BM GÜVENLİK KONSEYİ’NİN KIBRIS’LA İLGİLİ ALDIĞI BAZI KARARLARIN ÖZELLİKLERİ VE ANALİTİK DEĞERLENDİRMESİ (1964-1992)

Bu araştırmada, BM Güvenlik Konseyi'nin Kıbrıs'la ilgili aldığı birtakım kararların özellikleri ele alınmıştır. Bundan hareketle araştırmada, BM Güvenlik Konseyi'nin Kıbrıs'la ilgili aldığı önemli birtakım kararların analitik değerlendirilmesi ve tarafların tutum analizleri yapılmıştır. BM'nin dünya barışının korunmakla ilgili olarak dört ana prensibinin olduğu söylenebilir. Sırasıyla bunlar uluslararası barışı ve güvenliği uluslararası ekonomik, sosyal, kültürel, insanî sorunların çözümünde işbirliği yapmak ve temel insan hak ve özgürlüklerine gerekli saygının gösterilmesini teşvik etmektir.Çok yönlü diplomasinin yürütüldüğü ve dünya çapındaki siyasal sorunların tartışıldığı başlıca forumlardan biri olan BM, büyük ölçüde öneri niteliğinde kararlar alan bir teşkilâttır. Bu açıdan bakıldığı zaman BM, Kıbrıs'la ilgili birçok karar almıştır. Ancak BM'nin özellikle 1959- 1960 Zürih ve Londra Antlaşmalarından sonra Kıbrıs'a bakışıyla, toplumlararası çatışmanın başlamasından sonraki bakışı bir değildir. Zira BM, bundan böyle meselenin taraflarından birisi olmuştur. Ancak 1992 yılından sonra Kıbrıs'taki taraflar, toplumlararası görüşme stratejilerinde birtakım değişlilikler yapmışlardır. Türk tarafı, Kıbrıs meselesinin uluslararası forumlara götürülmeksizin Ankara-Atina desteğiyle ve toplumlararası görüşmeler yoluyla çözümlenmesini istemiştir. Rumlar ise toplumlararası görüşmelerin kesilmesinden ve Kıbrıs meselesinin uluslararası forumlara taşınmasından yana olmuşlardır. Böylece toplumlararası görüşmelerin tabiî süreci, BM'den ziyade, AB nezdinde gelişmeye başlamıştır. Bu gerçekten hareketle araştırma, üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde dünya barışını korumak için BM'nin üstlendiği misyon ele alınmış, ikinci bölümde Güvenlik Konseyi'nin aldığı kararlardaki yaptırım gücü incelenmiş, üçüncü ve son bölümde ise BM'nin Kıbrıs'la ilgili aldığı birtakım kararların analitik değerlendirmesi yapılmıştır.

THE PROPERTIES OF SOME RESOLUTIONS ADOPTED BY THE UN SECURITY COUNCIL REGARDING CYPRUS AND THEIR ANALYTICAL EVALUATION (1964-1992)

In this research, the properties of various resolutions adopted by the UN Security Council regarding Cyprus have been addressed. From this point of view, an analytical evaluation of various significant resolutions adopted by the UN Security Council regarding Cyprus and an analysis of the stances of the parties have been made. The UN, which is one of the main forums where multilateral diplomacy is conducted and political issues worldwide are discussed, is an organization that adopts resolutions mostly in the form of proposals. When looking from this perspective, the UN has adopted many resolutions concerning Cyprus. However, the UN's view on Cyprus, particularly following the Zurich and London Agreements of 1959-1960, is not the same with its view after an inter-communal conflict has started, because the UN, from then on, has become one of the parties to the conflict. However, after 1992, the two sides in Cyprus have made several changes in their strategies of inter-communal dialogues. The Turkish side has wanted the Cyprus issue to be resolved with the support of Ankara-Athens and through inter-communal dialogues without being taken to international forums. On the other hand, the Cypriot Greeks have favored inter-communal dialogues being cut off and the Cyprus issue being taken to international forums. Therefore, the natural process of inter-communal dialogues have started to develop in the presence of the EU rather than the UN. Based on this fact, this research consists of three main sections. In the first section, the mission undertaken by the UN to maintain world peace has been addressed, in the second section the santion power of the Security Council in the resolutions it adopts has been observed and in the third and final section, an analytical evaluation of various resolutions adopted in regards to Cyprus by the UN has been made

PDF

___

AKPINAR, Mehmet Ali. “BirleĢmiĢ Milletler Çözüm Plânının Tam Metnini Açıklıyoruz”, KKTC Başbakanlık Enformasyon Müdürlüğü Arşivi, Dosya: BM Kararları, Tarih: 1992.
