BİR TAKTİK VE PROPAGANDA DEHASI OLARAK MUÂVİYE B. EBÛ SÜFYÂN VE HZ. OSMAN’IN KATİLLERİNİN SORGULANMASI MESELESİ

Hz. Osman 'ın şehit edilmesinin ardından onu öldürenlerin sorgulanıp gerekli cezaya çarptırılmaları hususu Hz. Ali ile Muâviye arasında derin tartışmalara sebep olmuştur. Hz. Osman dönemi Şam Valisi Muâviye b. Ebû Süfyân, maktûl halifenin velisi sıfatıyla konuyu sürekli gündemde tutarak, Hz. Osman'dan sonra halife olan Hz. Ali aleyhinde yoğun bir propaganda faaliyeti yürütmüş, yeni halifeyi siyaseten yıpratmaya çalışmıştır. Hz. Ali'nin hilafetinin ilk günlerinde yaşanan bu tartışmalar, nihayet Muâviye ile halife Hz. Ali'yi, Sıffîn mevkiinde karşı karşıya getirmiştir. Ancak yaklaşık üç-dört ay devam eden ve "leyletü'l-herîr/hararetli gece yahut hırıltı gecesi" sahneleri ile tarihe geçen bu savaştan ortaya bir sonuç çıkmamıştır. İhtilafın çözümü hakemlere havale edilmiş, hakemlerin ilk toplantılarında Hz. Osman'ın haksız yere öldürülmüş olduğu kararına varmalarıyla da Muâviye, Hz. Ali karşısında avantajlı duruma geçmiştir. Savaş meydanında elde edemediğini masa başında elde eden Muâviye, takip eden süreçte, devlete hakim olma yönündeki taktiksel hamlelerini sürdürerek, sonunda amacına ulaşmıştır. Muâviye bu süreçte propaganda silahını etkili bir yöntem olarak kullanmıştır. Devlete hakim olan Muâviye'nin, Hz. Osman'ın katilleri konusunda her hangi bir takibat yapıp yapmadığı hususu, tabiî olarak merak konusudur. O dönemde bu mesele çeşitli vesilelerle gündeme gelmiş, Muâviye ile Hz. Ali'nin oğlu ve halefi Hz. Hasan'ın hilafetin devri konusunda yapmış oldukları anlaşmada biraz kapalı da olsa mezkur soruna bir atıf yapılmıştır. Ancak bu mesele hiçbir zaman beklendiği şekilde ele alınmamıştır. Muâviye, katillerin sorgulanması konusunda herhangi bir adım atmamış, bir zamanlar ayyuka çıkmış olan mesele de geçen zaman içinde adeta unutulmaya yüz tutmuştur. Sanki taraflar arasında lisan-ı hâl ile "Sen bana itaat et ben de sana dokunmayayım." şeklinde bir anlaşma yapılmıştır. Halbuki bu mesele, başlangıçta, oldukça fazla gündemde tutulmuş, Muâviye, çok hayati bir konu olarak ısrarla bunun üzerinde durmuş, propagandasını yapmıştır. Muâviye, Emevi devletini bir manada bu iddia üzerine kurmuştur. Siyasi iktidarı ele geçirince de bu konuyu yok saymıştır

MUAWIYA B. ABU SUFYAN AS A GENIOUS OF TACTIC AND PROPAGANDA AND INVESTIGATING MATTER OF UTHMAN'S KILLERS

After the murder of Uthman questioning his killers and punished had caused deep controversy. Because the governor of Syria, Muawiya b. Abi Sufyan, his capacity as guardian of the deceased caliph he held constant topic on the agenda, after Uthman sitting in the office of Caliphate Ali against the made intensive propaganda, tried to wear. Concerned about the death occurred in long discussions. Ali's caliphate, which lasted throughout the discussions referees 'Osman was killed unjustly' detection and resolution. Noted an improvement in favor of Muawiyah. Muawiyah also with the contribution of this development was dominated by the state. In this case, as relevant to the subject expected to take a step. But not such a thing. Entered into a profound silence. Muawiyah made propaganda in this regard hence on this topic we wonder how he has taken a stance. Arbitrators' decisions are taken, was a victory for Muawiyah. After reaching the purpose of built on top of all the policy 'Uthman killers' What did he do? Why he was never questioned this issue. Once the issue is constantly on the agenda, forgotten, It was pushed under the pad. Source books and researchs did almost no inquiry on the subject. However, Muawiyah on this issue insisted that an abnormal manner, seized the caliphate would follow it, the state had set up on this claim

