CAHAN İLE ABDULLAH HİKÂYESİ ÜZERİNE BAZI DEĞERLENDİRMELER

Türk halk anlatı türlerinin zengin içerikli, devinime açık, nazım ve nesir karışımı türlerinden biri olan halk hikâyeleri, yaşadıkları coğrafyalardan da derin izler taşıyarak sözlü gelenek vasıtasıyla günümüze kadar gelmişlerdir. Özel bir anlatım teknik ve geleneğine sahip olan halk hikâyeleri, göçebelikten yerleşik hayata geçişin ilk ürünlerinden olup aynı zamanda Türk halkının önemli bir anlatı türü olan roman ihtiyacını da karşılamıştır. Aşk ve kahramanlık konularının işlendiği, halka ait birçok yaşayış, inanış, gelenek ve adetlerin yer aldığı bu anlatılar, içerdiği motifler açısından birçok halk hikâyesinde benzerlikler gösterir. Çocuksuzluk, tek oğul, ilk görüşte aşk, engeller, başkasıyla evlendirilmek istenme, yardımcı kişiler, mutlu son gibi motiflerle birçok halk hikâyesinde karşılaşılır. Olayların ve çatışmaların daha çok mensur olarak anlatıldığı halk hikâyelerinde âşıkların en coşkulu ve duygulu olduğu anlarda yaptıkları konuşmalar manzum bir şekilde dile getirilir. Cahan ile Abdullah, Doğu Anadolu'da ve Azerbaycan'da anlatılan hikâyelerden biridir. 18. yüzyıl Azeri âşıklarından biri olan Dede Kasım'ın tasnif ettiği bu hikâye, bir aşk hikâyesidir. Cahan ile Abdullah hikayesinde, epizot sırasına göre; kahramanların aileleri ve sosyal durumları, kahramanların yetişmeleri ve eğitimleri, kahramanların ilk karşılaşmaları, mücadeleleri ve kavuşmaları ayrı başlıklar halinde değerlendirilecektir. Bu çalışmada Kars Eli Dergisinde Temmuz 1971 ile Mart 1972 tarihleri arasında bölümler halinde yayınlanan Âşık Lütfi Aydın anlatması olan metin esas alınmıştır

SOME EVALUATIONS ON CAHAN AND ABDULLAH STORY

The folktales which are one of the contentful, open to precession, an amalgam of verse and prosegenres of Turkish Folk Narrative Genres, have come until today from oral tradition by bearing deep traces from geographies where they lived. Being the first Works of transition from migration to the settled life, folktales which have a special expressio, technique and tradition have also met the need for the Turkish people’s novel which is an important narrative genre These narrative streated love and heroism issues and in which there are many demotic way of living, beliefs, customsand traditions show similarities in many folktales with regard to the motifs which the yinvolve. With the motifs like childlessness, son and heir, love at the first sight, impediments, being desired to be married off with someone else, assistant people, happy ending are almost encountered in many folktales. The speeches which minstrels make at their most enthusiastic and sentient moments find voice in poetic in folktales that are mostly told as prosaic of events and conflicts. Cahan and Abdullah is one of the stories told in Eastern Anatolia and Azerbaijan. This story sorted out by Dede Kasım who is one of the 18. century Azerbaijan Minstrels is a love story. In the story of Cahan and Abdullah, according to the episode order; the families of characters and their walk of lifes, the upbringings of characters andt heireducations, thefirstencountering of characters, theinhibition of theirmarriage, thestruggles of characters and their coming together will be evaluated in seperate headings. In this study, the text issued in the Magazine of Kars Eli as chapters between July 1971 and March 1972, and which was a narration of Minstrel Lütfi Aydın has been taken as a basis

___

  • Alptekin, A, B. (1999) Kirmanşah Hikâyesi, Ankara: Akçağ Yayınları
  • Alptekin, A, B. (2002) Halk Hikâyelerinin Motif Yapısı, Ankara: Akçağ Yayınları
  • Altun, I. (2007) Âşık Mevlüt İhsani’nin Aşk Konulu Hikâyeleri Üzerine Bir Araştırma, İstanbul, Doğu Kütüphanesi Yayınları
  • Aslan, E. (1990) Halk Hikâyelerini İnceleme Yöntemleri: Yaralı Mahmut Hikâyesi Üzerine Bir İnceleme, Diyarbakır: D. Ü Eğitim Fakültesi Yayınları
  • Bali, M. (1973) Erçişli Emrah ile Selvihan Hikâyesi Varyantlarının Tespiti ve Halk Hikâyeciliği Bakımından Önemi, Ankara
  • Boratav, P, N. (2002) Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları
  • Elçin, Ş. (2000) Kerem ile Aslı Hikâyesi, Ankara: Akçağ Yayınları
  • Fischdick, E. (1984) Türk Halk Hikâyeleri ile İlgili Bir Araştırma: Elif İle Mahmut (Çev: F. Türkmen, A. Şenocak) Ankara: TFA
  • Kars Eli Dergisi, (1971-1972) sayı: 84, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 91
  • Kırzıoğlu, F. (1977) Hasta Kasım, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi c.2: 209Ankara: Dergâh Yayınları
  • Âşık Lütfi. (2011) Hayatı- Sanatı- Hikâyeleri, Kars: Kars Belediyesi Kültür Sanat Yayınları
  • Oğuz, Ö. (1997) Azerbaycan ve Türkiye Sahasında Âşık Edebiyatının 18. Yüzyılı, Milli Folklor Dergisi 35: 2-9
  • Okuşluk Ş, R. (2009) Adana Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği Geleneği, Adana: Altın Koza Yayınları
  • Onk, N. (1971) Aras Boyu Ozanlarımız: Dede Kasım, Türk Kültürü Dergisi 100: 106-112
  • Sakaoğlu, S. (1999) Masal Araştırmaları, İstanbul: Akçağ Yayınları
  • Thompson, S. (1955-1958) Motif Indeks of Folk Literature, Indiana Univ.
  • Türkmen, F. (1983) Tahir ile Zühre, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları