EDİP CANSEVER ŞİİRLERİNDE YABANCILAŞMA VE VAROLUŞ SORUNSALI

İnsanın kendisine/çevresine karşı ilgisini yitirmesinin, ben'inden uzaklaşarak başkası olmasının karşılığı şeklinde ifade edilebilecek olan yabancılaşma, hemen her dönemde var olmakla birlikte modernizmle beraber çağın başat problemleri arasında yer alır. Bireyi dar bir cendere içerisine hapseden modern çağ, ona sunduğu olanaklar bolluğu içerisinde dar ve kısıtlı bir varlık alanı sunarken özgürlüğünü sınırlandırır ve kendi olma olanağı tanımaz. Sürüp giden koşuşturma içerisinde kendi içine/özüne bakmaya fırsat bulamayan modern çağ insanı, kendilik değerlerinin uzağında maddeyle örülü bir yaşamın içerisinde yaşamın anlamını fark etmeksizin yaşar. İnsanın manevi değerlerini yitirmesinin, ruhunu ihmal ederek maddeye yönelmesinin tabii bir sonucu olarak beliren yabancılaşma, onu bilinçli bir yaşamın uzağına götürür. Öyle ki bireyin, varlığının ne'liğini ve niçin'liğini çözmesi, anlamlı ve yaşanılabilir bir hayat için vazgeçilmezdir. Varoluşsal değerlerini çözerek ontolojik farkındalığa ulaşan birey için anlamlı ve kendi olan bir hayat söz konusuyken, bunun tam aksi durumunda ise birey, varoluşsal boşluk üzerine konumlandırılan bir yaşama mahkûm olur. Çağın temel izleklerinden olan yabancılaşma, çeşitli edebi eserlerde yer edinirken; bu kavram İkinci Yeni şiirinde de derinlemesine irdelenir. İkinci Yeni şairlerinden Edip Cansever, çağın bu büyük problemi karşısında ruhsal kırılmalar yaşar; şiirlerinde bireyin kendine ve çevresine yabancılaşmasını felsefi bir zeminden hareketle irdeler. Modern çağda insanın korkunç bir dramı sürdürdüğünü ifade eden Cansever, onun bir bölünme içerisinde olduğunu ve giderek kimliğini yitirdiğini ifade ederek şiirlerinde yabancılaşma olgusunu ve yabancılaşan bireyin varoluş mücadelesini verir. Çalışmada Edip Cansever şiirlerinde yabancılaşma ve varoluş problemleri incelenmiştir

ALIENATION AND EXISTENTIAL PROBLEMATIC IN EDİP CANSEVER’S POEMS

Alienation can be described as the transformation of one’s character by moving away from his/her own personality and losing interest in himself/herself and his/her environment. It has existed in nearly all eras and figures among the primary problems of modern times. The modern era confines the individual into a narrow mangle, offering him/her an abundance of possibilities within a tight and restrained area of existence, limiting his/her freedom and obstructing him/her from being himself. The modern individual finds no opportunity to look into himself/herself-his/her core within the ongoing bustle and lives without noticing life’s meaning, away from self-worth and intertwined with a material lifestyle. Alienation is a result originating from the loss of spiritual values and neglect of one’s soul by directing oneself towards material values which take him/her away from a conscious lifestyle. So much so that it is indispensable for the individual to find one’s entity and purpose of existence to lead a meaningful and livable life. An individual who reaches ontological awareness by discovering his/her existential values, leads a meaningful life as himself/herself whereas in the opposite situation the individual is condemned to a life based on existential emptiness. Alienation, which is one of the main themes of the current era, finds itself a place within various literary works and this notion is thoroughly examined in the Second New poem. Edip Cansever, who is one of the Second New poets, experiences spiritual fractures in relation to this big problem of the time; in his poems he examines the alienation of the individual from himself/herself and his/her environment from a philosophical viewpoint. In the texts, Cansever alludes to the alienation concept and the existential struggle of the alienated individual by expressing that in modern times, individuals experience a terrible tragedy, finding themselves in a schism and gradually losing their identity. The alienation and existential problematics within Edip Cansever’s poems were examined in this study