PDF

___

AYCAN, İrfan, “Saltanata Giden Yolda Muâviye b. Ebî Süfyân,” İslami Araştırmalar, c. IV, sayı: 2, Nisan 1990, s. 130-145.
AYCAN, İrfan, “Muaviye b. Ebû Süfyan,” DİA, c. XXX, s. 332-334.
APAK, Adem, “Kerbela Hadisesi’nin Siyasi Sebebi Yezid b. Muaviye’nin Veliaht Tayin Edilmesi Üzerine Tespit ve Değerlendirmeler”, Çeşitli Yönleriyle Kerbela (Tarih Bilimleri), 2010, c. I, s. 269-276.
BELÂZÜRÎ, Ahmed b. Yahya b. Cebr, Ensâbü’l-Eşrâf, nşr: Süheyil Zekkar, Beyrut 1987.
DEMİRCAN, Adnan, “Ali b. Ebî Tâlib’i, Tahkimi Kabule Zorlayanlar Üzerine”, İSTEM: İslâm San'at, Tarih, Edebiyat ve Mûsikîsi Dergisi, 2005, c. III, sayı: 6, s. 51-58.
ed-DİNEVERÎ, Ebû Hanife Ahmed b. Davud, el-Ahbâru’t-Tıvâl, nşr: Abdülmünim Amir, Kahire 1960.
FIĞLALI, Ethem Ruhi, “Hâricîliğin Doğuşuna Tesir Eden Bazı Sebepler”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1975, c. XX, s. 219-247.
FIĞLALI, Ethem Ruhi, “Hâricîler”, DİA, c. XVI, s. 169-175.
GÖMBEYAZ, Melek Yılmaz, “Muâviye b. Ebî Süfyân’ın Muhaliflerini Bertaraf Etme Yöntemleri”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010, c. XIX, sayı: 1, s. 301-332.
İBN ASÂKİR, Ebü’l-Kasım Ali b. el-Hasen, Târîhu medîneti Dımaşk, Beyrut 1979.
İBN HALDÛN, Ebû Zeyd Veliyüddin Abdurrahman b. Muhammed, Târîhi İbn Haldûn, Dâru’lFikr, Beyrut 1408/1988.
İBN ŞEBBE, Ebû Zeyd Ömer el-Basrî, Tarîhu’l-Medine, thk: Mahmud Şeltut, Cidde 1399.
İBN TEYMİYE, Minhacü’s-Sünneti’n-Nebeviyye, Th. M.R.Salm, 1986/1406.
KILIÇ, Ünal, “Hz. Ali’nin Vali Politikası ve Valileri”, Hazreti Ali -Sempozyum Bildirileri-, 24- 25 Ekim 2007, s. 317-335.
MAHAYUDDİN, Hajji Yahya, “İlk Dönem Rivayetlerinde Sıffîn Vakası”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010, sayı XXX, s. 241-260.
Mes‘ûdî, Ali b. Hüseyin, Mürûcü’z-zeheb, Darü’l-Hicre, Kum 1409.
MEVLANA, Celaleddin-i Rumi, Şerh-i Mesnevi, (Tahirü’l-Mevlevi), Şamil Yayınevi, İstanbul tarihsiz.
el-MİNKARİ, Nasr b. Müzahim, Vakatü Sıffîn, thk: Abdüsselam Muhammed Harun, Beyrut 1990.
SUYUTİ, Celaluddin Abdurrahman b. Ebî Bekr, Târîhu’l-Hulefâ, nşr: M.M. Abdülhamid, Mısır 1952.
TABERÎ, Ebû Cafer Muhammed b. Cerir, Târîhu’t-Taberî, Beyrut 1967.
ÖZ, Mustafa, “Kurrâ”, DİA, c. XXVI, s. 445-446.
WELLHAUSEN, Julius, İslam’ın En Eski Tarihine Giriş, çev: Fikret Işıltan, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul 1960.
WELLHAUSEN, Julius, Arap Devleti ve Sukutu, çev: Fikret Işıltan, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara 1963.
WELLHAUSEN, Julius, İslamiyatin İlk Devrinde Dini-Siyasi Muahalefet Partileri çev: Fikret Işıltan, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1989.
VAGLİERİ, Laura Veccia, “Ali-Muâviye Mücâdelesi ve Haricî Ayrılmasının Îbâdî Kaynakların Işığında İncelenmesi”, çev: Ethem Ruhi Fığlalı, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1973, c. XIX, s. 147-150.