ANLAMANIN TARİHSEL DÖNÜŞÜMÜ IŞIĞINDA HALK ŞİİRİNE OKUR ODAKLI BİR YAKLAŞIM DENEMESİ

Edebi metnin taşıdığı anlamsal katmanların çokluğu yahut bilinen kavramların yeni bağlamlar içerisinde, daha önce hiç görülmemiş bir şekilde yeniden üretilmeleri okur açısından anlamsal sahaya ilişkin birtakım problemler doğurur. Bu kapsamda, genel çerçevede edebi metne ve özelde ise şiire yönelik geliştirilmiş olan anlama etkinliklerinin günümüzde almış olduğu şekil, postmodernizmin de etkisiyle büyük oranda okur odaklı bir yapılanmanın ürünü haline gelmiştir. Anlamın oluşmasında okuru pasif konumdan çıkararak ona birtakım aktif rollerin verilmesi, sadece metin ve yazarı hakkında çalışmalarını yoğunlaştıran araştırmacıları zamanla okura yöneltmiştir. Verici tarafından gönderilen iletiyi alımlayanın ne şekilde algıladığı bir merak konusu haline gelmiş ve bu merakı gidermeye yönelik çeşitli çalışma yöntemleri geliştirilmiştir. Bu doğrultuda bu çalışma, tıpkı diğer edebi metinler gibi anlamsal düzlemini sürekli genişletmeye çalışan ve böylelikle edebi bir hüviyete sahip olan halk şiirine, alımlama kuramının verileri eşliğinde bakmayı deneyecektir. Bu anlamda alımlama kuramının, anlamın oluşması üzerine söyledikleri ile performans teorinin folklor hadisesinin oluşması üzerine söyledikleri arasındaki benzerlikler; alımlama kuramından halkbilimi sahasına ve aynı şekilde halkbiliminden de alımlama kuramına bazı transferler yapabileceğimizi düşündürmektedir. Okurun kendi tecrübe birikimleri ışığında ve büyük oranda metnin yönlendirmeleriyle oluşturduğu anlamın, halk şiiri sahasında da sabit olmadığına ve şiir içindeki çeşitli boşlukların, her okuyucu tarafından farklı şekillerde doldurulduğuna vurgu yapan bu çalışma; folklor hadisesinin oluşmasında icracıyla aynı büyüklükte bir role sahip olan alımlayıcının, içe dönük bir şekilde ve daha geniş bir perspektiften tasvir edilmesini amaçlamaktadır

A READER-ORIENTED APPROACH TO FOLK POETRY IN THE LIGHT OF HISTORICAL TRANSFORMATION OF UNDERSTANDING

The plurality of semantic layers of literary texts or reproducing well known concepts in new contexts in a way never seen before, means different things for readers. That’s why, in the general framework of literature or as a particular framework the field of poetry, were developed some activities for the understanding literary text by researchers nowadays, largely under the influence of postmodernism. Giving to passive readers some active roles in the period of consisting of meaning, has led researchers to concentrate on readers in course of time. The question of the messages which sent by the transmitter is how can understand by recipient, has been the subject of curiosity and the researchers have developed various methods to solve this problem. Hence, this study is trying to examine the folk poetry which just like other literary texts constantly trying to expand semantic levels with some information of reception theory. In this sense, there are similarities between the theory of performance in folkloristic and reception theory. So, this situation could be detected by researchers like this way that is possible to transfer some information about recipient between two fields of work. So that, the aim of this study is to describe the recipient in a broader perspective and emphasizing to meanings created by readers could be dissimilar in different context

___

  • AMOS, Dan Ben. “Şartlar ve Çevre İçinde Folklorun Bir Tanımına Doğru”, Çev: Metin Ekici, Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar, Haz. Gülin Öğüt Eker ve diğerleri. Ankara, Milli Folklor Yayınları. S. 31-56, 2003.
  • BOYRAZ, Şeref. Furkani’nin Şiir Evreni Bağlamında Bir Monografi Denemesi, Akçağ Yay. Ankara, 2010.
  • DUNDES, Alan. “Doku, Metin ve Konteks”, Çev: Metin Ekici, Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar, Haz. Gülin Öğüt Eker ve diğerleri. Ankara, Milli Folklor Yayınları. S. 67-91, 2003.
  • GADAMER, Hans-Georg. Hermeneutik Üzerine Yazılar, (Derleyen ve Çeviren: Doğan Özlem), İnkılâp Kitabevi, İstanbul, 2003.
  • GRİSEBACH, Manon Maren. Edebiyat Bilimi’nin Yöntemleri, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Sayı: 99, Ankara, 1995.
  • İNALCIK, Halil. Makaleler I, Doğu Batı Yayınları. Ankara, 2009.
  • MATTELAER, J.J. Schipper, R.A. “The Circumcision of Jesus Chirist”. J. Urol, Volume 178, 2007.
  • MORAN, Berna. Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İletişim Yay, İstanbul,2008.
  • ÖZLEM, Doğan. Hermeneutik ve Şiir, Notos Kitap, İstanbul, 2011.
  • PALMER, Richard E. Hermenötik,Çev: İbrahim Görener, Ağaç Felsefe Yayınları, İstanbul, 2008.
  • RİEDEL, Manfred. “Wilhelm Dilthey’da Teorik Bilme ve Pratik Yaşama Kesinliği Bağıntısı”, Hermeneutik Üzerine Yazılar (iç.), (Derleyen ve Çeviren: Doğan Özlem), İnkılâp Kitabevi, İstanbul, 2003.
  • TATAR, Burhanettin. Felsefî Hermenötik ve Yazarın Niyeti, Vadi Yayınları., Ankara, 1999.
  • TOPRAK, Metin. Hermeneutik ve Edebiyat, Bulut Yayınları, İstanbul, 2003.
  • TÜZEL, Sait; Kurudayıoğlu, Mehmet, “Alımlama Estetiği Kuramı Doğrultusunda Okurun Beklenti Ufkunun Tespit Edilmesi Üzerine Uygulamalı Bir Çalışma”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 10, sayı:21, s. 101-123, 2013.
  • WELLEK, Rene; Warren, Austin. Edebiyat Teorisi, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2012