BOZKIRIN ÜZERİNE DOĞAN GÜNEŞ: “BOZKIRIN SIRRI TÜRK PEYGAMBER”

Bu makalede; dini, sosyal, siyasi, kültürel vb. gibi pek çok konuda Türkistan coğrafyasını konu edinen "Bozkırın Sırrı Türk Peygamber" romanı halkbilimi açısından değerlendirilmektedir. Türk edebiyatında kültür temalı romanın tarihi gelişimi düşünüldüğünde, gelenek ve görenekleri, köy yaşamını yani kültürü konu edinen ilk romanlar, ilk köy romanı mevzusunu ortaya çıkarmıştır. Pek çok konuda ilklerin yaşandığı bu dönemlerde "köy" teması da yazarların Anadolu'ya yönelişinde zengin sunumlar bulmuştur. Köy edebiyatının/köy romanının temellerinin atıldığı o günlerden bugünlere roman -her ne kadar batılı bir tür olarak değerlendirilse de- zengin anlatımlar ve örneklerle Türk kültür dairesinde kendisine özel bir yer edinmiştir. Bozkırın Sırrı Türk Peygamber romanı, önceki örneklerinde büyükşehirlerden/İstanbul köy yaşamına olan yönelişin, Anadolu'dan Türkistan'a yani Anadolulu bir yazarın gözünden Türkistan'dan Anadolu'ya açılan bir penceresi olmuştur. Romanda aranan Anadolu değildir, bugün Anadolu'da sahip olunan mirasın hazırlanışıdır. Bu bağlamda romanda halkbilimi açısından Anadolu'ya ulaşılmaya çalışılmıştır. Bozkır, bugünkü Türk kültürünün doğuş havzasıdır. Millet olmayı, devlet olmayı ve her türlü üretimi burada öğrenen Türkler, pek çok nedene bağlı olarak bu birikimi Anadolu topraklarına ulaştırmışlardır. Günümüzde Anadolu'da görülen geleneklerin pek çoğunun Türkistan kökenli oluşu, Türk kültürünün bu bölgeden çeşitli coğrafyalara yayılmasıyla ilgilidir. Bir bozkır romanı olan eser, Türkistan geleneklerinin zengin örneklerini sunar. Bu yönüyle değerlendirildiğinde romanın önemi daha net olarak anlaşılmaktadır

THE SUN WHICH RISING OVER OF STEPPE: BOZKIRIN SIRRI TÜRK PEYGAMBER

In this article; the novel of Bozkırın Sırrı Türk Peygamber which deal with the culture and geography of Turkestan in terms of many aspects such as religious, political, social and cultural issues has been examined according to elements of folklore. When considering the historical development of the culture-themed novels in Turkish Literature, the first novels depicting the traditions, customs, and cultural themes in a village setting have initiated the first village novels. In this period, there have been a number of new attempts in literature and writers have started being interested in Anatolia and they have presented rich examples of village-themed novels. Althoug it is regarded as a genre with a western origin, the village-themed literature or novel has proved itself as a special literal genre in Turkish Literature with its groundbreaking samples that have been published since those periods. The novel of Bozkırın Sırrı Türk Peygamber is a great example of he drifts from Anatolia to Turkestan unlike the drifts from villages to thé metropolitan of Istanbul observed in the first examples. In the novel, the place that is being looked for is not Anatolia. The thing that is being traced is the preparation of the current heritage in Anatolia. In this context, this novel is examined in terms of folklore with an aim of reaching Anatolia. Steppe is the origin where Turkish culture was born. Turkish people learnt how to be a nation, how to be a state and how to produce in steppe and brought this knowledge and these traditions to Anatolia. The reason why most of the traditions observed in Anatolia today is related to thé Turkestan is because Turkish culture spread the other geographies from the Turkestan. Being a steppe novel, Bozkırın Sırrı Türk Peygamber provides rich examples of this culture. From this point of view, the importance of this novel is obvious