“BirleĢmiĢ Milletler Çözüm Plânının Tam Metnini Açıklıyoruz”, KKTC Dışişleri ve Savunma Bakanlığı Arşivi, Dosya: BM Kararları, Tarih: 1992.
DELĠCEIRMAK, Orbay. Toprak Konusu ve Rum Tutarsızlıkları 1964-1996, KKTC Cumhurbaşkanlığı Arşivi – Yayınlanmamış Özel Rapor, LefkoĢa, 1997.
“GörüĢme Tutanağı”, KKTC Cumhurbaşkanlığı Arşivi, Dosya: GörüĢme Tutanağı, Tarih: 19 Mart 1998.
“Güvenlik Konseyi Gali Raporu‟nu Ele Alıyor”, KKTC Başbakanlık Enformasyon Müdürlüğü Arşivi, Dosya: BM Kararları, Tarih: 10 Nisan 1992.
“Kıbrıs Rum Tarafının Kıbrıs Sorununun Çözümü ve Federal Cumhuriyetin Kurulmasına ĠliĢkin Genel Mahiyetteki Önerileri”, KKTC Cumhurbaşkanlığı Arşivi, Dosya: Öneri Paketleri, Tarih: 30 Ocak 1989.
“KKTC CumhurbaĢkanı Rauf R. DenktaĢ‟ın Avrupa Konseyi Siyasi ĠĢler Komitesi Raportörü Lord Finsberg‟e Sunulan GörüĢme Notları”, KKTC Cumhurbaşkanlığı Arşivi, Dosya: GörüĢme Tutanakları, Tarih: 8 ġubat 1996.
“KKTC CumhurbaĢkanı Rauf Raif DenktaĢ‟ın 12 Nisan 1989 tarihinde Belçika Senatosu‟nda Yaptığı KonuĢma Metni”, KKTC Cumhurbaşkanlığı Arşivi, Dosya: R.R. DenktaĢ‟ın KonuĢma Metinleri, Tarih: 1989.
“Rum Basın Bülteni”, Türk Ajansı Kıbrıs Arşivi, 14 Mayıs 1992.
“Rum Basın Bülteni”, Türk Ajansı Kıbrıs Arşivi, 17 Temmuz 1992.
“Rum Basın Bülteni”, Türk Ajansı Kıbrıs Arşivi, 25 Eylül 1994.
“Rum Basın Bülteni”, Türk Ajansı Kıbrıs Arşivi, 28 Ağustos 1992.
“Rum Basın Özetleri”, KKTC Cumhurbaşkanlığı Arşivi, Dosya: Rum Basını, Tarih: 24 Nisan 1992.
“Rum Basın Özetleri”, KKTC Cumhurbaşkanlığı Arşivi, Dosya: Rum Basını, Tarih: 13 Nisan 1992.
“Rum Basın Özetleri”, Türk Ajansı Kıbrıs Arşivi, 22 Temmuz 1987.
“Rum Basını Özetleri”, Türk Ajansı Kıbrıs Arşivi, 28 Temmuz 1990.
“Set of Ideas on An Overall Framework Agreement on Cyprus”, KKTC Dışişleri Bakanlığı Arşivi, Dosya: BM Kararları, Tarih: 1992.
