BEKTAŞİ FIKRALARINDA YARATICI DÜŞÜNME

Fıkralar yapısında barındırdıkları mizah ve gülmece unsuru ile özellikle ilk ve ortaokul çağındaki öğrenciler için büyük önem taşımaktadır. Fıkranın yapısında bulunan güldürürken düşündürme özelliği de öğrencilerin düşünme becerilerini büyük oranda etkilemektedir. Fıkradaki kahramanın herhangi bir problem karşısında takınmış olduğu tavır, sorunun çözümünde farklı yollar denemesi, sıra dışı bakış açıları ortaya koyması, fıkraları okuyan öğrenciler için de farklı neden ve sonuçların keşfinde örnek teşkil eder. Fıkra kahramanlarının sorunlar karşısındaki sıra dışı tavır ve düşünceleri öğrenciler için de örnek teşkil edecek, bu sayede öğrencilerin yaratıcı düşünme becerileri de gelişecektir. Bu nedenle bu çalışmada amaç, yaratıcı düşünme becerisinin özellikleri bakımından Bektaşi fıkralarının incelenmesi kullanılabileceğinin tespiti olarak belirlenmiştir. Araştırmada nitel veri toplama tekniklerinden doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın verileri Yıldırım (1999) tarafından hazırlanan Türk Edebiyatında Bektaşi Fıkraları adlı eser içerisinde yer alan 389 adet Bektaşi fıkrasının değerlendirilmesiyle elde edilmiştir. Araştırmada veri toplamak amacıyla Temizkan (2011) tarafından geliştirilen "Yaratıcı Düşünme Becerisinin Özellikleri" adlı ölçme aracı kullanılmıştır

CREATIVE THINKING IN BEKTASHI JOKES

Jokes having the humor and entertainment factor have a great importance especially for the students attending primary and secondary schools. Jokes make children not only think but also laugh, and this affects the children’s thinking skills to a large extent. The protagonist’s attitude towards any problem, trial different ways for the solution of the problem and extraordinary perspectives create a good model for the students who read those jokes in the discovery of different reasons and results. The extraordinary manners and thoughts of the protagonists of the joke will be a model for the students, and their creative thinking skills develop, as well. That’s why, the aim of this study is to examine the Bektashi jokes in terms of creative thinking skills and to detect how these jokes can be used in teaching Turkish. Document review which is one of the qualitative data collection techniques was used for this research study. The data of this research study have been gathered by evaluating the 389 Bektashi jokes which are in the ‘Türk Edebiyatında Bektaşi Fıkraları’ prepared by Yıldırım (1999). “Characteristics of Creative Thinking Skills” developed by Temizkan (2011) was used as an instrument to gather the data for the study. According to the results of the study, “Approaching to the events from different viewpoints unlike other people” (f 81) has been detected as the most ranked characteristic of the creative thinking, and “Getting free from stereotypes, being different and standing out of the known” (f 2) has been found as the least ranked characteristic of the creative thinking. Bektashi jokes have been detected as the rich texts which can be used in in terms of developing creative thinking skills when the other characteristics are considered, too

PDF

___

ARIKAN, M.; AGHDAM, G.Y.; AGHDAM, A. A. (2012). Fıkralarda Bektaşî Tipine Atfedilen İktidar Algısının Kökenleri. Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 7/1, Winter, 233-250
DOĞANAY, A. (2002), Yaratıcı Öğrenme, (Editör: Şimşek, A.), Sınıfta Demokrasi (3.Baskı), Ankara: Eğitim-Sen Yayınları.
DÖKMEN, Ü. (1994). İletişim Çalışmaları ve Empati Sanatta ve Günlük Yasamda. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
FORSTER, N. (1995), The analysis of company documentation. C. Cassell and G. Symon (Eds.), Qualitative methods in organizational research: A practical guide. London: Sage.
GARDNER, K.G., MORAN, J.D. (1990). Family Adaptability, Cohesin, and Creativity. Creativity Research Journal, 3(4), 281-286.
GÖK, B.; ERDOĞAN, T. (2011). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Yaratıcı Düşünme Düzeyleri ve Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin İncelenmesi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi, Dergisi, C.44, s.2, ss.29-51.
GÜNGÖR, İ. (2007). Anadolu lisesi öğrencilerinin yaratıcı düşünme düzeylerinin kişisel uyum, sosyal uyum, genel yetenek ve akademik başarı ile ilişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
MEB. (2007). İlköğretim Düşünme Eğitimi Dersi (6. 7. 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
MEB. (2012). Yaratıcı Düşünme Dersi (1- 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
ÖZTUNÇ, M. (1999). Yaratıcı Düşünme Üzerinde Ailenin Etkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
RUNCO, M. (1996). Personel creativity: Definition and developmental issues. New Directions for Child Development, 72.
STERNBERG R.J. (2005). Creativity or Creativities?, International Journal of Human-Computer Studies, 63, 370–382.
TEMİZKAN, M. (2011). “Türkçe Öğretiminde Yaratıcı Düşünmeyi Geliştirme Bakımından Nasreddin Hoca Fıkraları”. Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 8 (16), 195-223.
TORRANCE, EP (1963). İçinde Vernon, PE. (1989). The natura nurture problem in creativity. Handbook of creativity. New York: Plenum Press
TUCKMAN, BAV. (1992). Educational Psychology: From Theory to Application. New York: Harcourt Brace Jovanovich College Publishers.
YILDIRIM, D. (1999), Türk Edebiyatında Bektaşi Fıkraları, Ankara, Akçağ Yay.
YILDIRIM A.; ŞİMŞEK, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, 5.Baskı, Ankara, Seçkin Yay.
YILDIRIM, R. (1998). Yaratıcılık ve Yenilik. İstanbul: Sistem Yayıncılık.