MEHMET KAPLAN’IN YUNUS EMRE VE ŞİİRLERİNİ KONU ALAN YAZILARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yunus Emre hakkında yazdığı otuzdan fazla müstakil yazı ve hemen her yazısında değişik yönleriyle yaptığı atıflarla, bu şahsiyet üzerinde en fazla durmuş araştırmacılardan biri Prof. Dr. Mehmet Kaplan'dır(1915-1986). Türk edebiyatının en büyük ve en önemli simâlarından biri, hiç şüphesiz Yunus Emre'dir. O, hem kullandığı dil ve ele aldığı konular, hem de dünyaya bakış açısındaki güzelliğiyle 'evrensel ve bilge' insandır. Yunus Emre'nin şiirlerini doğru anlamak ve değerlendir(ebil)mek için her şeyden önce, onun şiirlerinin arka plânını iyi bilmek/iyi anlamak gerekir. Bu arka plân, özellikle Mehmet Kaplan'ın Yunus Emre ve eserleri üzerinde yapmış olduğu tahlilî çalışmalarda bariz bir şekilde ortaya çıkmaktadır. Mehmet Kaplan, yazılarında, Yunus Emre'nin kısa, ama çarpıcı ifadelerine sık sık vurgu yapar. Kaplan'ın Yunus Emre ve şiirleri üzerine günümüz insanının bakış açısıyla yaptığı çalışmaları, Yunus'u ve şiirlerini anlamak ve bu şiirlerdeki edebî ve kültürel değerleri gelecek kuşaklara aktarmak bakımından önemlidir. Mehmet Kaplan'ın Yunus Emre ve şiirleri üzerine farklı tarihlerde yaptığı bu çalışmalar, çeşitli dergi ve kitaplarda dağınık bir şekilde bulunmaktadır. Bu yazı ile Mehmet Kaplan'ın dağınık bir halde bulunan Yunus Emre ve eserleri/şiirleri üzerine yaptığı çalışmalar kronolojik olarak tespit edilip bir bütün olarak değerlendirilmiştir. Böylece Mehmet Kaplan'ın neredeyse bir ömre yaydığı Yunus Emre ile ilgili çalışmalarının hem tarihi zemini ile temel nitelikleri ortaya konulmuş hem de günümüz Türkiye'sinde Yunus Emre'yi ve eserlerini, klasik yaklaşımın dışında modern metodlarla değerlendirmenin somut bir örneği de verilmiştir.

AN ANALYSIS OF THE MEHMET KAPLAN’S ARTICLES ON YUNUS EMRE AND HIS POEMS

Prof. Dr. Mehmet Kaplan is one of the researchers who studied most on Yunus Emre, having over 30 articles only about him and citing different aspects of him almost in all of his studies. Undoubtedly, Yunus Emre is one of the biggest and the most important figures of Turkish literature. He is, both with his usage of language and the themes he approached and the beauty of his world perspective, a “universal and wise” person. It is necessary to know and understand well the background of Yunus Emre’s poems to understand and appraise them properly. This background is clearly revaled in Mehmet Kaplan’s analysis of Yunus Emre and his works. Mehmet Kaplan, in his articles, emphasises Yunus Emre’s short but striking statements. Kaplan’s studies on Yunus Emre and his poems which are written by a contemporary view are very important in order to understand Yunus and his poems and transfer the literary and cultural value of this to next the generations. The works of Mehmet Kaplan about Yunus Emre and his poems at different times occupy in various journals and books. In this article, Mehmet Kaplan’s studies on Yunus Emre and his works/poems which are amorphously present in different publications are chronogically identified and valued as a whole. In this way, Mehmet Kaplan’s lifelong studies about Yunus Emre and their historical background and basic characteristics are revealed, also itis given that a concrete sample of examining Yunus Emre and his works with using modern methods

___

  • Bayak, C. (2015). “Yunus Emre ve Eğridirli Şeyh Mehmed Çelebi Divanları Örnekliğinde Tasavvufî Türk Şiirinde Ortak Düşünce ve Yapılarının Tespit Denemesi”, Turkish Studies, S. 10/12, 85-104.
