
MEB (2005-a). İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (1-5. Sınıflar), Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
MEB (2005-b). İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (6,7,8.Sınıflar), Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
Melanlıoğlu, D. (2012). Dinleme Becerisine Yönelik Ölçme Değerlendirme Çalışmalarında Üstbiliş Stratejilerinin Kullanımı. Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 7/1, p.1583-1595.
Oğuzkan, F. (1985). Orta Dereceli Okullarda Öğretim (Amaç, İlke, Yöntem ve Teknikler). Ankara: Emel Matbaacılık.
Özbay, M. (2008). Türkçe Özel Öğretim Yöntemleri I. Ankara: Öncü Kitap.
Özbay, M. ve Melanlıoğlu D. (2012). Türkçe Öğretim Programlarının Dinleme Becerisi Bakımından Değerlendirilmesi. Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 7/1, p.87-97.
Özden, Y. (2008). Öğrenme ve Öğretme. ( 8.baskı), Ankara: Pegem Yayıncılık.
Özer, K. (2002). İlköğretim 4-5. Sınıflarda Türkçe Öğretiminde İşbirliğine Dayalı Öğrenme Metodunun Kullanımına Yönelik Bir Değerlendirme. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya Selçuk Üniversitesi.
Paris, S. G. & Winograd, P. (1990). How Metacognition Can Promote Academic Learning and Instruction? (Ed. B. F. Jones ve L. Idol), Dimensions of Thinking and Cognitive Instruction, Erlbaum, Hillsdale NJ, s.15-51.
Robertsen, K.A. (2002). Etkili Dinleme. İstanbul: Hayat Yayıncılık.
Sever, S. (2004). Türkçe Öğretimi ve Tam Öğrenme. Ankara: Anı Yayıncılık.
Simons, P. R. J. (1997). Definitions and Theories Active Learning, Active Learning for Students and Teachers: Report From Eight Countries. OECD.
Sönmez, Ö.F. (2006). İlköğretim Sosyal Bilgiler 7. Sınıf Karadeniz Bölgesi Konusunun Görsel Araç Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Öğretiminin Öğrencilerin Akademik Başarısına Etkisinin
Taşkaya, S. M. ve Muşta, M. C. (2008). Sınıf Öğretmenlerinin Türkçe Öğretim Yöntemlerine İlişkin Görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi Özeti, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi: http://www.esosder.org. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya Selçuk Üniversitesi.
Tompkins, G. E., Friend, M. & Smith P. L.(1987). Listening Strategies for the Language Arts. (Ed. Personke, Carl R. & Johnson, Dale D.) Language Arts Instruction and the Beginning Teacher, Prentice Hall, New Jersey.
Vande, K. & William J. (1985). Some Exploratory Discourse on Metadiscourse. College Composition and Communication, S.36: 82-93.
Vandergrift, L. (2004). Listening to Learn or Learning to Listen? Annual Review of Applied Linguistics, Volume 24, p.3-24.
Williams, J. M. (1981). Style: Ten Lessons in Clarity and Grace. Scott Foresman, Glenview Illinois.