CUMHURİYET’İN İLK YILLARINDAN ÇOK PARTİLİ YAŞAMA GEÇİŞ SÜRECİNE TÜRK EĞİTİMİ VE EĞİTİM UYGULAMALARININ BİR KÖYE YANSIMASI (ERBEYLİ İLKOKULU ÖĞRENCİ KÜTÜKLERİNİN İNCELENMESİ 1933-1953)

Çalışmamızda Cumhuriyet’in ilk yıllarından çok partili yaşama geçiş sürecine kadar olan zamanda Türk Eğitimin geçirdiği aşama ve gelişmeler ortaya konmaya çalışılmıştır. Bunun için bu konuda yapılan çalışmalar taranmıştır. Yapılan pek çok çalışma makro ölçeklidir. Makro ölçekli çalışmalar insanı belli bir yanılgıya sürükleyebilir. Bu nedenle mikro çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Mikro çalışmalar, eğitim politikalarının halka gerçek anlamda ne biçimde yansıdığının anlaşılması adına bize yardım edebilir. Çalışmamızda bu nedenle Aydın ilinde bulunan Erbeyli Köyü İlkokulu öğrenci kütükleri incelenmiştir. Bu defterlerdeki kayıtlar 1933-1953 arasında kalacak şekilde 20 yıl boyunca takip edilip değerlendirilmiştir. Böylece birbirinden farklı dönemdeki eğitim uygulamalarındaki değişimlerin anlaşılması temel amaç edinilmiştir. Cumhuriyetin ilanıyla birlikte pek çok inkılaba girişilmiştir. Ciddi eğitim hamleleri yapılmıştır. Bu hamleler devrim olarak nitelendirilmiştir. Çalışmamızda biz bu hamlelerin gerçek sonuçları nelerdir sorusuna cevap bulmaya çalıştık. Yukarıdan aşağı topluma dönüştürme amaçlarının hangi etkilerin devreye girmesiyle tabanda farklı bir yansımaya uğradığını anlamaya gayret gösterdik. Özellikle çalışma alanımızı Erbeyli köyünü seçtik. Çünkü burası Aydınİzmir Demiryolu üzerinde kalan önemli bir köydü. Batı Anadolu’daki bu köydeki gelişmelerin ortaya konması bize diğer yerlerdeki gelişmelerin ne olduğunun anlaşılmasında ipucu verebilirdi. Buradan elde ettiğimiz sonuçlar devlet-toplum, toplum-siyaset ilişkisinin anlaşılmasında bize yardım edecektir. Hatta Türk toplumunda kadının günümüzdeki yerinin ne olduğunun anlaşılmasına çalışmamız katkı sunacaktır. Cumhuriyet’in nesilden nesile aktarılacak bir değer olarak benimsenmesinde zamana ihtiyaç duyulmuştur. Atatürk’ün ölümüyle eğitim yatırımları ve anlayışı zayıflamıştır. Eğitim, bir insan ve kimlik inşası olarak tanımlanırsa Türk eğitimin amaçlarının ne denli yakalandığını taşradaki eğitim uygulamalarından takip edebiliriz. Eğitim sorunlarını taşra derinden hisseder. Bunu anlamak için eğitimin taşra uygulamalarına bakmak gereklidir. Yine Türkiye’deki siyasi ve sosyal ayrışmaları buradan takip etmek mümkündür. 1933-1953 arası ciddi kırılmaları içinde barındırır. Makalemizde bu dönemi Erbeyli Köy İlkokulu öğrenci kütüklerinden yola çıkarak yeniden okumaya çalıştık. Süreçte, okulu terk oranının yüksek olduğunu, kızların erken yaşta evlendirildiğini, müfredatın değiştiğini gördük. Eğitim amaçlarının taşra bağlamında büyük ölçüde gerçekleştirilemediğine şahit olduk. yöntem olarak öncelikle literatür taraması yaptık. Ardından Erbeyli İlkokulu Öğrenci Kütüklerini inceledik. Buradaki verileri istatistiğe döktük. İlgili dönemde öğrencilik yapmış kimi kişilerle sözlü tarih çalışması yaptık. Gazete taramalarıyla verileri pekiştirmeye çalıştık. Araştırmamıza benzer bir çalışma henüz yapılmamıştır. Türk eğitimi, eğitimi tarihi, Türk toplumunun gelişiminin anlaşılması adına çalışmamız önemli katkılar sunacaktır diyebiliriz.

