CİHAN KARA, BİROL BULUT, YAVUZ TOPKAYA, CENGİZ TAŞKIRAN

DEĞERLER EĞİTİMİNE SOSYAL PSİKOLOJİK BİR YAKLAŞIM: NORMATİF SOSYAL ETKİ VE BİLGİSEL SOSYAL ETKİNİN İŞLEVSELLLİĞİ

Sosyal psikoloji özellikle tutum oluşumu ve değişimi kuramları ve deneyleriyle, sosyal bilgilerin kalbini teşkil eden karar verme becerilerine kalıpyargılar, önyargılar, ayrımcılık ve her türlü grup dinamikleri hakkındaki bir asrı geçen birikimiyle genelde değerler eğitimin ve özelde de sosyal bilgiler eğitiminin "sosyalleştirme" hedefine mükemmel katkılarda bulunabilecek bir bilim dalıdır. Etkin, demokratik ve hür düşünceli vatandaşlar yetiştirmek isteyen sosyal bilgiler eğitimcileri öğrencilere, sosyal psikolojinin kuram ve bulgularının yardımıyla, belirsizlik durumlarında irrasyonel kararlar vermek veya daha doğrusu başkalarının, tartışılmaz önderlerin, aidiyetin-kimliklerin abartıldığı sosyal grupların, kliklerin kararlarını sorgulamadan benimsemek-itaat etmek veya sosyal uyma yerine; değerleri merkezde tutan bağımsızrasyonel kararlar alabilme becerilerini kazandırmaya çalışmalıdırlar. Günümüzde, karar verme becerilerinde en önemli saha olan sosyal bilgiler öğretiminde karar-değer ilişkisinin ihmal edildiği söylenebilir. Öğrencilerde oluşturulmasında tutum değiştirmeye yönelik literatürdeki kuramsal yaklaşımlardan faydalanmak gerektiği gibi görgül araştırmalarla kuramları Türk toplumu üzerinde kontrol etme ve geliştirme yollarına gidilmelidir. Zira bir Türk sosyolojisi mümkünse; toplulukçu bir kültürün sahipleri olarak Türklerin sosyal psikolojik yapılarına uygun tutum değiştirme ve bu değiştirmeleri demokrasi eğitimi ve değer hedefleri doğrultusunda yönlendirme imkânına sahip olacağız demektir. Bu çalışmada gerçek bir bilişsel ve davranışsal değişimden ziyade geçici ve yüzeysel bir baş eğme yaratan "normatif sosyal etki" yerine, gerçek bir bilişsel, tutumsal ve davranışsal değişime neden olan "bilgisel sosyal etki"nin sosyal bilgiler eğitiminde yaratabileceği değişimler ve etkiler değerler eğitimi merkeze alınarak mevcut alanyazın, klasik deneysel çalışmalar ve yeni araştırmalar ışığında tartışmaya açılmaktadır

A SOCIAL- PSYCHOLOGICAL APPROACH TO THE EDUCATION OF VALUES: THE FUNCTIONALITY OF NORMATIVE SOCIAL INFLUENCES AND INFORMATIONAL SOCIAL INFLUENCES

Social psychology is a field which can improve perfect contributions to the " socialization" target of, in general sense eduation of values and particularly social studies education, and materializes this especially with its conduct composition, Exchange theory, and experiments, detailed analyses related with decision skills which compose the essence of social studies, group phobia, pattern judgments, prejudice judgments, prejudices, racism and every kind of group Dynamics with its centenary experience. Social science tutors who want to train active citizens with democratic and liberal minds have to try to cause students gain skills for making irrational decisions under ambituous conditions with the help of social psychology theories and evidences, or more precisely they have to teach them independent rational decision skills which enable them keeping values at the centre instead of appreciating- obeying or socially adapt oneself without questioning to social groups of others, incontrovertible leaders, social groups where belongigness- identities are exaggerated. It can be mentioned that currently the decision- value relation has been neglected in teaching social studies which is the most important field of decision making skills. Taking advantage of theoretical approaches in the literature related with changing conducts while composing values, correct conducts and attitudes of students has to be materialized as well as controlling and developing theories on the Turkish society with empirical researches. Though when the occurrence of a turkish sociology is possible; we’ll have the occasion to direct conduct changes proper to the psychological structures of the Turks as the possessors of a communitarian culture, and transform these changes to democracy education and direct them to value targets. This study transfers changes and influence values educations to the centre which can be caused by “ informational social influences” – which cause authentic cognitive and conductive changes- in the education of social science instead of” normative social influence” which causes a temporary and superficial compliance, rather than an authentic cognitive and conductive change. It discusses the topic in accordance with classic experimental researches and new researches