___

Bachelard, Gaston (2007), Ateşin Tin Çözümlemesi,(Çev. Nail Bezel), İstanbul: Öteki Yayınları.
Bachelard, Gaston, Uzamın Poetikası (2008), (Çev. Alp Tümertekin), İstanbul: İthaki Yayınları.
Balık, Macit, (2011), “Edip Cansever Tragedyalarında Yalnızlık, Bunalım ve Yabancılaşma”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.4, S. 18, s. 7-23
Batur, Enis, (1981), Tahta Troya,1. Basım, İstanbul: Yazko Yayınları,
Berman, Marshall (1999), Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor, (Çev. Ümit Altuğ, Bülent Peker), İstanbul: İletişim Yayınları.
Bowie, Malcolm (2007), Lacan, (Çev. V. Pekel Şener), Ankara: Dost Kitabevi.
Can, Şefik, (2011), Klasik Yunan Mitolojisi, İstanbul: Ötüken Yayınları
Cansever, Edip (1963) “Şiiri Bölmek”, Yeni İnsan, Ağustos 1963, S.8, s.8.
Cansever, Edip, (2011), Sonrası Kalır I- Bütün Şiirleri, İstanbul: YKY
Cansever, Edip, (2011) Sonrası Kalır II- Bütün Şiirleri, 8. Baskı, İstanbul: YKY
Çüçen, A. Kadir (2012), Martin Heidegger: Varlık ve Zaman, İstanbul: Sentez Yayınları.
Dostoyevski, F. (2011), Yer Altından Notlar, İstanbul: Can Yayınları
Durmuş, Gökay (2014) Bir Protagonistin Varoluş Sancısı: Ruhi Bey, Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/3 Winter 2014, p. 619 -630 ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: - http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8020, ANKARA-TURKEY
Ecevit, Yıldız (1998), “Edebiyatta Yabancılaşma ve Yabancılaştırma”, Virgül, S.14, s. 45–47.
Frankl, Victor e. (1993), İnsanın Anlam Arayışı, (Çev. Selçuk Budak), Ankara: Öteki Yayınları.
Freud, Sigmund (2011), Kitle Psikolojisi, (Çev. Kamuran Şipal), İstanbul: Cem Yayınevi.
Fromm, Erich (1988), Özgürlükten Kaçış (Çev. Şemsa Yeğin), İstanbul: Payel Yayınevi.
Foucault, Mıchel (2000), Özne ve İktidar/ Seçme Yazılar 2,(Çev. Işık Ergüden, Osman Akınhay), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Gasset, Ortega Y (1995), İnsan ve Herkes, (Çev. Neyire Gül Işık), İstanbul: Metis Yayınları.
Gündoğan, Ali Osman,(1997), Albert Camus ve Başkaldırma Felsefesi, İstanbul: Birey Yayınları
İncil, (1988), İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları
Karaca, Alaattin,(2005) İkinci Yeni Poetikası, Ankara: Hece Yayınları
Karaca, Alaattin, (2010), İkinci Yeni Şiiri ve Resim, Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 5/2 Spring 2010, p. 281 - 312 ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8020, ANKARA-TURKEY
Kılıç, Sadık, (1984), Yabancılaşma, İstanbul: Rahmet Yayıncılık
Kılınç, Lütfi, (2012), Mustafa Yörü’nün ‘İshak Kuşu’ romanı için yaptığı değerlendirme yazısı.
Korkmaz, Ferhat, (2012), Edip Cansever’in Şiirlerinde Göz İmgesi, Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/3 Summer 2012, p. 1777-1789 ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8020, ANKARA-TURKEY
Korkmaz, Ramazan,(2002) İkaros’un Yeni Yüzü Cahit Sıtkı Tarancı, Akçağ Yayınları: Ankara
Korkmaz, Ramazan, (Ed.) (2005) Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı, Ankara: Grafiker Yayınları
Korkmaz, Ramazan, (2008), Aytmatov Anlatılarında Ötekileşme Sorunu ve Dönüş İzlekleri, Ankara: Grafiker Yayıncılık
Levinas, Emmanuel (2006), Ölüm ve Zaman, Çev: Nami Başer, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Marx, Karl (2000), Yabancılaşma, (Çev.Barışta Erdost), Ankara: Sol Yayınları.
Öcal, Oğuz, (2009), Edip Cansever Şiirleri Üzerine Bir İnceleme, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Simmel, George (2009), Modern Kültürde Çatışma(Çev. Tanıl Bora, Nazile Kalaycı, Elçin Gen), İstanbul: İletişim Yayınları
Tunalı, İsmail, (1976), Marksist Estetik, İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi
Yazır, Elmalılı M. Hamdi, (2010), Renkli Kelime Mealli Kur’an-ı Kerim, Tuva Yayınları