REFLECTION TO THE VILLAGE FROM TURKISH EDUCATION AND ITS PRACTICE FROM FIRST YEARS OF TURKISH REBUPLIC TO TRANSTION OF MULTYPOLITICAL PARTY (A STUDY ON REGISTIRATION OF ERBEYLI PRIMARY SCHOOL BETWEEN 1933-1953)

In this study, the stages and developments of Turkish Education in the period from the first years of the Republic to the transition to multi-party life were tried to be revealed. For this purpose, studies on this subject were searched. Many studies are macro-scale. Sometimes macro-scale studies can lead people to a certain error. Therefore, micro studies are needed. Micro studies can help us understand how education policies are truly reflected to the public. For this reason, student records of Erbeyli Village Primary School in Aydın were investigated. The records in these registration were followed and evaluated for 20 years between 1933-1953. Thus, the main objective is to understand the changes in educational practices in different periods. With the proclamation of the Republic, many reforms were initiated. Serious education moves were made. These moves were described as revolution. In our study, we tried to find the answer to the question of what are the real results of these moves. We see that many reform made in early Republic of Turkey history for transforming society from top to bottom. But what are the factors that lead these reforms to different reflections in society. We especially chose Erbeyli village as our study area. Because this was an important village on the Aydın-İzmir Railway. Explaining the developments in this village in Western Anatolia could have given us clues to understanding what was happening elsewhere. The results we obtained here will help us to understand the relationship between state-society, society-politics.This study will contribute to people for understanding the place of women in Turkish society today. After National Struggle a nation state was trying to formed that based on national sovereignty and secularism. This new formation determines to a new nation. The education system was the key for the nation building. Turkish Republic educated its first own generation during The Ataturk era. Turkey inherited human source from The Ottaman Empire. Therefore the first generation of Turkish Republic lived those older generation for a period. Time is needed to transfer Republican ideals to the further generation. A considerable spurt of educational investments was witnessed during The Ataturk era. Following his death, these improvements had become weakened. II. War Of The World brought many problems. These problems affected the education system. After World War, the multipolitical party system started. This progress is completed when the government changes in the selection of 1950. These periods remain traces in terms of education. If education is described as the building of identity and human, we can easily follow Turkish education system if its aims reach its goal or not from educational practice in the countryside. The countryside feels educational problems deeply. To understand this, it is necessary to look at the practice of the countryside education system. We can also follow social and political separation from it. Between the years of 1933-1953, we see that there are serious breaking points. In this article, we try to read this period from the registration of the Erbeyli Primary School. During this period, we see rate of students who dropped out the school are so high and girls are getting married with boys at young ages, the curriculum is changed. Finally, the aims of education in the light of the countryside are not actualized. . As a method in our study, we made a literature review. Then, we examined Erbeyli Primary School Student Registries. we made statistics about it. We studied oral history with some people who were students in the related years. We tried to reinforce the data through newspaper scans. A similar study as ours has not been done yet. Therefore, our study will provide important contributions in name of Turkish education and history of education.