PDF

___

KAYNAKÇA
AKBAŞ, O. (2008). Sosyal Bilgilerde Değerler ve Öğretimi. Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi. (Ed.Tay B. Ve Öcal, A.) Ankara: Pegemakademi Yay.
AKBAŞ, O. (2004). Türk Milli Eğitim Sisteminin duyuşsal amaçlarının ilköğretim II. Kademedek gerçekleşme derecesinin değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Programları ve Öğretim Bilim Dalı. Yayınlanmamış Doktora Tezi.
ARKONANÇ, S. (2005). Sosyal Psikoloji, Alfa Yay. II. Baskı. İstanbul
ARSLAN, H. (2007). Epistemik Cemaat, Bir Bilim Sosyolojisi Denemesi, Paradigma Yay, İstanbul.
BAUMAN, Z. (2006). Sosyolojik Düşünmek, Çev. A. Yılmaz, Ayrıntı Yay. İstanbul.
BERKOWİTZ, M. W., & Bier, M. C. (2005). What works in character education: A researchdriven guide for educators. Washington, DC: Character Education Partnership.
BERKOWİTZ, M. W. (1985). The role of discussion in moral education. In M. W. Berkowitz & F. Oser (Eds.), Moral education: Theory and applications (pp. 197–218). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum and Associates.
BİLLİG, S. H. (2002). Support for K-12 service-learning practice: A brief review of the research. Educational Horizons, Summer, 184–189.
CEVİZCİ, A. (2011) Eğitim Felsefesi, Say Yay.İstanbul.
DOĞAN, İ. (2011). Eğitim Sosyolojisi, Nobel Yay. Ankara.
DİLMAÇ, B. (1999). İnsanca Değerler Eğitimi, Nobel Yay. Ankara.
ELLUL, J. (2004). Sözün Düşüşü, Çev. H. Arslan, Paradigma Yay. İstanbul.
FAY, B. (2005). Çağdaş Sosyal Bilimler Felsefesi, Çok Kültürlü Bir Yaklaşım, Çev. İ.Türkmen, Ayrıntı Yay.İstanbul.
GAULD, L. GAULD, M. (2002). The Biggest Job We’ll Ever Have: The Hyde School Program For Character-Based Education And Parentin. Library Of Congress Cataloging-in Publication Data. Newyork.
GÖMLEKSİZ, M. N., Cüro, E. (2011). Sosyal Bilgiler dersinde yer alan değerlere ilişkin öğrenci tutumlarının değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. Cilt 8:1. (95-134).
GREGORY, A., CORNELL, D., FAN, X., SHERAS, P., SHİH, T., & HUANG, F. (2010). Authoritative school discipline: High school practices associated with lower bullying and victimization. Journal of Educational Psychology, 102, 483–496.
GUİMOND, S. (1999). Attitude Change During College: Normative or İnformational Social Influence?,
SOCİAL Psychology of Education 2: 237-261, Kluwer Academic Publishers. Printed in the Netherlands.
GÜNAY, M. (2004). Süregiden Felsefe Üzerine Bir Deneme, Karahan Kitabevi. Adana.
GÜNGÖR, E. (1999). Ahlak Psikolojisi ve Sosyal Ahlak, Ötüken Yay. İstanbul.
GÜNGÖR, E. (2003). Kültür Değişmesi ve Milliyetçilik, Ötüken Yay. İstanbul.
HALSTEAD, M. TAYLOR, M.J. (2000). Learning and Teaching about Values: a review of recent research, Cambridge Journal of Education, Vol. 30, No. 2. 169-202.
HOWES, C., & RITCHIE, S. (2002). A matter of trust: Connecting teachers and learners in the early childhood classrooms. New York: Teachers College Press.
HOGG, M.A., VOWGHUN, G.M. (2011). Sosyal Psikoloji, Çev. İ.Yıldız, Ütopya Yay. Ankara.
KANT, İ. (2009). Eğitim Üzerine, Çev. A. Aydoğan, İstanbul: Say Yay.
