Bayram BOZKURT, Ferdi BÜLBÜL, Hakan DEMİR

DİKTE VE YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİ

Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminin önemi her geçen gün artmaktadır. Türkçenin öğretimine destek olmak, dilsel becerileri geliştirmek amacıyla hem ders ve yöntem kitapları hem de yapılan bilimsel çalışmalar hızlı bir şekilde artmaktadır. Dilsel beceriler; bireylerin dinlediklerini, gördüklerini, okuduklarını tam ve doğru olarak anlaması ve yine bunları tam ve doğru olarak başkalarına anlatması biçiminde özetlenebilir. Becerilerin kazandırılması ise dinleme, konuşma, okuma ve yazma gibi dört ana etkinliğe dayanır. Dil öğretiminde dilsel becerileri geliştirmek için yüzyıllardır süregelen, denenmiş birçok yöntem bulunmaktadır. Dil öğrenicisinin öncelikle yazma ve dinleme becerileri olmak üzere temel dil becerilerini geliştiren, bazı yöntembilimciler tarafından dil bilgisi çeviri yöntemi içinde yazma faaliyeti olarak değerlendirilen dikte bu yöntemlerden biridir. "Dikte, bir başkasına o anda söyleyerek yazdırma faaliyetidir" (URL 1). Diktenin, etkin olarak kullanıldığında dilin dört temel becerisini (dinleme, konuşma, okuma, yazma) aynı anda geliştirmeye yardımcı olduğu görülmüştür. Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde gerek öğretim programlarında gerekse dil öğretim kitaplarında pek yeri olmayan bu yöntem, birçok ülkede dilin hem ikinci dil olarak hem de yabancı dil olarak öğretiminde yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Dil öğretiminde sıkça kullanılan bu yöntemin, Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde de faydalı olacağı düşünülmektedir. Dikte, Türkçe dinleme, konuşma, okuma, yazma, dil bilgisi ve kelime öğretiminde faydalı olacaktır. Bu makale, dil öğretiminde sıkça kullanılan dikte yönteminin önemi, faydaları, sınıf içinde uygulanması, türleri, seçimi, değerlendirmesi ve diktenin yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanımını anlatmak için yazılmıştır. Makalede Türkçe öğretiminde seviyelere göre hangi tür diktelerin kullanılabileceği ve bu dikte türlerine örnekler verilmiştir.

DICTATION AND TEACHING TURKISH AS A FOREIGN LANGUAGE

The importance of teaching Turkish as a foreign language is increasing each day. In order to support teaching of Turkish and improve linguistic skills both method, course books and scientific studies are progressing quickly. Linguistic skills can be summed up as fully and correctly understanding what individuals listen, see, read and accurately explaining them to others. Many methods tried for centuries are available for teaching languages. Dictation which has been evaluated in the grammar translation method by some methodologists and developing primarily writing and listening skills, including basic skills of language learners is one of them. "Dictation is a writing activity by saying someone at that time" (URL 1). Dictation has been observed that it helps to develop four basic language skills (listening, speaking, reading, writing) at the same time when used effectively. The method which doesn't have a place in language teaching books and curriculum is widely used both in the second language teaching and foreign language teaching in many countries. This method frequently used in language teaching, is thought to be useful in the teaching of Turkish. Dictation will be useful Turkish listening, speaking, reading, writing, grammar teaching and vocabulary teaching. This article has been written to describe dictation method's importance, benefits, delivering, selecting, evaluating and and how to use it in teaching Turkish as a foreign language. In Article which dictation methods can be used according to levels in Turkish education and type of examples are given.

