DARBELERDE DİNÎ BOYUT: 15 TEMMUZ ÖRNEĞİ

Bu çalışma, Türkiye’nin modern tarihine damga vuran darbeler zincirini dinî boyutu bakımından 15 Temmuz 2016 darbe/işgal/iç savaş girişimi örneğinde incelemeyi amaçlamaktadır. Bu amaç temelinde çalışmada araştırmacı, darbelerin bizatihi dinî renklerinin ve din ile meşrulaştırılma boyutlarının yanı sıra darbeye karşı çıkış ve direnişlerin de bizatihi dinî renkleri ve din ile meşrulaştırılma boyutlarını anlamaya ve anlamlandırmaya çalışmaktadır. 1960 yılından itibaren Türkiye’de yaşanan darbeler, bu çalışmanın uygulama alanı olmakla birlikte, çalışmada bilhassa 15 Temmuz darbe girişimi temel uygulama alanı olarak seçilmektedir. Sosyolojik bakış açısıyla yürütülen bu araştırmada varsayılmaktadır ki, 15 Temmuz gecesi kalkışılan darbe/iç savaş girişiminde hem darbe girişimcileri tarafıyla, hem de darbe karşıtı halk tarafıyla açık bir dinî boyut bulunmaktadır. Darbe girişimi ve engellenmesi olayında, darbeciler tarafıyla Paralel Dinî Yapıdan kaynaklı bir din boyutu var iken, darbe karşıtı halk tarafıyla toplumsal olarak içinde çeşitli dinî anlayış ve pratiklerin yer aldığı ana dinî yapıyı ifade eden bir din boyutu vardır. Çalışmada yöntem olarak öncelikle genelde darbelerin din ile etkileşimleri ve özelde 15 Temmuz darbe girişiminin din ile etkileşimi, olguyla ilgili belge ve gözlemlere dayanılarak inceleme yoluna gidilmektedir. Bu çerçevede elde edilen veriler analiz edilmekte ve çalışmanın bulguları ortaya konulmaktadır. 15 Temmuz darbe girişimi ve bu girişime halkın devrimci direnişi, gerçekten de din bakımından çok önemli boyutlara sahip olması itibariyle çok ciddi sosyolojik veçheler barındırmaktadır. Bu noktada konu, din sosyolojisi açısından da oldukça ilginç ve mühim boyutlara sahiptir. Bundan dolayı belirtmek gerekir ki 15 Temmuz darbe girişimi, yaşanmışlıklarıyla büyük duygusallıkları bünyesinde taşımakla birlikte bilimsel olarak ele alınmalıdır. Bu çalışmada yazar, bunu yapmaya gayret etmektedir.

RELIGIOUS ASPECT IN COUPS: THE CASE OF THE JULY 15

The aim of this study is to examine the chain of coups that marked the modern history of Turkey in terms of religious dimension in the example of the 15th July 2016 coup/invasion/civil war attempt. On the basis of this aim, the researcher seeks to understand and explain the coups’ own religious colors and their dimensions of being legitimized by religion, as well as the religious color of oppositions and resistances to the coups and their dimensions of being legitimized with religion. As well as the coups experienced in Turkey since 1960 is the application area of this work, especially 15 July coup attempt have been chosen as the main field of application of this research. In this work done with a sociological perspective, it is assumed that there is an open religious dimension both in terms of the coup attempters and in terms of the anti-coup people in the coup/civil war attempt that took place on July 15th. While there is a religious dimension originating from the Parallel Religious Structure in the case of coup attempters, there is a religious dimension which expresses the main religious structure in which various religious understandings and practices are socially involved in the case of the anti- coup people. As a method in the study, primarily in general the interactions of coups with the religion and in particular the intervention of the July 15 coup attempt with the religion are examined on the basis of documents and observations related to the event. The data obtained in this framework are analyzed and the findings of the study are presented. The July 15 coup attempt and the revolutionary resistance of people against this attempt have very serious sociological aspects in respect of having very important dimensions in terms of religion. At this point, the subject has quite interesting and important dimensions in terms of sociology of religion. It should be noted that the July 15 coup attempt must be scientifically handled, while still carrying great emotions with experiences lived in and with it. In this study, the writer strives to do this.