“United Nations Security Council Resolutions on Cyprus 4 March 1964 – 26 August 1992”, KKTC Dışişleri ve Savunma Bakanlığı Arşivi, Dosya: BM Kararları, Tarih: 1992.
BM Belgesi, 9 August 1990, Ref:A/441968 ve S/21463.
Briefing, March 19, No. 779, Ankara, 1990.
General Assembly Official Records, Eight Session, 439th Plenary Meeting.
General Assembly Official Records, Ninth Session, 447th Plenary Meeting.
General Assembly Official Records, Tenth Session, 521st Meeting.
Keesing‟s Contemporary Archives, New York, 1984.
UN Security Council Resolution 774 (1992) on 26 August 1992.
UN Document, S / Res. / 649 (1990), 12 March 1990.
UN Official Records of The General Assembly, Ninth Session: Plenary Meetings 514th, 17 December 1954.
UN S / 23300, 19 October 1991.
UN S / 23780, 3 April 1992 ve S / RES / 750 (1992).
UN S / 24472, 21 August 1992.
UN S / RES / 774 (1992), 26 August 1992.
UN S / Resolution / 716 (1991), 11 October 1991.
UN Security Council, Official Records, Res. 186 in Document S / 5575, 4 March 1964.
Yearbook of The United Nations, New York, 1974.
Yearbook of The United Nations, New York, 1975.
Yearbook of The United Nations, New York, 1983
1997 Yılı Sonu İtibarıyla Kıbrıs Sorunu, SĠSAV DıĢ Politika ve Savunma Grubu, SĠSAV Yayınları, Ġstanbul, 1998.
ACAR, Ġrfan C. Dış Politika, Sevinç Matbaası, Ankara, 1993.
ALASYA, Halil Fikret. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Tarihi, TKAE Yay., Ankara, 1987.
“Ankara‟da Kıbrıs Konusunda Bir Toplantı”, Kıbrıs Mektubu, XIV (Eylül-Ekim 2001) 5, s. 5.
ARMAOĞLU, Fahir. 20. Yüzyıl Siyasî Tarihi 1914-1980, TC ĠĢbankası Yay., 6. Baskı, Ankara, 1989.
Background on The Cyprus Problem, 3. Printing, Directorate General of Press and Information of The Turkish Republic, KurtuluĢ Ofset Basımevi, Ankara, 1993.SOYSAL, Ġsmail. Türkiye’nin Uluslararası Siyasal Bağıtları (1945-1990), Cilt: II, TTK Yayınları, Ankara, 1991.
SOYSAL, Mümtaz and Necati Münir ERTEKÜN. “Foreign Policy”, Foreign Policy Institute, XIV (1991) 3-4, 19-37.
SÖNMEZOĞLU, Faruk. Türkiye-Yunanistan İlişkileri ve Büyük Güçler, Kıbrıs, Ege ve Diğer Sorunlar, Der Yayınları, Ġstanbul, 2000.
STEPHEN, Michael. The Cyprus Question, The British – Northern Cyprus Published by Parliamentary Group, London, 1997.
TAMÇELĠK, Soyalp. “Demokrasi ve Muhafazakârlık”, KKTC CumhurbaĢkanlığı‟na Sunulan Rapor, 19 Nisan 1998 / Sayı: 226 – (Resmi Belge).
TAMÇELĠK, Soyalp. Kıbrıs Meselesinin Çözüm Plânları (BM’nin 789 Sayılı Kararına Göre), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü YayımlanmamıĢ Doktora Tezi, Ankara, 2008.
TÜLÜMEN, Turgut. Hayat Boyu Kıbrıs - Hatıra, Boğaziçi Yayınları, Ġstanbul, 1998.
“18 Göçmen Cemiyeti Vasiliu‟ya KarĢı”, Epikeri Haftalık Gazetesi, 28 Temmuz 1990, No:3117, s. 6.