  • Can, M. (1987). “Yunus Emre Bibliyografyası”, Selçuk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Edebiyat Dergisi, Sayı: 4, Konya, 301-319.
  • Dayanç, M. (2000)., “Mehmet Kaplan’ın ‘Yunus Emre’si ve Mevlânâ ile Yunus’u Beraber Değerlendirmesi Üzerine Bir Deneme”, VIII. Uluslararası Türk Halk Edebiyatı Semineri, 7- 9 Mayıs, Eskişehir, 101-112.
  • Dayanç, M.- Şanlı, İ. (2015). (Haz.), Mehmet Kaplan’ın Kaleminden Yunus Emre Metinler, Dergâh Yay., İstanbul (Temmuz).
  • Doğan, A. (2013). “Yunus Emre Divanı’nıda İdeal İnsan”, Turkish Studies, S. 8/13, 829-839.
  • Enginün, İ.- Kerman, Z. (1988). (Haz.), Mehmet Kaplan’dan Seçmeler, Cilt: 1-2, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
  • Enginün, İ. (1992). “Edebiyatçılarımız ve Yunus”, Yunus Emre Sempozyumu -Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü-, İstanbul, 93-107.
  • İsen, M. (1991). “Yunus’un Çağdaş Yorumcuları”, Uluslararası Yunus Emre Sempozyumu Bildirileri, 7-10 Ekim, Ankara, 159-163.
  • Kazım Yılmaz, M. (1991). “Büyük İslâm Şairi Yunus (Emre Hayatı Sanatı Din Anlayışı)”, Diyanet Dergisi Yunus Emre Özel Sayısı, Ocak-Şubat-Mart, c. 27, Sayı: 1, 13-48.
  • Kocakaplan, İ.-Ergüzel, M. (1986). “Prof. Dr. Ö. Faruk Akün’le Mehmet Kaplan Üzerine Yapılan Sohbetin Tam Metni”, Türk Edebiyatı, Mayıs, 42.
  • Köprülü, M. F. (1981). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara.
  • Okay, O. (1987). “Yunus Emre’nin Çağdaş Bir Yorumcusu: Mehmet Kaplan”, Kaynaklar Dergisi, nr. 5, Kış, 5-11.
  • Sevgi, A. (2012). “Yunus Emre’de İnsan Sevgisinin Evrensel Niteliği Üzerine”, Turkish Studies, S. 7/1, 99-103.
  • Sökmen, M. (2015). (Haz.), Mehmet Kaplan Yunus Bir Haber Verir, Dergâh Yay., İstanbul (Ekim).
  • Tansel, F. A. (1966). “Millî Edebiyat Devrinde Yunus Emre Hakkında Yazılan Şiirler”, Türk Yurdu, nr. 319, Ocak, 114-115.
  • Tatçı, M. (2013). “Yunus Emre”, TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 43, İstanbul, 600-606.
  • Yakıcı, A. (1991). “Şiirimizde Yunus’a Bakış ve Yunus Emre Sevgisi Üzerine”, Diyanet Dergisi Yunus Emre Özel Sayısı, Ocak-Şubat-Mart, c. 27, Sayı: 1, 173-202.
  • İmzasız. (1998). “Yunus Emre”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, c. 8, İstanbul 1998, s. 605- 611.
  • Kaplan, M. (1946). “Yunus Emre’ye Göre İnsan”, İstanbul, Sayı: 63, 1 Temmuz, 9-11.
  • Kaplan, M. (1948). “Yunus Emre ve Bugünün Meseleleri”, Hareket, nr. 17, Temmuz, 2.
  • Kaplan, M. (1949). “Mukaddes Uçurum”, Hareket, nr. 26, Nisan, 2-3.
