DESTAN GELENEĞİNDEN TARİHİ ROMANA: TÖLÖGÖN KASIMBEK VE KIRILAN KILIÇ I, II

Toplumsal bir varlık olarak insan duygularını, düşüncelerini, hayallerini, izlenimlerini her zaman bir sonraki nesle aktarmanın yolunu aramıştır. Yazılı kültür yaygınlaşmadan önce bunu sözlü halk edebiyatı türleri ile yapmaya çalışmıştır. Bu anlamda destanlar sadece bireyin değil milletlerin deneyimlerini aktarmada en önemli araç olmuştur. Yazılı kültürün yaygınlaşması ile birlikte destanların yerini roman, hikâye gibi edebi türler almıştır. Ancak bu anlatı türleri tek bir kişi tarafından yazılmıştır. Fakat yazar içinde yetiştiği toplumun kültürünü yazdığı esere aktarmaktadır. Kırgızların oldukça eskiye dayanan bir geçmişleri vardır.Türk yazınının Kırgız Edebiyatıyla ilişkisi, çeşitli etmenlere dayalı olarak oldukça sınırlı gelişmiştir. Özellikle Kırgızistan ile ilişkilerin olmadığı dönemde Kırgız edebiyatıyla ilgili neşriyat da çok az olmuştur. 1990 yılı sonrasında artan ilişkilerle beraber Kırgız edebiyatı tanınmaya başlar.Tölögön Kasımbek'e ait Kırılan Kılıç I- Kırılan Kılıç II romanlarının Türkiye Türkçesine kazandırılması da bu dönemde artan ilginin bir ürünüdür. İnsanın var oluş öyküsünü nasıl anladığı ve toplumun varlığını nasıl anlattığı önemlidir. Bu çerçeve de Tölögön Kasımbek, destansı özellikler çerçevesinde ve tarihi roman bağlamında değerlendirilecek olan Kırılan Kılıç I ve II romanında Kırgız halkının var oluş serüvenini ve Ruslar karşısında nasıl yenilgiye uğrayıp yıkıldığını anlatmıştır. Tarihi roman henüz kesin olarak tanımı yapılamasa da tarihsel bir bilginin edebi duyarlılıklar eşliğinde romana dönüştürülmesidir diyebiliriz. Biz bu çalışmamızda Kırgızlarının tarihini yazıya döken Tölögön'ün destana ait motifleri tarihi romanın elden bırakmadığı gerçekliğe ne kadar yaklaştırdığını göreceğiz

FROM LEGEND TRADITION TO HISTORICAL NOVELS TÖLÖGÖN KASIMBEK AND KBROKEN SWORD I, II

Being a social entity, humanity has been searching the ways of transferring their feelings, thoughts, imaginations and impressions to next generations all the time. Before written expressions became widespread, they used to try to accomplish this aim with the help of verbal folk literature. In this sense, epic had become the most significant tool to transfer experiences not only for individuals but also for communities. After written expressions became widespread, epic gave its place to written literature genres like novel and story. However, those narrative genres have been written by individual authors and they have reflected cultures which they had grown in to their works. Kyrgyz have a considerably old past. Interaction between Turkish Literature and Kyrgyz Literature had developed pretty limited because of several reasons. Especially in period when there was no relation with Kyrgyzstan, there had been very few publications about the Kyrgyz Literature. With increasing relations after the year of 1990, Kyrgyz Literature began known. Bringing Kırılan Kılıç I (Broken Sword I) and Kırılan Kılıç II (Broken Sword II) novels, which are belong to Tölögön Kasımbek, in to Turkish Literature is the product of increasing interest in this period. It is important that how the man understand the story of existance and how he/she tell the existence of the public. Tölögön Kasımbek, in his novels Kırılan Kılıç I ,II (Broken Sword I,II) has told the adventure of kyrgyz people and how they’d been destroyed by being defeated by the Russians. The book can be accepted as a legendary historical novel within this aspects. We, in this study, will see how close are the epic motifs of the Tölögön who wrote the history of Kyrgyz, to the reali ty which the historical novels never leaves

___

AKYÜZ, Çiğdem, “Manas Destanı’nda Alp Kadın Tipi”, Mukaddime, Sayı 1, 2010

BANARLI, Nihad Sami, Resimli Türk Edebiyatı (1.cilt), M.E.B. Yay., İst., 1998.

BAYTOK, Aysel, Kırgızcadan Türkçeye Çeviri Meseleleri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, 2003.

DEVLET, Nadir, “Türkiye’de Tarih, Dil ve Edebiyat Araştırmalarında Kırgızistan ve Manas Destanı”, Manas 1000 Bişkek Bildirileri (26- 31 Ağustos 1995), 1997.

ELÇİN, Şükrü, Halk Edebiyatına Giriş, Akçağ Yay., Ank., 1993.

İSAKOV, Abdrasul, “Kırgızlar ve Kırgızistan Tarihi İle İlgili Türkiye’de Yayımlanmış Bilimsel Çalışmalar (1910-2009)”, OAKA, Cilt:5, Sayı: 9, ss. 101-131, 2010.

KAPLAN, Mehmet, Tip Tahlilleri, Dergah Yay., İst., 1996.

KASIMBEK, Tölögön, Kırılan Kılıç I, (Çevirenler: İbrahim Atabey, Saadettin Koç), Yargı Yayınevi, Ankara 2003.

KASIMBEK, Tölögön, Kırılan Kılıç II, (Çevirenler: İbrahim Atabey, Saadettin Koç), Yargı Yayınevi, Ankara 2003.

ŞEN, Semra, “Oğuz Kağan Destanı’nda ve Dede Korkut Hikâyelerinde Kadın”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 21, Erzurum 2003.

YILDIZ, Naciye, “Türk Destan Geleneği”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, C.6, S.1, Ankara Mart 2009.

Erişim: 28.08.2012, http://www.kitapturk.com/diger/kirilan-kilic-1-han-sarayi-singan-kilic-birincikitep-kan-ordo-22055k.html