Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Öğrencilere Çevre Okuryazarlığı Becerisi Kazandırmada Okul Dışı Coğrafya Öğretiminden Yararlanma Durumlar

Araştırma, sosyal bilgiler dersi öğretim programında temel beceriler arasında yer alan çevre okuryazarlığı becerisinin öğrencilere kazandırılmasında sosyal bilgiler öğretmenlerinin okul dışı coğrafya öğretiminden yararlanma durumlarını tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Ayrıca araştırmada, sosyal bilgiler dersi kapsamında öğrencilere çevre okuryazarlığı becerisinin coğrafya odaklı kazanımlar ve öğrenme alanları ile kazandırılması da hedeflenmiştir. Nitel araştırma ve durum çalışması deseninde kurgulanan araştırmanın çalışma grubunu, Aksaray ili merkez ilçesinde bulunan MEB’e bağlı resmi okullarda görev yapmakta olan 23 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmaktadır. Çalışma grubunun belirlenmesi aşamasında gönüllülük ilkesi ve uygun örneklem kullanılmıştır. Veriler 2018-2019 eğitim-öğretim yılında araştırmacılar tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla elde edilmiştir. Veriler analizinde içerik ve betimsel analiz tekniğinden yararlanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına bakıldığında, çalışmaya katılan sosyal bilgiler öğretmenleri de öğrencilere çevre okuryazarlığı becerisi kazandırmada okul dışı coğrafya öğretiminin önemli bir yeri olduğunu ifade etmişlerdir. Ancak araştırmaya katılan öğretmenlerin çoğunluğu öğrencilere çevre okuryazarlığı becerisi kazandırmada sınıf içi öğretim yöntemlerini kullandıklarını ifade etmişlerdir. Öğretmenler okul dışı coğrafya öğretimini yasal izin süreçleri ve maddi imkânsızlıklar gibi gerekçelerle gerçekleştiremediklerini belirtmişlerdir. Elde edilen bulgulara göre öğretmenlerin okul dışı coğrafya öğretimini gerçekleştirebilmeleri için maddi destek sağlanması, idareciler tarafından öğretmenleri teşvik edici ve destekleyici bir tutum sergilenmesi bununla birlikte okul dışı öğretim kapsamında gerçekleştirilecek faaliyetler için yasal izin süreçlerinin kolaylaştırılması önerilmektedir.

A Qualitative Study on the Role and Importance of Teaching Geography Outdoors School in Environmental Literacy

The aim of this study is to determine the importance of out-of-school geography teaching to the students to gain the environmental literacy skills which are among the basic skills in social studies course curriculum, and to determine the current situation of social studies teachers. The study group of the research, which was designed in the qualitative research and case study pattern, consists of 23 social studies teachers working in Aksaray. The volunteerism principle and the appropriate sample approach were used for selecting the study group. The data were obtained via the semi-structured interview form prepared by the researchers 2018-2019 academic year. According to the results of the study, it was found that environmental literacy skills were aimed to be gained through geography-oriented gains and learning areas. According to this; Considering the relationship between teaching skills, acquisition, learning area and geography, it can be said that teaching geography in the field of social literacy has an important role in providing environmental literacy skills to students. As a matter of fact, the social studies teachers who participated in the study stated that geography teaching has an important place in bringing students environmental literacy skills. The teachers stated that they could not teach out of school geography for reasons such as legal permit processes and financial impossibilities. According to the findings, it is suggested that teachers should be provided with financial opportunities to enable the teaching of non-school geography. In addition to that, encouraging and supportive attitude should be adopted by administrators.

