ZONGULDAK’IN YÖRESEL YEMEK İSİMLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Dilbilim ve folklor çalışmaları Türkoloji sahasının önemli ve dikkat çekici araştırmaları arasındadır. Yörelerin kültürel dokusunu oluşturan değerlerin, söz varlıklarının, geleneklerinin kayda geçirilmesi bu anlamda önem arz etmektedir. Dillerin söz varlıklarının gelişim süreçleri içerisinde, o toplumu var eden bireylerin bütün değerlerine ait özellikler kendilerine yer bulmaktadırlar. Bu bakımdan kültür dünyamızın en önemli ve dikkat çekici unsurlarından olan mutfak anlayışımızın dil araştırmalarına konu olması kaçınılmazdır. Mutfak kültürümüzün, damak tadımıza, görsel beğenilerimize hitap eden husussiyetleri yanında ortaya çıkan ürünlere verdiğimiz isimler de son derece önem arz etmektedir. Yemek isimlerinin anlamları, kökenleri, çağırışımları, sesletim özellikleri ayrı ayrı çalışma konuları olabilecek özelliktedir. Buradan hareketle çalışmada Zonguldak yöresinde kullanılan yemek isimleri derlenerek ve bu isimler üzerinde dilbilimsel bir çalışma yürütülerek alana katkı sunulmaya çalışılacaktır. Zonguldak yemek isimleri, bölgenin kimliğine dair kodları, tarihi arka plana sadık kalarak yaşatan özelliği ile dikkat çekmektedir. Bu özellik Karadeniz bölgesinin, Anadolu'nun ve kadim Türk kültürünün bir yansıması olarak karşımızda durmaktadır. Dil ve söz varlığı çalışmalarının akademik alanda taşıdığı öneme uygun şekilde titizlikle yürütülmesinin Türk dilinin köklü geçmişine ışık tutmasının yanında yeni yapılacak araştırmalara yön gösterici bir özellik taşıdığı bilinmektedir. Bu bakış açısıyla yürütülen araştırmanın alana katkı sunması amaçlanmaktadır.

AN REVIEW UPON THE NAMES OF ZONGULDAK’S LOCAL FOOD

Studies of linguistics and folklore are among the important and remarkable researches of the field of Turcology. In this sense, it is important that the values, vocations, traditions of the regions that make up the cultural texture are recorded. In the process of development of the lyric vocabulary, the properties of all the values of the individuals that make that society find their place. In this respect, it is inevitable that our culinary understanding, which is one of the most important and remarkable elements of our cultural world, is subject to language researches. The names we give to the products of our kitchen culture, palate taste, visual appeal, as well as the emerging products are extremely important. The meaning of meal names, their origins, their connotations, the characteristics of their pronunciation can be issues of various studies. From here, we will try to contribute to the field by compiling the names of the dishes used in Zonguldak region and by carrying out a linguistic study on these names. Food names of Zonguldak draw attention with their structure which keeps alive the codes related with the identity of the region adhering to the historical background. This feature stands as a reflection of the Black Sea region, of Anatolia and of the ancient Turkish culture. It is known that the careful execution of language and vocabulary studies in accordance with the precaution carried out on the academic field has a directive to the new researches as well as to shed light on the long history of the Turkish language. The research conducted with this point of view aims to contribute to the field.

PDF

___

Anonim (2010). Zonguldak Turizm Rehberi. Ankara: Hazar Reklam Matbaacılık Yayıncılık.
Baytop, T. (1994). Türkçe Bitki Adları Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Besli, E. (2011). Tarihî ve Çağdaş Türk Lehçelerinin Etimoloji Çalışmaları Üzerine Dilbilimsel Bir Yöntem Denemesi. Türk Dünyaları Araştırmaları Dergisi (192). 229-237.
Caferoğlu, A. (1995). Anadolu İlleri Ağızlarından Derlemeler. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Clauson, S. G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford: At The Clarendon Press.
Derleme Sözlüğü I-XIII (1993). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Eren, H. (1999). Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü. Ankara: Bizim Büro Basım Evi.
Eren, M. E. (1997). Zonguldak – Bartın – Karabük İlleri Ağızları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Ertaş, Y. ve Karadağ, M. (2013). Sağlıklı Beslenmede Türk Mutfak Kültürünün Yeri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(1), s. 117-136.
Eyuboğlu, İ. Z. (1988). Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü. İstanbul: Sosyal Yayınları.
Gülensoy, T. (2007). Köken Bilgisi Sözlüğü (2 cilt). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Gülensoy, T. (2015). Türkçe El Kitabı. Ankara: Akçağ Yayınları.
Kalyoncu, H. (2005). Kömürde Açan Çiçek. Ankara: Pervaz Yayınları.
Kasap Z., Tosun H. ve Yılmaz E. (2003). Zonguldak. Ankara: Genç Ofset Matbaacılık.
Korkmaz, Z. (1963). Nevşehir ve Yöresi Ağızları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Korkmaz, Z. (1994). Güney-Batı Anadolu Ağızları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Köse, M. (2004). Cumhuriyetimizin 80. Yılında Emeğin Kenti Zonguldak. Ankara: Doğuşum Matbaası.
Nişanyan Sözlük (www.nisanyansozluk.com).
Olcay, S. (1966). Doğu Trakya Yerli Ağzı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Sertkaya, O. F. (2012). Etimoloji Nedir – Ne Değildir ve İsimden İsim Yapan +ay/+ey Eki Üzerine. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 19 (1), s. 43-72.
Tarama Sözlüğü (2009). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Tietze, A. (2002). Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı (I.Cilt A-E). İstanbul – Wien: Simurg Yayıncılık.
Tietze, A. (2009). Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı (II.Cilt F-J). Wien: Österreichische Akademie der Wissenschaften.
Toprak, L. (2015). Mardin ve Yemek Kültürü. Mardin: Artuklu Yayınları.
TÜİK (www.tuik.gov.tr).
Türkçe Sözlük (2011). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü (www.tdk.org.tr).
Yüksel, G. (2016). Zonguldak’ta Yerleşim ve Dil Özelliklerine Bir Örnek: Bağlık Köyü. Zonguldak: Bülent Ecevit Üniversitesi Yayınları.