"YALNIZLIK" VE "YALAN" BAĞLAMINDA KURGULANAN ÜÇ ROMAN KAHRAMANI: FAHİM BEY, SAMİM VE HAYRİ İRDAL

Edebiyat, toplumun siyasi, sosyal, ekonomik alanlarda karşı karşıya kaldığı problemleri farklı türlerle, farklı biçimlerde yansıtır. Türkiye'de 1930'lu yıllarda yoğunlaşan eski-yeni tartışmalarının ortasında kalan, zihnindeki yeni hayat arzusunu romanlarında kurmaya çalışan yazar, kimi zaman toplumcu gerçekçi bir yol izlemiş kimi zaman da birey psikolojisini öne çıkararak, bireyin gelenek karşısındaki duruşunu, toplumla çatışmasını anlatma yoluna gitmiştir. Modern hayatla birlikte bireyin karşı karşıya kaldığı bir problem olarak ortaya çıkan "yalnızlık" ve "yabancılaşma" gibi hâller, romanımızda ilk kez Cumhuriyet'in kuruluşunu izleyen yıllarda, psikolojinin ve psikanalizin kavramları da kullanılarak yoğun biçimde işlenmiştir. Modern hayatın büyük bir sorun olarak gündeme getirdiği bireyin yalnızlığı, edebi eserlere de yansımış, bazı roman kahramanlarının "yeni dünya" arayışına zemin hazırlamıştır. Bu arayış, Fahim Bey ve Biz romanında olduğu gibi, bireyin kendi iç dünyasına yönelmesi ya da Yalnızız romanındaki gibi Simerenya tarzı "ütopik" bir dünya tasavvuru biçiminde ortaya koyulurken; Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Saatleri Ayarlama Enstitüsü romanında olduğu şekliyle, bireyin, içinde olmaktan çoğu zaman zevk aldığı, gerçekle hayal arasında var olan "büyülü" bir dünya hâline gelmiştir. Buna bağlı olarak bu yazıda "yalnızlık" ve "yalan" kavramlarının Fahim Bey ve Biz, Yalnızız ve Saatleri Ayarlama Enstitüsü yazarlarının ve roman kahramanlarının bu kavramlara yükledikleri anlamlar ve bunların birbiriyle ilişkileri ele alınmıştır. adlı romanlardaki görünümleri

THREE NOVEL CHARACTERS THAT ARE FICTIONALIZED UNDER THE CONTEXT OF "LONELINESS" AND "LIE": FAHİM BEY, SAMİM, HAYRİ İRDAL

Literature reflects the problems that society face with in political, social and economical areas in different forms. In Turkey, the writer, who finds himself between old-new discussions-which increased in 1930s-, tries to establish his new life desire in his novels, sometimes follows a socialist and realistic way and sometimes puts forward individual psychology in order to explain the stand of an individual against traditions. The situations like "loneliness" and "alienation" came up as a problem in modern life that an individual face with and these situations were intensely mentioned in our novels in early times of Turkish Republic by using the notions of psychology and psychoanalysis. Loneliness of individual, which modern life brings forward as a major problem, is seen in literary works and paves the way for "new world" searches of some novel characters. While this search is presented as turning of individual towards his own inner world in "Fahim Bey ve Biz" novel, or presented as Simerenya style utopic world imagination in Yalniziz novel; in Ahmet Hamdi Tanpinar's Saatleri Ayarlama Ensitutusu novel it becomes a magic world between real and imagination in which the individual mostly likes to be in. Therefore, in this article, appearances of "loneliness" and "lie" subjects in Fahim Bey ve Biz, Yalniziz and Saatleri Ayarlama Enstitusu novels and meanings that are attributed to these subjects by writers and characters of these novels and their relations are discussed

