1942 - 1943 ARASI DÖNEMDE KIBRIS TÜRK KİMLİĞİNİN İLK KURUMSALLAŞMA HAREKETLERİ

Kıbrıs, 20. yüzyılın ortasından itibaren uluslararası ilişkilerin gündeminde olup, günümüzün çözümlenmemiş sorunlarından birini teşkil etmektedir. Ada, Doğu Akdeniz'de birbirine karşıt çıkarların ve siyasi isteklerin belirlediği siyasi tarihi ile hareketli bir geçmişe sahiptir. Küresel ve bölgesel dengelerin dışında, Kıbrıs'ta asıl sorun, büyük ölçüde 1878 yılından başlayan ve adanın iki büyük etnik ve dinsel halkı arasında, etnik farklılaşma süreci ile belirginleşmiş olan milliyetçilik olgusudur. Bu olguya, İngiliz sömürge yönetiminin izlediği politikalar ve yerel seçkin denilen aydınlar ve elitlerin etkisi de eklenince birbirine karşıt, çatışan bir kimlik ikiliği ortaya çıkmıştır. Amaçları ve yönelimleri farklı olan bu kimliklerin, oluşma süreci dışında politik - kültürel sosyo ekonomik olarak ciddi anlamda ilk ortaya çıkma süreçleri önemlidir. Bu süreci tetikleyen ve kurumsallaşmasına neden olan faktörler, ilk oluşmaya başlama dönemleri kadar önemli ve üzerinde durulması gereken bir konudur. Kıbrıs Türk halkı içinde basın yayın, siyasi ve mesleki sosyal denk örgütlenme oluşturulması gelişmelerin etkisi ile başlayan bu süreç, tek tek KATAK, Halkın Sesi gibi sosyal taşıyıcı yapıların incelenmesi ile ele alınacaktır. Kurumsal temelinde Enosis, İngiliz sömürge yönetimi politikaları ve Kıbrıs Türk milliyetçiliği olan bu süreç ele alınırken, dönemin gelişmeleri de göz önünde bulundurularak bir çözümleme yapılacaktır. Ayrı ayrı ele alınabilecek olan bu temellerin, Kıbrıs Türk halkı için kurumsallaşma anlamında 1940'lı yıllardaki dinamiği ve gelişimi ise çalışmanın ana konusu olacaktır.

EARLY MOVEMENTS OF INSTITUTIONALIZING THE CYPRIOT TURKISH IDENTITY BETWEEN 1942 AND 1943

Cyprus has been occupying the agenda of international relations since the mid-20th Century, and it still remains among the unsolved problems in the world. The island has a political history that is defined by contrasting interests and political demands in the Eastern Mediterranean. Apart from global and local balances, the main problem in Cyprus is the idea of nationalism that emerged mostly in 1878 and has crystallized in the process of ethnic differentiation between the two major ethnic and religious communities living in the island. This idea has been consolidated by the policies pursued by the British colonial administration and by the influences of local elites; and thus two conflicting identities emerged. How these two identities, whose objectives and methods are different from one another, firstly emerged in a serious manner is of importance in political-cultural-sociocultural terms. The factors that triggered these processes and helped them get institutionalized constitute an important issue that needs to be addressed as much as their origins. It was the 1940s when those organizations firstly formed, which would serve as social carriers in the fields of media and political and professional organization. This process, which was triggered by international developments, will be addressed by examining each of the organizations such as KATAK and Halkın Sesi. While addressing this process, whose institutional foundations were Enosis, British colonial administration policies and Cypriot Turkish nationalism; the developments of the time will also be taken into consideration. The main subject of the study, on the other hand, will be the dynamics and development of these foundations in the 1940s in terms of organization for the Cypriot Turkish community.

PDF

___

ALAKEL, Murat, "?lk Dönem Cumhuriyet Türkiye"si Ulus ?n?a Sürecinde Milliyetçilik ve SivilEtnik ?kilemine Dair Teorik Tartı?malar", Akademik Bakış, Cilt: 5, Sayı: 9, Kı? 2011, ss. 1- 30.

AL?, ?hsan, Hatıralarım, Lefko?a, Galeri Kültür Yay., 2002.

ALTAN, Ha?im, Belgelerle Kıbrıs Türk Vakıflar Tarihi, Lefko?a, Kıbrıs Vakıflar ?daresi Yay., 1986.

AYDIN, Mustafa, Kurumlar Sosyolojisi, Ankara, Vadi Yay., 1997.

