DİNİ KAMUSAL ALANIN YENİ İKTİDAR SAHİPLERİ: KADIN VAİZELER

Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından istihdam edilen ve sayıları giderek artan kadın vaizler ya da diğer bir deyişle“vaizeler” cami içinde ve dışında oldukça geniş bir sahada çalışmalarını sürdürürler. Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından belirlenen cami, konferans salonu, ceza ve tevkif evleri, yaşlılar yurdu, öğrenci yurdu, Çocuk Esirgeme Kurumu, hastane ve benzeri yerlerde görevlendirilerek vaazlar veren, müftülüklerde telefonla veya sözlü olarak halkın sorularını cevaplayan, Kur’an kurslarında dersler veren vaizeler aynı zamanda Aile İrşad ve Rehberlik bürolarında da görev yaparlar. Vaizeler cami içinde veya dışında gerçekleştirdikleri çalışmalar sırasında her kesimden her yaş grubundan insanla muhatap olurlar ve onlardan gelen farklı soruları cevaplamak durumunda kalırlar. Vaizelere yöneltilen sorular sosyal konular, aile içi ilişkiler ile ilgili konular, gündelik hayat ile ilgili sorular, ibadetle ilgili ve kadınların mahremiyeti ile ilgili sorular olarak gruplanabilir. Bu sorulara cevap verebilmek için mesleklerini icra ederken hem vaize, hem öğretmen, hem psikolog, hem halkla ilişkiler uzmanı olmak zorunda kalan vaizeler bazen de farklı meslek gruplarından yardım ve destek alırlar. Bu makalede İlahiyat Fakültesi mezunu olan ve çoğu yüksek lisans ve doktora derecesine sahip kadınlar olarak İslam dininin esas kaynaklarına erişebilen ve bu kaynakları yorumlayabilecek bilgi birikimine sahip olan vaizeler ile gerçekleştirilen derinlemesine mülakatlardan elde edilen veriler tartışılacaktır. İstanbul’da gerçekleştirilen saha çalışması kapsamında yirmi vaize ile görüşülmüş ve vaizelerin meslek seçim süreçleri, mesleklerine bakışları, mesleklerini icra ederken diğer cami görevlileri ve kendilerini dinlemeye gelen cemaatle kurdukları ilişkiler konularda bilgi üretilmeye çalışılmıştır.

NEW AUTHORITY HOLDERS OF RELIGIOUS PUBLIC SPHERE: WOMEN PREACHERS

The Directorate of Religious Affairs is recruiting women as preachers since many years. The women preachers are civil servants; they are graduates of faculties of theology, preaching in different mosques of Turkey and share the monopoly on religious knowledge with men. Mastering the science of religion these religious women respond to questions from a female audience who want to return to mosques and learn about religious subjects. They play an important role in the process of awareness of women. In preaching in mosques in different neighborhoods they are also obliged to respond to many different problems like daily problems of couples, education of children, drug uses, domestic violence or family relations. Their function obliges them to learn different subjects like history, sociology, psychology and so on. In this paper we will analyze the data obtained as a result of twenty in-dept interviews with women preachers in Istanbul. We will discuss the role of women within the Directorate of Religious Affairs, the relation of preachers with their female listeners, the problems that they lived with the male religious officers, imams and the members of religious communities (cemaatler). We will concentrate our analyses on their ideas concerning their profession and the difficulties they encounter by exercising it.

PDF

___

Bayram, F.(2010). Bir Vaizenin Günlüğü, Istanbul. Kaknüs Yayınları.
Chiara, M. (2016). “Reassessing women, religion and the Turkish secular state in the light of the professionalisation of female preachers (vaizeler) in Istanbul”, Religion, State & Society, 44:3, 258-275.
Chiara, M. (2016). “Performing Irsad: Female Preachers’ (Vaizeler) Religious Assistance Within the Framework of the Turkish State”, Turkish Studies, 16:3, 433-447.
Chiara, M. (2017). ”Compliance or Negociation? Diyanet’s Female Preachers and the Diffusion of a ‘true’ Religion on Turkey”, Social Compass, Vol. 64(4), 530-545.
Erdemli, K.A.(2007). “Vaizelerin Cemaat, Vaaz, Materyali, Kişisel, Donanım ve Kadın Sorunları Açısından Karşılaştıkları Problemler”, I. Din Hizmetleri Sempozyumu, Ankara: TDV Yayınları. C.2. 630-637.
Göle N. (2000). İslamın Yeni Kamusal Yüzleri, İstanbul: Metis Yayınları.
Hassan, M. (2011). “Women at the Intersection of Turkish Politics, Religion and education: The Unexpected Path to Becoming a State Sponsored Female Preacher”, Comparative Islamic Studies, 5 No.1, 111-130.
Hassan, M. (2011). “Women Preaching for the Secular State: Official Female Preachers (Bayan Vaizler) in Contemporary Turkey”, International Journal of Middle East Studies 43:.3 451- 473.
Kalmbach, H. (2012). “Sur le chemin de Damas. Enquête sur l’autorité des femmes prêcheurs dans les mosquées en Syrie“, Travail, genre et société, 1:27, 73-89.
Kalmbach, H. (2012). “Introduction: Islamic Authority and the Study of Female Religious Leaders” in Bano M.&Kalmbach H.(eds) Women, Leadership, and Mosques Changes in Contemporary Islamic Authority, Leiden: Brill., 1-27.
Kılıç, F.A.ve Ağçoban, S. (2013). “Kadınlara ve Çocuklara Verilen Hizmetler Açısından Camiler” Diyanet İlmi Dergi, 49:4, 61-77.
Merçil, I. (2002). “İslamcı Kadın Aydınlar”, Tarih ve Toplum, Cilt 37, S. 219. s.61-65.
Merçil, I. (2007). “İslam ve Feminizm” in Direk, Z.(ed). Cinsiyetli Olmak: Sosyal Bilimlere Feminist Yaklaşımlar, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 106-117.
Sancar, S. (2016). “Diyanet’in “Kadınlaşması”: Diyanet İşleri Başkanlığı’nın Yeni Kadın ve Aile Politikası” in KAĞITÇIBAŞI, Ç. ŞIMGA H.,& Others (Eds), Kadın Odaklı, Istanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, s.203-239.
Tütüncü, F. (2010). “The Women preachers of the Secular State: The Politics of Preaching as the Intersection of Gender, Ethnicity and Sovereignty in Turkey” Middle Eastern Studies, 46:4, 595-614.
Woodhead, L.(2012). “Les differences de genre dans la pratique et la signification de la religion”, Travail, genre et société, 1: 27, 33-54.
Yılmaz, Z. (2015). Dişil Dindarlık, İstanbul: İletişim Yayınları