“Çocuksu duyarlılık” kavramı bağlamında Reşat Nuri Güntekin’in Gamsızın Ölümü hikâyesi

Çocuk edebiyatının niteliklerini belirlemek için kullanılan ölçütlerin başında “çocuksu duyarlılık” kavramı gelmektedir. Olayların ve bu olayların yaşandığı dünyanın çocuk gözüyle görülmesi anlamında kullanılan bu kavram, aynı zamanda çocuğa ait değer yargılarını da içermektedir. Son yüzyılda çocuk psikolojisi ve çocuk edebiyatı teorisi üzerinde yapılan çalışmalar, çocukların doğru-yanlış gibi temel değer sistemlerinin yetişkinlerden farklı olduğunu göstermiştir. Bu nedenle çocuksu duyarlılık çocuk yazarlarının en başta önem vermeleri gereken bir kavramdır. Ülkemizde yayınlanan çocuk eserlerinin en temel eksiklerinden biri olan çocuksu duyarlılık, aslen bir çocuk hikâyesi olmamasına rağmen Reşat Nuri Güntekin’in Gamsız’ın Ölümü isimli hikâyesinde en güzel ifadelerinden birini bulmuştur. Yazar bu hikâyede çocuğun dünyası ile yetişkinlerin dünyası arasında değerler bakımından oluşan farklılığı bir mahalle köpeğinin belediye tarafından zehirlenerek öldürülmesi ile göstermeye çalışmıştır. Gamsız’ın Ölümü, çocuk edebiyatı yazarları için bu açıdan önemli bir kaynak niteliğindedir.

The story “Gamsız’ın Ölümü” by Reşat Nuri Güntekin în context of childish susceptibility

Childish susceptibility is the main criteria which is used for identifying qualities of child literature. This notion means that to see events and world with point of view of child, and at the same time value judgements belonging to child is involved in this notion. In the last century, studies on child psychology and child literature showed that childrens’a axiologies such as true-false is different from adults. For this reason, writers who write for children must care of childish susceptibility. The most important lack of child literature in Turkey is childish susceptibility but the story “Gamsız’ın Ölümü” by Reşat Nuri Güntekin, that is not originally child story, is very good example of using of this notion. Güntekin intented to exhibit the axiological differences between childrens and adults world by means of poisoning a dog by municipal government. Thus, The Killing of Gamsız, is important source for authors who write for childrens.

PDF

___

ATEŞ, Nafiye (2005). Hayvan Besleyen ve Beslemeyen Çocukların Saldırganlık Eğilimlerinin İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi
DİLİDÜZGÜN, Selahattin (2004). Çağdaş Çocuk Yazını: Yazın Eğitimine Atılan İlk Adım. İstanbul: Morpa Kültür yayınları
ELKİND, David (1999). Çocuk ve Toplum. Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları No: 3
EMİL, Birol (1984). Reşat Nuri Güntekin’in Romanlarında Şahıslar Dünyası 1 (Harabeleri Çiçeği’nden Gökyüzü’ne) İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları
Güzel Yazılar – Hikâyeler-1,(1996). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
KAPLAN, Mevlüt (1999). “Günümüzde Çocuk Yazını” Öğretmen Dünyası, C.XX, sayı 237, ss.11-12
LESNIK-OBERSTEIN, Karin (1999). What is Children’s Litterature, What is Chilhood? Understanding Children Litterature. London
ÖNERTOY, Olcay (1983). Reşat Nuri Güntekin. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
PULAT, Ali (1999). “Çocuk Edebiyatı Kavramı ve Bu Kavram Etrafında Yapılan Tartışmalar” Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3,ss.173-193
ŞİRİN, Mustafa Ruhi (2000). 99 Soruda Çocuk Edebiyatı. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları
ŞİRİN, Mustafa Ruhi (2007). Çocuk Edebiyatına Eleştirel Bir Bakış. Ankara: Kök Yayıncılık
Tarık Buğra. Hikâyeler (1969) .Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları
YÜCEBAŞ, Hilmi (1957). Bütün Cepheleriyle Reşat Nuri. İstanbul