“19 Bin BoĢnak Kayıp”, Yeni Yüzyıl Gazetesi, 19 Temmuz 1995, No:78556, s. 15.
“BaĢpiskoposla SöyleĢi”, Fileleftheros Gazetesi, 2 Ekim 1988, No:752, s. 1-7.
Cumhuriyet Gazetesi, 19 ve 21 Ekim 1987.
“Dörtlü Zirveyi Mesut Bozdu”, Hürriyet Gazetesi, 15 Aralık 1992, No:32547, s. 19.
ER, Müslim. “BM ve NATO ÇökmüĢtür”, Yeni Yüzyıl Gazetesi, 21 Temmuz 1995, No:96541, s. 15.
“Federasyon Aleyhinde Sloganlar”, Alithia Gazetesi, 24 Nisan 1992, No:801, s. 2.
“GKRY Hükümet Sözcüsü Kasulides: Türklere Önerimiz KKTC‟nin Ġlânına ĠliĢkin Kararı Geri Alınmalıdır”, Mahi Gazetesi, 15 Kasım 1994, No:963, s. 1.
“Göçmenler 750‟ye KarĢı”, Simerini Gazetesi, 13 Nisan 1992, No:8962, s. 3.
HATAY, Özer. “Vasiliu: KKTC‟ye Değer Biçti, 85 Trilyon”, Hürriyet Gazetesi, 14 Aralık 1992, No:201, s. 20.
“Ġngiltere‟nin Tutumu”, Eleftherotipia Gazetesi, 25 Eylül 1994, No:4265, s. 7-8.
“Kıbrıs GörüĢmeleri”, Hürriyet Gazetesi, 14 Aralık 1992, No:851, s. 20.
“Mesut Yılmaz: Karar, Müzakereye Ġmkân Tanımıyor”, Hürriyet Gazetesi, 9 Aralık 1992, No:41258, s. 21.
OLGUN, Ergün. “Butros Gali‟nin Fikirlerine Ciddi EleĢtiri”, Kıbrıs Gazetesi, 28 Ocak 1993, No:236, s. 13.
“Özal, Camp David‟de Bush‟a Neler Anlattı?”, Hürriyet Gazetesi, 14 Aralık 1992, No:75894, s. 20.
“Partilerin Bildirileri”, Agon Gazetesi, 28 Ağustos 1992, No:854, s. 2-4.
“Rum Liderlerin GörüĢleri”, Haravgi Gazetesi, 27 Temmuz 1992, No:5236, s. 1.
“Rum Sözcüsünün Demeci”, Alithia Gazetesi, 28 Ağustos 1992, No:856, s. 1-2.
“Rumlar, Makarios Haritasını Sunacaklar”, Fileleftheros Gazetesi, 17 Temmuz 1992, No:4758, s. 2.
SEDES, Ġzzet. “Kıbrıs Baskısı Artıyor”, Akşam Gazetesi, 1 Temmuz 1998, No:32556, s. 12.
“Spiros Kiprianu‟nun Önemli KonuĢması”, Eleftherotipia Gazetesi, 22 Temmuz 1987, No:852, s. 1- 9. “Statüko Derken Ne Kastediliyor”, Haravgi Gazetesi, 28 Ağustos 1992, No:521, s. 4-5.
“Toprak Konusu”, Fileleftheros Gazetesi, 13 Haziran 1992, No:6325, s. 1.
“Case of Loizidou and Turkey: Background to The Case and Summary”, The Official Web of The Republic of Cyprus Press and Information Office (PIO) Lefkosia (Nicosia) Cyprus), EriĢim Tarihi: 28.6.2009.
http://www.unicankara.org.tr/everything_Turkish_final.pdf, EriĢim Tarihi (E.T.): 20.1.2013.
Peter Pernthaler, “Kıbrıs Sorununa Federal veya Konfederal Bir Çözüm”, www.trncinfo.com, EriĢim Tarihi: 9.12.2010.