Bazı Türkçe kelimelerde mede dair düşünceler

Med, Arapça ve Farsça kelimelerde bir uzun heceyi ya da sonu iki sessiz harfle veya hemze ile biten bir heceyi, bir uzun bir kısa olmak üzere iki hece olarak okumaktır. Bu uygulama şairler tarafından ahengi güçlendirmek için yapılmıştır. Türkçe kelimelerde ise med yapmak bir kusur olarak görülmüştür. Oysa örneklere bakıldığında şairler birçok Türkçe kelimeyi medli okumuşlardır. Bugün Türkçede uzun ünlülerin varlığına dair çalışmalar yapılmaktadır. Bu açıdan baktığımızda ilk ya da ikinci hecesi /ğ/ ile biten ve bu /ğ/‟den önce bir ünlü taşıyan bazı kelimelerde “ağla-, bağla-, çağla-, yağla-, ağ, çağ, dağ, ırmağ, otağ, sağ, toprağ, barmağ, yaylağ…” /ğ/‟nin yer aldığı hece uzun ünlülüdür ve şairler tarafından çoğu defa medli okunmuştur. Bu çalışmada şairlerin bu konudaki uygulama ve tasarrufları incelenecektir.

Thoughts on med in some Turkish words

“Med” is to read a syllable, which is long and ends with double consonants or “hemze” in Arabic and Persian words, as two syllables, one „long‟ and one „short‟. This application was used by the poets to strengthen the harmony. In Turkish words using med has been accepted as a misuse. However when some of the examples are examined it can be seen that poets read a lot of words with med. Nowadays studies have been carried out on the presence of long vocals. From this point, in some words, the first or second syllable of which ends with the consonant /ğ/ and where there exists a vocal before this /ğ/, such as “ağla-, bağla-, çağla-, yağla-, ağ, çağ, dağ, ırmağ, otağ, sağ, toprağ, barmağ, yaylağ…”, the syllable which has /ğ/, has a long vocal and this syllable was usually read by poets with med. In this study, the applications and initiatives of poets on this topic will be analysed.

PDF

___

AK Coşkun, Muhibbî Divanı-İzahlı Metin, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1987.
AKDOĞAN Yaşar, Ahmedî Divanı, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1128334/h/ahmedidivaniyasarakdogan.pdf
AKSAN Doğan, Şiir Dili ve Türk ġiir Dili, Engin Yay., Ankara 1995.
AKSOYAK İsmail Hakkı, “Osmanlı Şairlerinin Aruz Tasarrufları ve Araştırmacıların Gereksiz Müdahaleleri”, Turkish Studies, Volume 3/6 Fall 2008, s. 388-403.
AMBROS Edith, Meâlî, Klaus Schwarz Verlag, Berlin 1982.
ARSLAN Mehmet, Mihrî Hâtun Divanı, Amasya Valiliği Yay., Amasya 2007.
AYDEMİR Yaşar, Behiştî Divanı, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1275460/h/behisti.pdf
AYDEMİR Yaşar, Ravzî Divanı, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1213618/h/metin.pdf
AVŞAR Ziya, Edirneli Nazmî ve Türkî-i Basît, Sebat Ofset Matbaacılık, Konya 2007.
AVŞAR Ziya, Revânî Divanı, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-275461/h/beyani-a.pdf
BAŞPINAR Fatih, Beyânî Divanı, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-275461/h/beyani-a.pdf
BRENDEMOEN Bernt, “Osmanlı ve Çağatay Şiirinde İmâle ve Aslî Uzun Ünlüler”, Uluslararası Türk Dili Kongresi 1992, TDK Yay., Ankara 1996, s. 435-456.
COŞKUN Volkan, “Türkiye ve Özbek Türkçelerinde ğ”, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, Sayı 9, Bahar 2000, s. 251-260.
DEMİRCAN Ömer, Türkçenin Ses Dizimi, Der Yay., İstanbul 2001.
DİLÇİN Cem, Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, TDK Yay., 5. Baskı, Ankara 1999.
EKİN Öykü (2009), Harîmî (Şehzâde Korkud) Dîvânı‟nın Nesre Çevirisi ve İncelenmesi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
ERDEM Mehmet Dursun, “Anadolu Ağızlarında Görülen Birincil Ünlü Uzunlukları Üzerine”, Turkish Studies, Volume 3/3 Spring 2008a, s. 502-562.
ERDEM Mehmet Dursun, “Birincil Ünlü Uzunlukları ve İmale”, Turkish Studies, Volume 3/6 Fall 2008b, s. 251-276.
GÜRGENDERELİ Müberra, Mostarlı Ziyâ‟î Divanı, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1- 213638/h/metin.pdf
HARMANCI Esat, Süheylî Divanı, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1215254/h/girismetin.pdf
İPEKTEN Haluk, Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, Dergah Yay., İstanbul 1994.
KAÇALİN Mustafa, Âhî Divanı, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1128333/h/ahidivanimustafakacalin.pdf
KAPLAN Hasan (2008), Mustafa Refîk Divanı, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
KARA Mehmet, “Eski Anadolu Türkçesinde Aslî ve Dolaylı Ünlü Uzunluklarının Kafiye Yoluyla Tespiti”, Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Edebiyat Dergisi, Sayı 17, 2007, s. 155- 178.
KARAVELİOĞLU Murat Ali, Prizrenli Şem‟î Divanı, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1- 219047/h/prizrenlisemi.pdf
KAVAKLIK Rüstem (2008), 15. Yüzyıl Şairi Sabâyî ve Divançesi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
KAVRUK Hasan, Şeyhülislam Yahyâ Divanı, MEB Yay., Ankara 2001.
KILIÇ Filiz, Âşık Çelebi Divanı http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1213614/h/asikcelebidivanifilizkilic.pdf
KÖKSAL Fatih (2001), Edirneli Nazmi Mecma‟ü‟n-Nezâ‟ir, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara.
KURNAZ Cemal, Eski Türk Edebiyatı Tarihi, Gazi Kitabevi, Ankara 2004.
KÜÇÜK Sabahattin, Bâkî Divanı, TDK Yay., Ankara 1994.
MERMER Ahmet, Karamanlı Aynî Divanı, Akçağ Yay., I. Baskı, Ankara 1997.
ÖZYILDIRIM Ali Emre, Hamdullah Hamdî Divanı, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1- 213628/h/metin.pdf
SARAÇ M. A. Yekta, Emrî Divanı, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1128328/h/emridivani.pdf
SARAÇ M.A. Yekta, Klâsik Edebiyat Bilgisi Biçim-Ölçü-Kafiye, Gökkubbe Yay., 3. Baskı, İstanbul 2010.
TARLAN Ali Nihat, Hayâlî Divanı, Akçağ Yay., Ankara 1992.
TARLAN Ali Nihat, Necâtî Beg Divanı, MEB Yay., İstanbul 1997.
TARLAN Ali Nihat, Zâtî Divanı, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1967.
TAŞ Hakan, “Klasik Türk Şiirinde Türkçe Sözcüklerde Med”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi 19, İstanbul 2008, s. 143-156.
TAŞ Hakan, Vahyî Divanı, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1213664/h/metin.pdf
TEKİN Talat, Ana Türkçede Aslî Uzun Ünlüler, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 1975.
TEKİN Talat, Türk Dillerinde Birincil Uzun Ünlüler, Simurg Yayınları, Ankara 1995.
ZÜLFE Ömer, Hecrî Divanı, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-275464/h/hecri.pdf
YAKAR Halil İbrahim, Gelibolulu Sun‟î Divanı, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1- 213620/h/gelibolulu.pdf