  • Kaplan, M. (1952). “İki Destan İki İnsan Tipi”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, Cilt: 4, nr. 4, İstanbul, 399-417.
  • Kaplan, M. (1953). “La Joie de Yunus Emre (Yunus Emre’nin Neşesi)”, Dialogues, nr. 3, Temmuz, 58-67.
  • Kaplan, M. (1954). “İnsana Saygı”, İstanbul, Cilt: 1, Sayı: 9, Temmuz, 3-4.
  • Kaplan, M. (1955a). “Ebedî Yunus”, Türk Yurdu, nr. 243, Nisan, 738-739.
  • Kaplan, M. (1955b). “Yunus Emre ve Nebatlar”, Türkiyat Mecmuası, Cilt: 12, nr. 4, İstanbul, 45-56.
  • Kaplan, M. (1964a). “İç Ben”, Emre, Sayı: 1, Mayıs, 2-3.
  • Kaplan, M. (1964b). “Et ve Kemik”, Emre, Sayı: 2, Haziran, 3-4.
  • Kaplan, M. (1964c). “İşbu Vücud Şehri”, Emre, Sayı: 5, Eylül, 2-3.
  • Kaplan, M. (1965a). “Hikâye Tahlilleri”, Yol, Sayı: 2, Aralık, 13.
  • Kaplan, M. (1965b). “İnsanın Trajedisi”, Hisar, Sayı: 19, Temmuz, 10-11.
  • Kaplan, M. (1966a). “Dost Diye Geçti Bu Ömrüm”, Emre, Sayı: 21, 4-5.
  • Kaplan, M. (1966b). “Din Adamı”, Hareket, nr: 4, 3.
  • Kaplan, M. (1971). “Yunus’a Dair” (Mehmet Kaplan’a Göre: Yunus Halk Tabakasına Mensup Olduğu İçin Gerçek İnsanı Çok İyi Tanımıştır), Yeni Gazete, 11 Temmuz.
  • Kaplan, M. (1971a). “Yunus Denen Ağaç”, Hisar, Sayı: 93, Eylül, 6-7.
  • Kaplan, M. (1971b). “Yunus’un Gül Bahçesinde”, Bildiriler (Uluslararası Yunus Emre Semineri 6- 7-8 Eylül), Akbank Yayınları, İstanbul, 131-154.
  • Kaplan, M. (1971c). “Hak Bir Gönül Verdi Bana”, Bayrak, Sayı: 4, Ekim, 9-11.
  • Kaplan, M. (1972a). “Yunus Bir Haber Verir İşitenler Şâd Olur”, Türk Edebiyatı, Sayı: 5, 5 Mayıs, 4-5.
  • Kaplan, M. (1972b). “Çıktım Erik Dalına Anda Yedim Üzümü”, Türk Edebiyatı, Sayı: 9, Eylül, 6-7.
  • Kaplan, M. (1973a). “Yunus Emre’nin Torunları”, Türk Edebiyatı, Sayı: 17, Mayıs, 6-8.
  • Kaplan, M. (1973b). “Yunus Emre’ye Göre Zaman-Hayat ve Varoluşun Manası”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, Cilt: XX, İstanbul, 11-26.
  • Kaplan, M. (1973c). “Yunus Emre’nin İnsan ve Ahlâk Görüşü” (Risâlât al Nushiyya’nın Tahlili), Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, Cilt: 21, İstanbul, 65-82.
  • Kaplan, M. (1974a). “Yunus Emre 1240-1320”, THY Magazin, Sayı: 6, Ocak, 32-33.
  • Kaplan, M. (1974b). “Yunus Emre 1240-1320 By Prof. Dr. Mehmet Kaplan”, THY Magazin, Sayı: 6, Ocak, 34-36.
  • Kaplan, M. (1974c). “Yunus Emre’den Bir Şiir”, Eskişehir Yunus Emre Semineri, Mayıs.