PDF

___

Açar, S. (2010). İlköğretim sosyal bilgiler dersinde gözlem gezisi uygulamasının öğrencilerin eleştirel düşünme becerisine ve çevre duyarlılığına etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Atayeter, Y., & Tozkoparan, U. (2014). Sosyal bilgiler öğretmenleri ile 6. sınıf sosyal bilgiler öğrencilerinin gezi gözlem yöntemi üzerine düşünceleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3 (5), 1-21, https://doi.org/10.21764/maeuefd.584183
Ballantyne, R., & Packer, J. (2002). Nature-based excursions: School students' perceptions of learning in natural environments. International Research in Geographical and Environmental Education, 11(3), 218-236, https://doi.org/10.1080/10382040208667488
Baloğlu-Uğurlu, N. V., & Aladağ, E. (2015). Mekânsal düşünmenin Türkiye’de sosyal bilgiler öğretim programındaki yeri ve öğretmenlerin bu beceri hakkındaki görüşleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 32, 22-42, https://doi.org/10.14781/mcd.31563
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem.
Çelikkaya, T., & Kuş, Z. (2009). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kullandıkları yöntem ve teknikler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XXII (2), 741-758, https://doi.org/10.17679/inuefd.467893
Çengelci, T. (2013). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sınıf dışı öğrenmeye ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1823-1841, https://doi.org/10.12738/estp.2013.3.1410
Çepni, O., & Aydın, F. (2015). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sınıf dışı okul ortamlarına ilişkin görüşleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 39, 317-335, https://doi.org/10.9761/JASSS3061
Çetin, T., Kuş, Z., & Karatekin, K. (2010). Sınıf ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin gezi-gözlem yöntemine ilişkin görüşleri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2, 158-180, https://doi.org/10.19129/sbad.175
Çifçi, T., & Dikmenli, Y. (2016). Coğrafya öğretmenlerinin okul dışı coğrafya öğretimine ilişkin görüşleri. Ahi Evran Ünv. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 17(1), 363-382, https://doi.org/10.29299/kefad.2017.18.3.027
Demirel, Ö. (2009). Öğretim ilke ve yöntemleri öğretme sanatı. (15. Baskı). Pegem.
Derman, A., Şahin, E., & Hacieminoglu, E. (2016). Does outdoor education make any difference in environmental literacy of pre-service classroom teachers? International Journal of Environmental & Science Education, 11(15), 8491-8506.
Doğanay, H. (2002). Coğrafya öğretim yöntemleri. (5. Baskı). Aktif.
Duerden, M., & Witt, P. (2010). The impact of direct and indirect experiences on the development of environmental knowledge, attitudes, and behavior. Journal of Environmental Psychology, 30, 379-392, https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2010.03.007
Ekiz, D. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Anı.
Erdoğan, M. (2011). Ekoloji temelli yaz doğa eğitimi programının ilköğretim öğrencilerinin çevreye yönelik bilgi, duyuşsal eğilimler ve sorumlu davranışlarına etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(4), 2233-2237, https://doi.org/10.15869/itobiad.498087
Erdoğan, M. (2015). The effect of summer environmental education program (SEEP) on elementary school students’ environmental literacy. International Journal of Environmental & Science Education, 10(2), 165-181.
Erten, S. (2004). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır? Çevre ve İnsan Dergisi, 65(66), 1-13, https://doi.org/10.14527/9786052416358.11
Farmer, J., Knapp, D., & Benton, G.M. (2007). An elementary school environmental education field trip: Long-Term effects on ecological and environmental knowledge and attitude development. The Journal of Environmental Education, 38(3), 33-42, https://doi.org/10.3200/JOEE.38.3.33-42
Genc, M., Genc, T., & Rasgele, P. (2017). Effects of nature-based environmental education on the attitudes of 7th grade students towards the environment and living organisms and affective tendency. International Research in Geographical and Environmental Education, 1-16, https://doi.org/10.1080/10382046.2017.1382211