PDF

___

ACER, Fatih, (2013), “Popüler Roman ve Gençler Üzerindeki Etkileri –Bursa Örneği–”, Turkish Studies, Volume 8/4 Spring, Sayfa: 1-23.
AKYÜZ, Kenan, (1995), Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri 1860-1923, İstanbul: İnkılap Kitapevi.
ÇOBANOĞLU, Özkul, (2005), Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş, Ankara: Akçağ Yayınları.
ERGİN, Muharrem, (2004), Dede Korkut Kitabı I, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
GÖKALP, Ziya, (1991), Türk Uygarlığı Tarihi, (Haz. Yusuf Çotuksöken), İstanbul: İnkılâp Kitapevi.
İNAN, Abdülkadir, “Eski Türklerde ve Folklorda Ant”, Ankara Üniversitesi Dil ve TarihCoğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 4, Sayfa: 279-290.
KAPLAN, Mehmet, (2012), “Karabibik”, Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar-I, İstanbul: Dergâh Yayınları, Sayfa: 369-376.
KAPLAN, Ramazan, (1997), Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında Köy, Ankara: Akçağ Yayınları.
MUĞLALI, Mehtap vd. (2007), “Samsun Yöresinde Süt Dişleri ile İlgili Folklorik Yaklaşımlar”, Millî Folklor, Yıl: 19, Sayı: 73, Sayfa: 68-72.
OKAY, Orhan, (2011), “Türk Romanına Köy Mevzuunun Girişinde Unutulan Bir isim: Ahmed Mithad Efendi” Sanat ve Edebiyat Yazıları, İstanbul: Dergâh Yayınları, Sayfa: 119-125.
ONAY, İbrahim, (2013), “İslamiyetten Önce Türklerde, Cenaze ve Defin İşlemlerinde Uygulanan Gelenekler ve Bunların Amaçları” International Journal of Social Science, Volume 6 Issue 3, Sayfa: 479-490.
ÖLMEZ, Nurhan, (2010), “Tekstillerde Renkler Üzerine Simgesel ve Alegorik Bir Değerlendirme”, Türk Sanatları Araştırmaları Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 1, Sayfa: 17-24.
ÖZDEMİR, Mehmet, (2013), “Türk Kültüründe Dağ Kültü ve Bir Yüce Dağ: Halbaba”, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 9, Sayfa: 141-163.
ÖZDEMİR, Nebi, (2007), “Sanal Mizah”, ICANAS 38, (Ankara 10-15 Eylül 2007); Ankara, 2009: 1277- 1301.s.
ÖZDEMİR, Nebi, (2008), Medya Kültür ve Edebiyat, Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
ÖZGÜL, M. Kayahan, (1998), “İlk Köy Romanımız Türkmen Kızı (mı?)”, Dursun Yıldırım Armağanı, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Matbaası, Sayfa: 280-291.
PAMİRLİ, Osman Turgut, (1941), “Tirebolu Manilerinden Tirebolu Kalesi”, Aksu, Sayı: 30, Sayfa: 16-17.
RIOUX, Marcel, (2014), “Halk ve Halk Bilimi” (Çev. Zeynep Nagihan Kahveci), Halk Biliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 4, Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
TURGUT, Ahmet, (2010), Bozkırın Sırrı Türk Peygamber, İstanbul: Profil Yayıncılık.
TÜRKMEN, Fikret, (2011), “Dede Korkut’ta Halk Hukuku Unsurları”, Bilig, Sayı: 58, Sayfa: 245- 256.
http://www.sabah.com.tr/Gunaydin/Yazarlar/aytug/2010/03/17/polat_edebiyat_programi_yapsin, [Erişim Tarihi: 15.03.2014]
http://tr.wikipedia.org/wiki/Kurtlar_Vadisi, [Erişim Tarihi: 15.03.2014]