PDF

___

Altun, Fahrettin, 2016, “Biz Burada Vatan Savunmasındayız”, http://www.sabah.com.tr/yazarlar/fahrettinaltun/2016/07/18/biz-burada-vatan- savunmasindayiz (Erişim: 18./7/2016
Dedeoğlu, Beril, 2017a, “Coup Attempt: International Terrorist http://www.dailysabah.com/columns/beril-dedeoglu/2016/07/17/coup-attempt- international-terrorist-attack (Erişim: 25/01/2017). Attack”,
Dedeoğlu, Beril, 2017b, “Coup Attempt and its Foreign Connections”, http://www.dailysabah.com/columns/beril-dedeoglu/2016/07/27/coup-attempt-and-its- foreign-connections (Erişim: 20/01/2017).
DİB., 2016, Din Şûrası: Dinî İstismar Hareketi FETÖ/PDY (Olağanüstü Din Şurası Kararları), Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
Dursun, Davut, 2005, 12 Eylül Darbesi, İstanbul: Şehir.
Erdoğan, Mustafa, 1999, 28 Şubat Süreci, Ankara: Yeni Türkiye.
Görmez, Mehmet, 2016, “15 Temmuz Darbe Girişimi ve Din İstismarına Karşı Birlik, Dayanışma ve Gelecek Perspektifi”, Din Şûrası: Dinî İstismar Hareketi FETÖ/PDY (Olağanüstü Din Şurası Kararları), Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
Hale, William, 1996, Türkiye’de Ordu ve Siyaset, Çev. Ahmet Fethi, İstanbul: Hil.
Mardin, Şerif, 1992, Türkiye’de Di ve Siyaset, 2. bs., İstanbul: İletişim Yayınları.
Miş, Nebi vd., 2016, 15 Temmuz Darbe Girişimi Toplumsal Algı Araştırması (Rapor), Ankara: Seta.
http://aa.com.tr/tr/15-temmuz-darbe-girisimi/15-temmuz-gecesi-bogazici-koprusunde-yasananlar- mobeseye-yansidi/612940 (Erişim: 29/01/2017).
Okumuş, Ejder, 2005, Dinin Meşrulaştırma Gücü, İstanbul: Ark Kitapları.
Okumuş, Ejder, 2011, Siyasette Din İstismarı Tartışmaları, İstanbul: Ark Kitapları.
Okumuş, Ejder, 2014a, “17 Aralık: Küresel Mesiyanik Bir Darbe Teşebbüsü”, Yeni Şafak, 02/01/2014 (http://www.yenisafak.com/hayat/17-aralik-kuresel-mesiyanik-bir-darbe- tesebbusu-599828).
Okumuş, Ejder, 2014b, “Öz-Denetim Toplumundan Göz-Denetim Toplumuna: Para-Derin Yapı”, Yeni Şafak, 09/04/2014 (http://www.yenisafak.com/hayat/oz-denetim-toplumundan-goz- denetim-toplumuna-para-derin-yapi-635023?p=1).
Okumuş, Ejder, 2014c, “’Paralel Din’den ‘Dine Karşı Din’e: Paralel Yapı”, Yeni Şafak, 14 Mart 2014 http://www.yenisafak.com/hayat/paralel-dinden-dine-karsi-dine-paralel-yapi-625767
Okumuş, Ejder (2015). “The Debates On Religion in The Public Sphere: The Case Of Turkey”. Turkish Studies Sosyal Bilimler Dergisi Turkish Studies -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-. c. 10/10 Summer 2015, ISSN: 1308- 2140, Ankara/Turkey, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7979, p. 705-718.
Okumuş, Ejder, 2016a, “15 Temmuz Darbe Girişimi ve Diyanet’in Tarihî Rolü”, Anadolu Ajansı, http://aa.com.tr/tr/15-temmuz-darbe-girisimi/15-temmuz-darbe-girisimi-ve-diyanet-in- tarihi-rolu/660288 (Erişim: 07/10/2016).
Okumuş, Ejder, 2016b, “Gösterişçi Dindarlıktan 15 Temmuz’a: Paralel Yapı”, Anadolu Ajansı, 08/08/2016 (http://aa.com.tr/tr/analiz-haber/gosterisci-dindarliktan-15-temmuza-paralel- yapi/623716).
Okumuş, Ejder, 2017a, “Siyasal Liderliğin Tarihi Rolü”, Yeni Şafak, (http://www.yenisafak.com/hayat/siyasal-liderligin-tarihi-rolu-2594183). 10/01/2017
Okumuş, Ejder, 2017b, “Darbe, Direniş ve Din -15 Temmuz Örneği”, Uluslararası 15 Temmuz Darbe Girişimi ve Türkiye Sempozyumu, Muş Alparslan Üniversitesi, 24-26 Mayıs 2017 Muş.
Okumuş, Ejder, 2017c, “ The People’s Revolutionary Resistance Against The July 15 Coup Attempt”, In Turkey 15 July, Zeytinburnu Municipality, İstanbul.
Onur, Eren, 1996, “Bir 12 Eylül Politikası Olarak Dini Meşrulaştırım”, Yeni Şafak (Düşünce Günlüğü Sayfası), 18 Eylül 1996.
Subaşı, Necdet, 2009, Ara Dönem Din Politikaları, İstanbul: Küre.
https://www.youtube.com/watch?v=2Vz6T0kX3BI (Erişim: 29/01/2017)
https://www.youtube.com/watch?v=uQ3Z2t0AOH8 (Erişim: 29/01/2017).
http://t24.com.tr/haber/15-temmuz-gecesi-dakika-dakika-neler-yasandi,353315(Erişim: 29.01.2017)
http://www.iha.com.tr/haber-15-temmuz-darbe-girisimi-gecesi-yasananlar-dakika-dakika- iddianamede-605465/ (Erişim: 29/01/2017);
https://www.youtube.com/watch?v=xkX_Zf27Ix0 (Erişim: 29/01/2017).
http://aa.com.tr/tr/15-temmuz-darbe-girisimi/15-temmuz-gecesi-bogazici-koprusunde-yasananlar- mobeseye-yansidi/612940 (Erişim: 29/01/2017)
https://www.youtube.com/watch?v=a0BA5TghGd0 (Erişim: 29/01/2017).