PDF

___

ADEM, E., ARSLAN, M. (2010). Yabancılara türkçe öğretiminde görsel ve işitsel araçların etkin kullanımı. Dil Dergisi, 147, 64-86.
AKÇAY, S. vd. (2003a). Adım Adım Türkçe 5. İstanbul: Dilset.
AKÇAY, S. vd. (2009b). Gökkuşağı Ders Kitabı 4. İstanbul: Dilset.
AKÇAY, S. vd. (2011c). Lale Türkçe Ders Kitabı 1. İstanbul: Dilset.
AKÇAY, S. vd. (2011ç). Lale Türkçe Ders Kitabı 2. İstanbul: Dilset.
AKÇAY, S. vd. (2012d). Lale Türkçe Ders Kitabı 3. İstanbul: Dilset.
ALKIRE, S. (2002). Dictation as a language device. The Internet TESL. VIII, No. 3. http://iteslj.org/.
ASLI, A., MADEN, S., DURUKAN, E. (2010). Çoklu ortam aktiviteleriyle metin öğretimine bir model (fabl örneği). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi (Journal of International Social Research), 3(10), 67-76.
BLOOMFIELD, L. (1942). Outline guide for the practical study of languages. Baltimore, Linguistic Society of America.
DAVIS, P. & RINVOLUCRI, M. (1988). Dictation: New methods, new possibilities. Cambridge: Cambridge Univ. Press.
DEMIREL, Ö., ŞAHINEL, S. (1999). Çoklu zeka kuramı ve düşünme becerileri ile ilköğretim 4. sınıf türkçe dersinde tümleşik dil becerilerinin geliştirilmesi. Dil Dergisi, (80), 31.
ERDEM İ. & ÇELİK M. (2011). Dil bilgisi öğretim yöntemi üzerine değerlendirmeler. Turkish Studies, 6 (1), 1030-1041.
FRODESEN, J. (2001). Grammar in writing. In M. Celce-Murcia (Ed.), Teaching English as a second or foreign language (pp.233-248). Boston, MA: Heinle and Heinle.
GÜNEŞ, F. (2012). Öğrencilerin düşünme becerilerini geliştirme. TÜBAR, 127-146.
İŞCAN A. (2011) Yabancı dil olarak türkçe öğretiminde filmlerin yeri ve önemi. Turkish Studies. 6(3), 939-948.
İŞCAN A. (2011). Yabancılara türkçe öğretiminde suggestopedianın (telkin yöntemi) kullanımı. Turkish Studies, 6(1), 1317-1322.
JAFARPUR, A. & AMINI, M. (1993). Does practice with dictation improve language skill? System, 21, 359-369.
KIRMIZI, F. S. (2011). Yaratıcı yazma ürünlerinin bazı ölçütler açısından değerlendirilmesine ilişkin nitel bir çalışma. Dil Dergisi, 151, 22-35.
KIDD, R. (1992). Teaching ESL grammar through dictation. Tesl canada journal, vol. 10, No. 1, Fall.
KRASHEN, S. (1982). Principles and practice in second language acquisition. Oxford: Pergamon Press.
MALTEPE, S. (2006). Yaratıcı Yazma Yaklaşımı Açısından Türkçe Derslerindeki Yazma Süreçlerinin ve Ürünlerinin Değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
MONTALVAN, R. (1990). Dictation updated: Guidelines for teacher-training workshops. In English language programs, U.S. Department of State. http://exchanges.state.gov/education/engteaching/dictn2.htm.
MORRIS, S. (1983). Dictation a technique in need of re-appraisal. ELT Journal, 37,121-126.
NGOZI, E. (2011). Dictation as a Veritable Tool for Language Proficiency on Project Educational Reform in Nigeria (Pp. 18-25). DOI: http://dx.doi.org/10.4314/afrrev.v5i6.2.
(ÖZTÜRK, AKÇAY, GÜN, TAŞDEMİR, ÇELEBİ, ÖZULAŞ, ŞERİF, KARAKOYUN, MURT & BOZTAŞ, 2010). Açılım Türkçe Ders Kitabı 1. İzmir: DİLSET.
OLLER, J. W. (1975). Dictation: A test of grammar-based expectancies. English Language Teaching Journal, 25-36.
TAKEUCHI, O. (1997). Dictation: Is it really effective for language teaching?, Audio-Visual Education 20, 55- 63. http://hdl.handle.net/10112/925.
TEMIZKAN, M. (2010). Türkçe öğretiminde yaratıcı yazma becerilerinin geliştirilmesi. TÜBAR, 27, 621-643.
URL 1: http://www.tdk.gov.tr/. (Erişim tarihi: 12.10.2013).
URL 2: http://dosfan.lib.uic.edu/usia/ESIA/education/engteaching/intl/pubs/dictn2.htm#Variations (Erişim tarihi: 04.05.2014) .
URL 3: http://www.bayiner.com.tr/bayinertr/file/84/166/0/0/Kahve.htm (Erişim tarihi: 04.05.2014).
URL 4: http://arama.hurriyet.com.tr/arsivnews.aspx?id=53305 (Erişim tarihi: 04.05.2014).
URL 5: http://tr.wikipedia.org/wiki/Bilgisayar (Erişim tarihi: 04.05.2014).
URL 6: http://www.beyinegzersizi.com/zeka/etkili-ogrenme-2.html. (Erişim tarihi: 16.11.2013).
URL7:http://www.yev.org.tr/turkiye/index.php?lang=tr&page=240&anIIcat_10=0&anIIitm_10=26 4 (Erişim tarihi: 14.11.2013).