B?R?NC?, Ergin, M. Necati Özkan ( 1899- 1970 ), Lefko?a, Necati Özkan Vakfı Yay., Cilt: 1,Mayıs 2001.

BOTTOMORE, Thomas, Seçkinler ve Toplum, Ankara, Gündoğan Yay., 1990.

CHOISI, Jeanette, "The Turkish Cypriot Elite- Its Social Function and Legitimation", The Cyprus Review, Fall: 2, 1993,ss. 7- 32.

DEDEÇAY, Servet Sami, Kıbrıs'ta Türk İşçilerinin Sendika Kurma Faaliyetleri ( 1918- 1959 ), Lefko?a, Lefko?a Özel Türk Üniversitesi Yay., 1981

DEN?Z, Kemal, "Kıbrıs Türk Çiftçiler Birliği"nin Kurulması", Yeni Kıbrıs Dergisi, MayısHaziran 1986,ss. 1- 45.

EAGEN, Michael- LANGSAM Walter, Documents and Readings in the History of Euope since 1918, Chicago, Lippincott Company, 1939.

ESHLEMAN, Roos - GASHION Barbara, Sociology, USA, Foresman and Company, 1988.

FEDA, Harid, "Nizannamesi Olan ?lk Örgütümüz", Söz Dergisi, Sayı: 28-31, 25 Nisan - 1985- 16 Mayıs 1986.

GÜRKAN, Ha?met, Bir Zamanlar Kıbrıs'ta, Lefko?a, Galeri Kültür Yay., 1986.

HUCTHINSON, John - SMITH Anthony, Nationalism, Oxford, Oxford Universty Press, 1994

?SMA?L, Sabahattin, "Kıbrıs Türklerinin Siyasi Örgütlenmesi", Yeni Kıbrıs Dergisi, Nisan 1985, ss. 14- 20.

KAYMAK, Faiz, Kıbrıs Türkleri Bu Duruma Nasıl Düştü, ?stanbul, Alpay Basımevi.

KIZILYÜREK, Niyazi, Milliyetçilik Kıskacında Kıbrıs, ?stanbul, ?leti?im Yay., 2002.

KÜÇÜK, Fazıl, "KATAK ve Milli Birlik", Evkafın Kayıtsız Şartsız Topluma Devri Teslimi: 56 Yıl Süren Kavga, Ed: Altay Sayıl, Lefko?a, KKTC vakıflar ?daresi Genel Müdürlüğü, 1999,80-1.

MAPOLAR, Hikmet Arif, Kıbrıs Güncesi, 40 Yılın Anıları 2, Lefko?a, Galeri Kültür Yay., 2002.

NES?M, Ali , Kıbrıslı Türklerin Kimliği, Lefko?a, KKTC Milli Eğitim Bakanlığı Yay., 1990.

RICHTER, Heinz A., Çağdaş Kıbrıs'ın Kısa Tarihi ( 1878- 2009 ), Lefko?a, Galeri Kültür Yay., Ocak 2011.

RIFAT, Mehmet, "Kıbrıs"ta Siyasi Türk Partileri ve Kurumları", Kaynak, Mart 1977, ss. 43- 53.

RIZVI, Gowher, "Ethnic Conflict and Political Accomodation in Plural Societies: Cyprus and Other Cases", Journal of Commenwealth and Comparative Politics, Mart, 31- 1, 1993, ss. 57- 83.

SMITH, Antony, Milli Kimlik, ?stanbul, ?leti?im Yay., 1999.

STEPHENS, Robert, Cyprus: A Place of Arms, London, Pall Mall Press,1966.

TEKAKPINAR, Kemal - DOĞASAL, Demiray, Dr. Fazıl Küçük ( 1906- 1984 ),Cilt: 2, Lefko?a, 1991.

WALLERSTEIN, Immanuel, The Modern World System: Capitalist Agriculture and the Origins of the European World - Economy in the Sixteenth Century, New York, Academic Press, 1974.

WOODHOUSE, M. Christophe, British Foreign Policy Sincee the Soecond World War, London, 1966.

YA?IN, Mehmet, Kıbrıslıtürk Şiir Antolojisi, ?stanbul, Yapı Kredi Yay., 1994.

YOUNG, Crawford, "The Colonial Construction of African Nations", Nationalism, Ed: J. Hutchinson- A. Smith, Oxford, Oxford University Press, 1994, ss. 225- 231.

ZAHARIADIS, Karolos- ALP, Yusuf, Kıbrıs, ?stanbul, Birikim Yay., 1979.