KARASAR, N.(2011). Araştırmalarda Rapor Hazırlama. Ankara: Nobel Yayıncılık.
KAYA, B. (2009). “Sosyal Bilgiler ve Düşünme Becerileri” , Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar I, Ed. R.Turan, A.M. Sünbül, H. Akdağ, Pegemakademi Yay. Ankara.
LİCKONA, T. (1992). Educating For Character (How Our Schools Can Teach Respect And Responsibility). Bantam Books. Newyork.
MEB ( 2005c) 6.7. Sınıflar Sosyal Bilgiler Öğretim Programı, “2.3.3 Değerler, Değer Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar” ttkb.meb.gov.tr/ogretmen/modules.php?name=Downloads&d_op=viewdownload&cid=74 &min=20&orderby=titleA&show=10sosyalbiligiler6_7[1].rarsosyalbiligiler6_7Sosyal Bilgiler 6-7 Programı - RAR arşiv, paketsiz boyut 6.024.067 bayt (Erişim Tarihi: 12.03. 2014)
ORUÇ, C. (2009). İmam Gazali’nin Eğitim Anlayışı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
SEZER, B. (2011). Sosyolojinin Ana Başlıkları, Kitabevi Yay. İstanbul.
SÖNMEZ, V. (2009). Program Geliştirmede Öğretmen El Kitabı, Ankara. Anı Yay.
ŞİMŞEK, A. (2009). Öğretim Tasarımı, Nobel Yay. Ankara.
TOKDEMİR, M.A. (2007). Tarih öğretmenlerinin değerler ve değer eğitimi hakkındaki görüşleri. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Orta Öğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Anabilim Dalı Tarih Eğitimi Programı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
TOPKAYA, Y., TOKCAN, H. (2013). Sosyal Bilgiler Öğretim Programının Belirlediği Değerlerin 6.Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarına Yansıma Düzeylerinin Karşılaştırılması, Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl 4, Sayı. 10.
Ülken, H.Z. (2001). Eğitim Felsefesi, Ülken Yay. İstanbul.
ÜLKEN, H.Z. (2010). Aşk Ahlakı, Türkiye İş Bankası Yay. İstanbul.
WATSON, M. (2003). Learning to trust. San Francisco: Jossey-Bass.
WATSON, M. (2006). Long-term effects of moral/character education in elementary school: In pursuit of mechanisms. Journal of Research in Character Education, 4,1–18.
WENTZEL, K. R. (2002). Are effective teachers like good parents? Teaching styles and student adjustment in early adolescence. Child Development, 73, 287–301.
YARON, K. (1993). “Martin Buber”, Prospects: The Quarterly Review of Comparative Education,23.
YAZAR, T. Yelken, T.Y. (2013). İlköğretim Sosyal Bilgiler Programında Değerler Eğitiminin Mevcut Durumunun Öğretmen Görüşlerine Göre Belirlenmesi, Uluslararası Avrasya
YEL, S. ALADAĞ, S. (2009). Sosyal Bilgilerde Değerlerin Öğretimi, Sosyal Bilgiler Öğretimi Ed. M.Safran. Ankara: Apegem Akademi Yay.
YELKEN,T.Y., BALCI, A. (2013). İlköğretim Sosyal Bilgiler Programında Yer Alan Değerler ve Değer Eğitimi Uygulamaları Konusunda Öğretmen Görüşleri, Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 14, Sayı 1,Nisan-2013,Sayfa 195 -213.
YELKEN, T.Y., YALAR, T. (2011) Değerler Eğitiminin İyileştirilmesi İle İlgili öğretmen Görüşlerinin Belirlenmesi Ve Bir Program Modülünün Geliştirilmesi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Güz 2011,Cilt 10, Sayı 38 (8079-98).
YILDIRIM, A. ve ŞİMŞEK, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5. Basım). Ankara: Seçkin Yayıncılık.