205146

ONTOLOJİK METİN TAHLİLİ VE ŞEYH GÂLİB’İN BİR GAZELİNİN ONTOLOJİK TAHLİLİ

İsmail Tunalı; Nicolai Hartmann ve Roman Ingarden'ın fikirlerinden faydalanarak ontolojik tahlil yöntemini geliştirir. Söz konusu yaklaşımın esası, sanat eserinin ön-yapı ve arka-yapı diye adlandırılan iki temel tabakaya ayrılmasıdır. Ön-yapıdan kastedilen şey sanat eserini meydana getiren malzemedir. Arka-yapı ise anlam birimleri, nesne, karakter ve kader tabakalarından meydana gelir. Her bir tabaka bir önceki tabakanın oluşmasına zemin hazırladığı için metni oluşturan tabakalar ontik bütünlük gösterir. İsmail Tunalı; Nikolai Hartmann ve Roman Ingarden'ın ontoloji ile ilgili düşüncelerini eklektik biçimde bir araya getirerek geliştirdiği bu yöntem, zamanla araştırmacılar tarafından geliştirilerek divan şiiri metinlerine uygulanır Ontolojik yaklaşıma göre her sanat eseri gibi edebi eserler de bazı tabakalardan oluşur. En alt tabakada edebiyat eserinin meydana getiren malzeme, sesler vardır; ses tabakası aynı zamanda metnin ön-yapısını oluşturur. Ses tabakasının hemen üstünde anlamlı birlikler kuran semantik tabaka, onun üstündeyse sırasıyla obje, karakter ve kader tabakaları bulunur. Polifonik bir görüntü çizen edebi metinler, ontik bir bütünlüğe sahiptirler. Ontolojik yöntemde, metin en alt tabakadan başlanarak çözümlenir. Sanatçının edebi şahsiyetine ve metnin kendine has birtakım özelliklerine göre tabakalar şekillenir. Tabakalarda bulunan bütün unsurlara ulaşmak mümkün olamayacağı gibi bu unsurların hepsinin bir edebi metinde bulunacağına dair bir kaide de yoktur. Bu çalışmanın amacı, ontolojik yöntemin temel özelliklerini ele almak ve ontolojik yöntem ile Şey Gâlib'in "hep senünçindür" redifli gazelini incelemektir

ONTOLOGICAL TEXT ANALYSIS AND ONTOLOGICAL ANALYSIS A ŞEYH GÂLİB’S GAZEL

Ismail Tunalı improves the ontological assay method by Nicolai Hartmann and Roman Ingarden’s ideas. Theprinciple of this assay method is artwork separated into two basic layers called back-yard and front-yard. Front-yard means work of art’s meterials. Back-yard means meanin gunits, object, character and destiny layers. The layers of the text indicates ontical integrity becasue each layer pronet ooccur previous layer. The ontological assay method improved by Ismail Tunalı is used by some researchers in divan poetry in course of time. According to the ontological approach literary works consist of some layers as each artwork. There are sound that material for ming the literary work in the bottom layer. Saund layer also occurs the structure of the text. These mantic layer tha testablishing the significant associations is just over sound layer. Objects, characters and fate layers are located respectively over this layer. Literary texts which have polyphonic image have ontical integrity. The text is resolved starting from the bottom layer in ontological method. Layers are shaped by artist literary figure sand the text of features. It may not be able to reach all the elements in the layers. There is not a pedestal that will be found all of ontological elements in a literary text. The aim of this study is to handle the ontological assay method and analyze a Şeyh Galib’s “gazel”

