BİR ULUS YARATMAK: ERKEN DÖNEM CUMHURİYET ROMANINDA DİN ADAMININ TEMSİLİ

Bu çalışma, Cumhuriyet’in ilk yıllarında edebiyatın yeni ulusu anlatmak amacıyla resmi ideoloji ile yakın bir temas içinde geliştiği, yeni ulusun ideolojisini ve modernleşme çabalarını desteklemek ve geniş kitlelere yaymak için birçok romanın kaleme alındığı fikrinden hareket etmektedir. Bu bağlamda çalışmada, Reşat Nuri’nin Yeşil Gece (1928) ve Halide Edip’in Vurun Kahpeye (1926) romanları örnek olarak alınmaktadır. Cumhuriyet’in ilk yıllarında ulus inşası, resmi ideoloji ve modernleşme çabaları ile sağlanmaya çalışılmış, ilerleme ve değişim öğretmen figürü üzerinden resmedilirken, ulusun yeni ideolojisi önündeki engel olarak din adamı gösterilmiştir. Bu dönemle ilgili homojen bir yapı olmamakla birlikte bu romanlarda, ulusun ideolojisi ve modernleşme anlatılarına paralel olarak din ve dini kişilikler olumsuz biçimde resmedilmiştir. Bu romanlarda dini kişilikler, bireysel karakter olmaktan çok bir sosyal tip olarak sunulmuştur. Bu romanların çalışmamızla ilgili iki ortak noktası bulunmaktadır. İlki, ulusun ideolojisi ve modernleşme süreciyle bağlantılı olarak, din adamı figürünün değişime karşı çıkması başta olmak üzere, din adamının olumsuz özelliklerle temsili, ikincisi ulus ideolojisinin din adamlarına alternatif olarak sunulan ileri görüşlü öğretmenler aracılığıyla tesis edilmeye çalışılmasıdır. Romanlarda genel olarak, din adamına karşı öğretmen figürüyle ulus inşası amaçlanmıştır. İlk bölümde, edebiyatın bir dalı olarak roman ve ulus inşası ele alınmış, ikinci bölümde Yeşil Gece ve Vurun Kahpeye romanları örneğinde Erken dönem Cumhuriyet romanında din adamının temsili incelenmiştir.

CREATING A NATION: REPRESENTATION OF RELIGIOUS FUNCTIONARY IN NOVEL OF EARLY ERA REPUBLICAN

This study moves an idea that support the ideology of modernization and the efforts of the new nation, developed in close contact with the official ideology, spread a wide audience many novels were written and in order to explain the new nation of literature in the early years of the Republic. In this context, Resat Nuri “Green Night” (1928) and Halide Edip “Beat to Courtesan” (1926) are selected examples of novels. In the early years of the Republic nation-building has been made to the modernization efforts and official ideology, while depicted on the figure of the teacher progress and change and shown clergy as obstacles to the new ideology of the nation. Although there isn’t a homogeneous structure in the novels of this period, religion and religious personalities in parallel with the modernization narratives and ideology of nation is described in a negative way. Religious personalities are presented as a social type rather than individual character in these novels. There are two common points of these novels about our work. The first is represented with negative features of clergy, in connection with the process of modernization and the ideology of the nation especially opposition to change of the figure of clergy. Secondly is pursued the ideology of the nation through foreseeing teachers that presented as an alternative to against clergy. In general, in novels aimed nation-building with the figure of the teacher against of the cleric. In the first part, novels as a branch of literature and nation-building are discussed. In the second part, in the case of “Green Day” and “Beat to Courtesan” is analyzed representation of religious functionary in Novel of Early Era Republican.

PDF

___

ADIVAR, Halide Edip, Vurun Kahpeye, Mahmut Bey Matbaası, İstanbul 1926.

ÇAYIR, Kenan, Türkiye’de İslamcılık ve İslami Edebiyat, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2008.

EMİL, Birol, “Türkiye’de Çağdaşlaşma Meselesi ve Edebiyattaki Akisleri”, Türk Kültürü, 1982, (227), s.261-271.

EVİN, Ahmet Ö., Türk Romanının Kökenleri ve Gelişimi Çev.: Osman Akınhay, Agora Kitaplığı, İstanbul 2004.

GÜLENDAM, Ramazan, “Türk Romanında Dine ve Din Adamına Bakış”, Hece Dergisi Türk Romanı Özel Sayısı, 2002, Yıl: 6, S: 65-66-67, s.303-312.

GÜNTEKİN, Reşat Nuri, Yeşil Gece, Akşam Matbaası, İstanbul 1928.

JUSDANIS, G. Gecikmiş Modernlik ve Estetik Kültür, Çev. Tuncay Birkan, Metis Yayınları, İstanbul 1998.

KAHRAMAN, Hasan Bülent, “Cumhuriyet Edebiyatı Epistemolojisi: Kısıtlamalar ve Bir Yaklaşım Önerisi”. Varlık, 2000, S: 1109, s.45-54.

KAPLAN, Ramazan, Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında Köy, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1988.

KÖROĞLU, Erol, “Türk Romanında Batıcılığın Yeri”, Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce, Cilt 3 Modernleşme ve Batıcılık içinde, İletişim Yayınları, İstanbul 2007, s. 499-510.

KÖSEMİHAL, N. İazi, “Edebiyat Sosyolojisine Giriş”, Sosyoloji Dergisi, 1967, S: 19-20, s. 1-37.

MARDİN, Şerif, “Tanzimat‟ tan Sonra Aşırı Batılılaşma”. Türk Modernleşmesi içinde. İletişim Yayınları, İstanbul 2006.

MORAN, Berna, “Türk Romanı ve Batılılaşma Sorunsalı”. Türk Romanına Eleştirel Bakış 1 içinde, İletişim Yayınları, İstanbul 2011, s. 9-24.

MORAN, Berna, “Tanzimat‟ tan Cumhuriyet‟ e Roman”. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi (Cilt 2) içinde. İletişim Yayınları, İstanbul 1985.

MORETTI, Franco, “On The Novel” , The Novel Volume 2 Forms and Themes (Ed.) Franco Moretti, Princeton University Press, Oxford, Princeton 2006, s. IX-X.

MORETTI, Franco, Modern Epik, Çev. Nurçin İleri, M. Murat Şahin, Agora Kitaplığı, İstanbul 2005.

TİMUR, Taner, Osmanlı-Türk Romanında Tarih, Toplum ve Kimlik, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara 2002.

TÜRKEŞ, Ö., “Güdük Bir Edebiyat Kanonu”. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm içinde. İletişim Yayınları, İstanbul 2001.

YAKAR, Aytekin, Türk Romanında Milli Mücadele, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları, Ankara 1973.

YALÇIN, Alemdar, Siyasal ve Sosyal Değişmeler Açısından Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı (1920-1946), Akçağ Yayınları, Ankara 2006.