  • Kaplan, M. (1976a). “Yunus Emre’ye Göre Tanrı ve İnsan Münasebeti”, Eskişehir Vilayeti Yunus Emre Semineri, 7 Mayıs.
  • Kaplan, M. (1976b). “Tanrı’nın ve İnsanın Gücü”, Bayrak, nr. 749, Haziran, 5-6.
  • Kaplan, M. (1978). “Yunus’un Şiir Dünyasında Gezintiler”, Türk Kültürü, Sayı 183, Ocak, 154-156.
  • Kaplan, M. (1988a). (“Ebedî Yunus”, Edebiyatımızın İçinden, Dergâh Yayınları, İstanbul, 20-22.
  • Kaplan, M. (1988b). “İnsaniyetçilik”, Mehmet Kaplan’dan Seçmeler, Cilt: 2, Hazırlayanlar: İnci Enginün-Zeynep Kerman, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 235-238.)
  • Kaplan, M. (1991). “The Poetic Art of Yunus Emre”, Yunus Emre, The Great Turkish Mystic (Büyük Türk Mutasavvıfı), Çev. Fırat Asya, Kültür Bakanlığı Araştırma Dairesi Yayınları: 159, Halk Edebiyatı Dizisi: 39, Ankara, 65-71.
  • Kaplan, M. (1991). “The Rose Garden of Yunus Emre”, Yunus Emre, The Great Turkish Mystic (Büyük Türk Mutasavvıfı), Çev. Fırat Asya, Kültür Bakanlığı Araştırma Dairesi Yayınları: 159, Halk Edebiyatı Dizisi: 39, Ankara, 29-48.
  • Kaplan, M. (1991). “Yunus Emre’nin İnsan ve Ahlâk Görüşü” (Risâlât al Nushiyya’nın Tahlili), Yunus Emre Seçme Makaleler, Kültür Bakanlığı Halk Kültürünü Araştırma Dairesi Yayınları, Ankara, 214-237.
  • Kaplan, M. (1991). “Yunus Emre’s Views on Man and Morality (An Analysis of Risâletü’nNushiyye)”, Yunus Emre, The Great Turkish Mystic (Büyük Türk Mutasavvıfı), Çev. Fırat Asya, Kültür Bakanlığı Araştırma Dairesi Yayınları: 159, Halk Edebiyatı Dizisi: 39, Ankara, s. 80-99.
  • Kaplan, M. (1997). “İki Destan İki İnsan Tipi”, Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar 1, Dergâh Yayınları, İstanbul, 21-40.
  • Kaplan, M. (1997). “Yunus Emre’ye Göre Zaman-Hayat ve Varoluşun Manası”, Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar 1, Dergâh Yayınları, İstanbul, 154-169.
  • Kaplan, M. (1997). “Yunus Emre ve Nebatlar”, Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar 1, Dergâh Yayınları, İstanbul, 117-130.
  • Kaplan, M. (1997). “Yunus’un Gül Bahçesinde”, Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar 1, Dergâh Yayınları, İstanbul, 131-153.)
  • Kaplan, M. (1997). “Yunus’un Şiir Sanatı”, Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar 1, Dergâh Yayınları, İstanbul, 170-176.
  • Kaplan, M. (2001). “Mukaddes Uçurum”, Nesillerin Ruhu, Dergâh Yayınları, İstanbul, 223-225.
  • Kaplan, M. (2001). “Yunus Emre ve Bugünün Meseleleri”, Nesillerin Ruhu, Dergâh Yayınları, İstanbul, 219-222.
  • Kaplan, M. (2015). “Yunus Emre’nin Şiirlerinde Dil Musikisi”, Mehmet Kaplan’ın Kaleminden Yunus Emre Metinler, Haz. Muharrem Dayanç – İsmet Şanlı, Dergâh Yay., İstanbul, 212- 215.