Gülay, H., & Öznacar, M. D. (2010). Okul öncesi dönem çocukları için çevre eğitimi etkinlikleri. Pegem.
Güler, T. (2009). Ekoloji temelli bir çevre eğitiminin öğretmenlerin çevre eğitimine karşı görüşlerine etkileri. Eğitim ve Bilim, 34(151), 31-43.
Hitchock G., & Hughes, D. (1995). Research and the teacher: A qualitative ıntroduction to schoolbased research. Psychology Press
Hutson, G., & Weber, H. (2008). A Day Hike Designed to Promote Environmental Literacy. SCHOLE: A Journal of Leisure Studies and Recreation Education, 23(1), 103-107, https://doi.org/10.1080/1937156X.2008.11949614
İbret, Ü. B., Aydın, F., & Turgut, T. (2018). Coğrafya eğitiminin birey yetiştirilmesindeki rolü. International Journal of Geography and Geography Education, 38, 1-19, https://doi.org/10.32003/iggei.431190
Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemi. (21. Baskı). Nobel.
Keleş, Ö., Uzun, N., & Varnacı-Uzun, F. (2010). Öğretmen adaylarının çevre bilinci, çevresel tutum, düşünce ve davranışlarının doğa eğitimi projesine bağlı değişimi ve kalıcılığının değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(32), 384-401, https://doi.org/10.17823/gusb.235
Kışoğlu, M., Gürbüz, H., Sülün, A., Alaş, A., & Erkol, M. (2010). Çevre okuryazarlığı ve çevre okuryazarlığı ile ilgili Türkiye’de yapılan çalışmaların değerlendirilmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 2 (3), 772-791.
Kıyıcı, F., Yiğit, E., & Darçın, E. S. (2014). Doğa eğitimi ile öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerindeki değişimin ve görüşlerinin incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 17-27, https://doi.org/10.17679/inuefd.341702
Kimaryo, L.A. (2011). Integrating environmental education in primary school education in Tanzania teachers’ perceptions and teaching practices. Finland: Abo Akademi University Press. 03.12.2015 tarihinde http://www.doria.fi/bitstream/handle/10024/67481/kimaryo_lydia.pdf adresinden alınmıştır.
Koç, H., & Karatekin, K. (2013). Coğrafya öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 28, 139-174, https://doi.org/10.17295/ataunidcd.281739
Martin, S.C. (2003). The influence of outdoor schoolyard experiences on students’ environmental knowledge, attitudes, behaviors and comfort level. Journal of Elementary Science Education, 15(2), 51-63, https://doi.org/10.1007/bf03173843
Mazman, F. (2007). Sosyal bilgiler eğitiminde gezi-gözlem metodunun uygulanmasına ilişkin bir araştırma (Tokat örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
MEB (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı. http://mufredat.meb.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
Meydan, A. (2014). Sosyal bilgiler öğretiminde gezi gözlem ve doğa eğitimi. R.Turan, A.M. Sünbül ve H. Akdağ. (Editörler). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar 1, İkinci Baskı. Pegem, 242-260.
Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2nd Ed.). Thousand Oaks, Sage. Okur-Berberoğlu, E. (2015). Ekopedagoji temelli sınıf dışı çevre eğitiminin çevre farkındalığı üzerinde etkisi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12-1(23), 67-81, https://doi.org/10.17860/efd.84664
Özdemir, O. (2010). Doğa deneyimine dayalı çevre eğitiminin ilköğretim öğrencilerinin çevrelerine yönelik algı ve davranışlarına etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 125-138, https://doi.org/10.21764/maeuefd.620466
Roth, C. E. (1992). Environmental Literacy: Its roots, evolution, and directims in the 1990s.
Columbus, OH: ERIC Clearinghouse for Science, Mathematics, and Environmental Education. (ERIC Number: ED348235).
Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Seçkin.
Şimşekli, Y. (2004). Çevre bilincinin geliştirilmesine yönelik çevre eğitimi etkinliklerine ilköğretim okullarının duyarlılığı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 83-92, https://doi.org/10.19171/uuefd.93591
Taşoğlu, M. (2010). Coğrafya öğretiminde okul dışı etkinliklerin öğrencinin akademik başarısına etkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. Baskı). Seçkin.
Yin, R. (1984). Case study research: Design and methods. (3. Basım). Sage.

Turkish Studies - Educational Sciences-Cover

ISSN: 2667-5609
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