PDF

___

ALBAYRAK, Mevlüt (2012). Estetik’in Serüveni, Ankara: Akçağ Yayınları.
BABACAN, İsrafil (2012). Klâsik Türk Şiirinin Son Baharı Sebk-i Hindî (Hint Üslûbu), Ankara: Akçağ Yayınları.
BAYRAM, Yavuz (2003). “Ontolojik Analiz Metotu ve Bir Uygulama”, Yom Sanat, S. 12 (Mayıs-Haziran), Adana.
BİNGÖL, Ulaş (2013). “Abdülhak Hamit Tarhan’ın ‘Nâkâfi’ Adlı Şiirinin Ontolojik Tahlili”, TURKISH STUDIES -International Periodical For TheLanguages, Literature and History of Turkis hor Turkic- ,ISSN:1308-2140, (Prof. Dr.Turgut Karabey Armağanı) Volume 8/13 Fall 2013, www.turkishstudies.net, DOI Number: 10.7827/TurkishStudies.5748, p. 543-558.
BOZKURT, Nejat (2012). Sanat ve Estetik Kuramları, İstanbul: Sentez Yayıncılık.
CEBECİOĞLU, Ethem (2009). Tasavvuf Terimleri ve Deyimler Sözlüğü, İstanbul: Ağaç Kitabevi Yayınları.
CEVİZCİ, Ahmet (2011). Felsefe Tarihi Thales’ten Baudrillard’a, İstanbul: Say Yayınları.
ÇÜÇEN, Kadir (vd.) (2011). Varlık Felsefesi, Bursa: Ezgi Kitabevi.
ÇÜÇEN, Kadir (2012). Martin Heidegger: Varlık ve Zaman, İstanbul: Sentez Yayıncılık.
DEVELLİOĞLU, Ferit (2000). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi.
DURU, Necip Fazıl (2007). “Şair Muhayyilesinde Mevlevî Kisvesi”, Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi Mevlana Özel Sayısı, 2007/3, s.199-140.
ERGİYDİREN, Sevinç (2007). Eleştiride Fenomenolojik Yaklaşımlar, Ankara: Hece Yayınları. Fahreddîn-i Irâkî (2012). Aşk Metafiziği(Çev. Ercan Alkan), İstanbul: Hayykitap.
GECE, Şule (2012). “Haidegger’de Sanatın Hakikati Ya Da Hakikatin Sanatı”, Özne 16. Kitap, Bahar 2012, s. 23-30.
GÜÇLÜ, Abdülbaki (vd.) ( 2003). Felsefe Sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
HARTMANN, Nicolai (2010). Ontolojinin Işığında Bilgi(Çev. Harun Tepe), Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
HEGEL, Georg Wilhelm F.(1994). Estetik Güzel Sanatlar Üzerine Dersler (Çev. Taylan Altuğ-Hakkı Hünler), İstanbul: Payel Yayınevi.
HEIDDEGER, Martin (2011). Sanat Eserinin Kökeni (Çev. Fatih Tepebaşlı), Ankara: De Ki Basım ve Yayım.
İPEKTEN, Halûk (2006). Şeyh Gâlib, Hayatı Sanatı Eserleri, Ankara: Akçağ Yayınları.
JIMENEZ, Marc (2008). Estetik Nedir? (Çev. Aytekin Karaçoban), İstanbul: Doruk Yayıncılık.
KANT, Immanuel (2011). Yargı Yetisinin Eleştirisi (Çev. Aziz Yardamlı), İstanbul: İdea Yayınevi.
KAPLAN, Mahmut (2007). “Şeyh Galib’in Şiir Anlayışı”, TURKISH STUDIES -International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-,ISSN:1308-2140, (Tunca Kontartamer Özel Sayısı II) Volume 2/4 Fall 2007, www.turkishstudies.net, DOI Number: 10.7827/TurkishStudies.186, p. 455-465.
OKCU, Naci (2011). Şeyh Gâlib Dîvânı, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
OKUYUCU, Cihan (2004). Divan Edebiyatı Estetiği, İstanbul: L&M Yayınları.
ÖZDEMİR, Muhammet (2014) “Fârâbî ve İbnSînâ’da Felsefe Tarihi Kurgusu ve İslâm’da Felsefenin Konumu”, TURKISH STUDIES -International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-,ISSN:1308-2140, (İsmail Yıldırım Armağanı) Volume 9/4 Summer 2014, www.turkishstudies.net, DOI Number: 10.7827/TurkishStudies.6897, p. 901-926.
PALA, İskender (2009). Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü, İstanbul: Kapı Yayınları.
TİMUÇİN, Afşar (2008). Estetik, İstanbul: Bulut Yayınları.
TUNALI, İsmail (2011). Sanat Ontolojisi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
TUNALI, İsmail (2012). Estetik, İstanbul: Remzi Kitabevi.
ULUDAĞ, Süleyman (2001). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.