ÂŞIKLIK GELENEĞİNİN SON TEMSİLCİLERİNDEN TRABZONLU HALK OZANI BABA SALİM (1887-1956)

Türk kültürünün en önemli parçalarından biri de halk ozanlarıdır. Geçmişten bugüne toplumun öncüleri olan ozanlar, yaşamlarını halkla birlikte idame ettirirken, sazıyla sözüyle halkın sesi olmaya, toplumdaki olumlu ya da olumsuz gelişmeleri, sazına sözüne ve sesine konu eden insanlardır. Oldukça eski bir geleneğin temsilcisi olan halk ozanlarından biri de Trabzonlu Baba Salimdir. Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde doğan, savaş ve esaret yıllarının ardından Cumhuriyetin ilanını görmüş olan Baba Salim, bu yönüyle bir devre şahitlik etmiştir. Şairlik yeteneği daha küçük yaşlarda ortaya çıkan Salim’in ömrü maddi imkânsızlıklar içinde geçmiştir. Zamanla halk arasında tanınan Baba Salim, söz söyleme sanatındaki ustalık nedeniyle Cumhuriyetin ilk yıllarında Trabzon’un kültürel hayatına damga vurmuştur. Trabzon’da yetişen bir nesle ilham veren, naif ve derbeder yapısıyla zamanla halkın sevgilisi haline gelen Baba Salim ile ilgili yeterli derecede akademik çalışma yapılmamış, literatürde görülen boşluğun bu çalışmayla giderilmesi amaçlanmıştır. Geride şiir, mani, destan, koşma gibi yüzlerce edebi ürün bırakan Baba Salim’in hayatının ele alındığı bu çalışma ağırlıklı olarak Trabzon’da yayın yapan yerel gazeteler taranarak oluşturulmuş ayrıca konu ile ilgili kaynak eserlerden de istifade edilmiştir. Yapılan araştırma sonucunda hayatı sıkıntılar içinde geçen bu büyük sanatçının sadece bir halk ozanı değil aynı zamanda gazeteci kimliği olduğu, ölümünün ardından araştırılmak üzere halk edebiyatçılarına büyük bir miras bıraktığı müşahede edilmiştir.

BABA SALIM OF TRABZON WHO IS ONE OF THE LAST REPRESENTATIVES OF THE MINSTREL CUSTOM

One of the most important pieces of Turkish culture is the public minstrels. The minstrels are the topliner people of the society, who live with the folk together, at the same time keep being the voice of the people with their instruments and poems, and mention both positive and negative events in society. Baba Salim of Trabzon is one of the minstrels who are the representatives of a quite old custom. Baba Salim, who was born in the last period of the Ottoman State and sees the declaration of the Republic after years of war and captivity, witnessed a phase of an era. Baba Salim, whose life lasted in financial impossibilities, marked on the cultural life of Trabzon in the first years of the Republic. With this study, it is aimed to fill the gap in the literature, which did not have enough academic studies about Baba Salim, who inspired a generation grew up in Trabzon, and who became a beloved of people with his gentle and bohemia character. This study, which talks over the life of Baba Salim, who left hundreds of literary products such as poems, Turkish poems, epics, ballads, has been created mainly by scanning local newspapers broadcasting in Trabzon and also benefiting from the related works on the subject. It has been observed that this great artist, whose life passed in big suffers, was a public figure but also a journalist, and he left a great legacy to research for the people interested in folk-literature.

PDF

___

Halk Gazetesi (1935-1950)
Yeniyol Gazetesi (1934-1954)
Albayrak, Hüseyin (1994), Trabzon Basın Tarihi I, Ankara.
Albayrak, Nurettin (1991), “Âşık”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, Cilt: 3, 547-549.
Arı, Bülent (2013), “Adana Âşıklık Geleneğinde Bir Alevi Âşık: Hacı Ali Şen’in Şiirlerinde Nasihat”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş-ı Veli Araştırma Dergisi, Sayı: 68, Ankara, 129-155.
Ayva, Aziz (2003), “Âşık Ataroğlu ve Şiirleri”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 14, Konya, 59-79.
Duman, Mustafa (1990), “Trabzonlu Halk Şairi Baba Salim”, Hamsi Magazin Dergisi, Yıl:1, Sayı:2, (Nisan), 16.
Duman, Mustafa, (2012), Trabzon’a Armağan, Heyamola Yayınları, İstanbul
İhsan, Hamamizade (1930), Baba Salim, İktisat Matbaası, İstanbul.
Kaleli, Hüseyin (2003), “19. Yüzyılda İran Transit Ticaret Yolu İçin Osmanlı-Rus Rekabeti”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 9,Aralık, Kütahya, 1-19.
Kobya, Şebnem (2008), “Baba Salim Divanı”, KTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Trabzon.
Odabaşıoğlu, Cumhur (1997), Trabzon Doğu Karadeniz Gazete ve Mecmuaları, 1869-1928, Trabzon.
Öğütçen, Baba Salim, (1951), Baba Salim Divanı (Üçüncü Kitap), İstikbal Matbaası, Trabzon, 1951.
Öğütçen, Baba Salim, (1952), Divan-ı Baba Salim (Dördüncü Kitap), Güzeliş Matbaası, Eskişehir.
Özdemir, Cafer (2011), “Âşıkların Dilinden Âşıklık Geleneği”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 17, Bahar, 130-147.
Sergiyye, Heziyeva (2010), “Tarihi Süreç İçinde Türkiye’de Âşıklık ve Âşıklık Geleneği”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, Cilt: X, Sayı 1, İzmir, 81-89.
Tezcan, Mehmet (2002), “İpek Yolu ve XIV Yüzyıla Kadar İpek Yolu Ticaretinde Trabzon’un Yeri”, Trabzon ve Çevresi Uluslararası Tarih-Dil-Edebiyat Sempozyumu 3-5 Mayıs 2001, Cilt:1, Yay. Haz: Mithat Kerim Arslan-Hikmet Öksüz, Trabzon Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yayınları, Trabzon 2002, 71-90
Tuncay, Hakkı, “Baba Salim”, Yeniyol Gazetesi, 30 Eylül 1939, s.2.
Yağmurdereli, Nesip (1946), Baba Salim Hayatı ve Şiirleri, Trabzon.