PDF

___

ADIVAR, Halide Edip, Fahim Bey ve Biz, Akşam Gazetesi, 11 Eylül 1941.
ANDAÇ, Feridun, Edebiyatımızın Yol Haritası, Can Yayınları, İstanbul, 2000.
ARIK, Şahmurat, Cumhuriyet Öncesi Türk Romanında Değerler Çatışması, Hece Aylık Edebiyat Dergisi Türk Romanı Özel Sayısı, İkinci Basım, Sayı 65-66-67, Ankara, 2002.
BENJAMİN, Walter, Son Bakışta Aşk, Metis Yayınları, İstanbul, 2006.
DIKE, Charles C., Paradigm, Volume 12/2, Spring 2007.
EMRE, İsmet, "Yeni Türk Edebiyatının Psikoloji Kaynakları", TURKISH STUDIES-International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-ISSN: 1303- 9199, Volume 4/1-I Winter 2009, www.turkishstudies.net, DOI Number: http:// dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.565, pg.319-355.
ERGÜVEN, Mehmet, Gerçeğin Maskeleri, Cogito-“Yalan”, YKY, İstanbul, Sayı 16, Güz 1998.
GIRARD, Rene, Romantik Yalan ve Romansal Hakikat, Metis Yayınları, İstanbul, 2007.
GÖKŞEN, Enver N., Roman Kahramanları, Yarım Ay, Sayı 174, 1 Haziran 1943.
GÜNDÜZ, Osman, "Geleneksel Anlatma Formlarından Çağdaş Romana", TURKISH STUDİES- İnternational Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or TurkicISSN: 1303-9199, Volume 4/1-I Winter 2009, www.turkishstudies.net, DOI Number: http:// dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.565, pg.763-798.
GÜRBİLEK, Nurdan, Kör Ayna Kayıp Şark, Metis Yayınları, İstanbul, 2004.
HİSAR, Abdülhak Şinasi, Fahim Bey ve Biz, YKY, İstanbul, 2011.
HİSAR, Abdülhak Şinasi, Kitaplar ve Muharrirler 1-Mütareke Dönemi Edebiyatı, YKY, İstanbul, 2008.
HORNEY, Karen, Psikanalizde Yeni Yollar, Öteki Yayınları, Ankara, 1994.
KARACA, Nesrin Tağızade, Abdülhak Şinasi Hisar’ın eserlerinde Geçmiş Zaman ve İstanbul, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1998.
KARATAŞ, Turan, Peyami Safa’nın Yalnızız Romanı, Hece Aylık Edebiyat Dergisi Türk Romanı Özel Sayısı, İkinci Basım, Sayı 65/66/67, Ankara, Temmuz 2002.
LUKACS, Georg, Roman Kuramı, Metis Yayınları, İstanbul, 2007.
MAY, Rollo, Özgürlük ve Kader, Okuyanus Yayınları, İstanbul, 2011.
MORAN, Berna, Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış I- II, İletişim Yayınları, İstanbul, 1998.
NARLI, Mehmet, "Otobiyografi ve Roman/Otobiyografik Roman", TURKISH STUDIESInternational Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or TurkicISSN: 1303-9199, Volume 4/1-I Winter 2009, www.turkishstudies.net, DOI Number: http:// dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.565, pg.901-909.
SAFA, Peyami, Yalnızız, Ötüken Yayınları, İstanbul, sh.2000.
SAZYEK, Hakan, "Grotesk-Yabancılaşma Bağlamında Tanpınar'ın Saatleri Ayarlama Enstitüsü", TURKISH STUDIES-İnternational Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic- ISSN: 1308-2140, Volume 8/4 Spring 2013, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies. 4397, p.1243-1267.
ŞAHİN, İbrahim, Haz ve Günah-Bir Tanpınar Yorumu, Kapı Yayınları, İstanbul, 2012.
TANPINAR, Ahmet Hamdi, Ahmet Hamdi Tanpınar Anlatıyor, Varlık Dergisi, Sayı 377, İstanbul, 1 Aralık 1951.
TANPINAR, Ahmet Hamdi, Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2004.
TURİNAY, Necmettin, Fahim Bey ve Biz Romanı Etrafındaki Spekülasyonlar, Hece Aylık Edebiyat Dergisi, Türk Romanı Özel Sayısı, İkinci Basım, Sayı 65/66/67, Ankara, Temmuz, 2002.
YALÇIN, Alemdar, Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı, Günce Yayınları, Ankara, 1998. YELLOWLEES, Henr, Ruh ve Akıl Bozuklukları, Varlık Yayınları, İstanbul, 1966.