PDF

___

Erbeyli İlkokulu Öğrenci Kütükleri 1 ve 2 Numaralı Defterler
CHP Aydın İl Kongresi (3.12.1948) İlçe Kongrelerinden Gelen Dileklerin Özeti
Cumhuriyetin 15.Yılında Aydın, CHP Basımevi, Aydın,
İlk Mektep Müfredat Programı, Devlet Matbaası, İstanbul, 1930.
Anadolu
Demokrat İzmir
Hizmet
Akdağ, M. (2018), Bir Başbakanın Doğuşu ve Onu Doğuran Şehir, Adnan Menderes’in Muhalefet Yılları ve Aydın İli (1946-1950), Aydın.
Alsan, Z. M (2002), ‘Mustafa’nın Romanı-Memleket Çocuğu(1889-1907 Aydın ve İzmir Hatıraları)’ Vadi Yayınları.
Armaoğlu, F. (1998), ’20. yüzyıl Siyasi Tarihi cilt 1-2’ Alkım Yayınları, İstanbul. Arıkan, Zeki(1993), Tariş Tarihi, İzmir.
Aybars, E. (2000), ‘Atatürkçülük ve Modernleşme’ İzmir. Aydın İl Yıllığı, (1973).
Başaran İ. E. (1987) ‘Eğitime Giriş’ 6.Baskı, Ankara.
Başöz İ.-HOWARD E. Wilson (1968), ‘Türkiye Cumhuriyeti’nde Eğitim ve Atatürk’ Dost Yay. Ankara.
Baysan, Gaip, Milli Mücadele ve Sonrasında Atatürk ve Demokrasi, Türk Demokrasi Vakfı Yayınları, Ankara, 1997.
Dinç, S. (1999), Cumhuriyet Döneminde Yapılan Milli Eğitim Şuraları ve Alınan Kararların Uygulamaları(1923-1960), Hacettepe Üv. Ankara.
Daver, B. (1976), Siyaset Bilimine Giriş, Sevinç Matbaası Ankara.
Davis, J. C. (2009), İnsanın Hikâyesi, İşbankası Yayınları, İstanbul.
Elbir, B. , KARAKAŞ Ö. (2007), Cumhuriyet Dönemi Türk Kültür ve Edebiyatında Hümanizmin Etkileri, Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 2/4 Fall 2007p.381-392 ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8020, Ankara-Turkey
Eroğlu, H. (1990), ‘Türk İnkılap Tarihi’ Ankara, 1990.Feroz A. (1999), ‘Modern Türkiye’nin Oluşumu’ Kaynak Yayınları, İstanbul.
Gök, F.(1999) ‘75 Yılda Eğitim’ İş Bankası-Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, 1999. Gülöksüz, Y.(Genel Koordinatör), ‘Liseli Gençlerin Gözüyle Cumhuriyetimiz-Yerel Tarih Yarışması’ Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayını, İstanbul.
Gündüz, M. (2010), Mustafa Kemal ve Erken Cumhuriyet Dönemi Eğitim ve Kültür Hayatına Abdullah Cevdet’in Etkileri, Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 5/1 Winter 2010, p.1067-1088) ISSN:1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8020, Ankara-Turkey
Gürkan, E. (2003), ‘80. yılında Cumhuriyet-Ne kadar Muasırlaşabildik’ Güncel Yayınları, İstanbul. ‘İzmir Liseler Arası tarih Yarışması’ İzmir B. Şehir B. Kent Kitaplığı Yayınları, İzmir, 2003.
Kartekin E. (1973), Devrim Tarihi ve Türkiye Cumhuriyeti Rejimi, Sinan Yayınları, İstanbul.
Lewis, B. (1984), Modern Türkiye’nin Doğuşu, TTK Yayınlar, Ankara.
Özakın, G. (2004), İlk ve Ortaöğretim Ders Kitaplarında Laiklik(1929-1960), YTL, İstanbul.
Özbey, E. (2009) ‘Aydın Lisesi’ YTL, Aydın.
Öztürk, A. A. (1999), ‘Türkiye’de Modern Eğitimin Gelişimi ve Aydın İli’ Aydın.
Sakal, F. (2007), Bir Tek Parti Politikacısının Propaganda Konuşmaları: Hilmi Uran Örneği, Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 2/4 Fall 2007, p.1319-1328), ISSN:1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8020, Ankara-Turkey
Sakaoğlu, N. (2003), ‘Osmanlı’dan Günümüze Eğitim Tarihi’ Bilgi Üniv. Yay. İstanbul.
Şahin, M(1992), Bir Halk Eğitim Çalışması Örneği Olarak Millet Mektepleri, Çağdaş Türkiye Araştırmaları Dergisi, Cilt: I, Sayı: 2, Yıl: 1992, DEÜ, İzmir.
Şengör A (2003), ‘Hasan Ali Yücel ve Türk Aydınlanması’ TÜBİTAK Yayınları 2. Baskı, Ankara.
Vahapoğlu, H. M. (1990), Osmanlı’dan Günümüze Azınlık ve Yabancı Okulları, Türk Kültürü Araştırma Enst. Yayınları, Ankara.
http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR-82570/tbmm-ilk-bakanlar-kurulu-3-mayis-1920.html Erişim Tarihi:22.12.2018.
https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa24.htm Erişim Tarihi:22.12.2018).
https://www.youtube.com/watch?v=S90x2CtCBDk&t=123s Erişim Tarihi: 22.12.2018.
Aydın, Necmettin, 1932 Erbeyli doğumlu, çiftçi, Görüşme Tarihi ve Yeri: 12.10.2001, Aydın.
Cerit, Emine, 1932-Çine kargı doğumlu, Köylü, Tarım İşçisi, Görüşme Tarihi ve Yeri 28.11.2016,
Aydın.Özçöllü, Meral, 1932 İstanbul doğumlu, Aydın Lisesi’nin İlk Öğretmenlerinden, Görüşme Tarihi ve Yeri: 8.11.2015- Aydın’da evinde.
Özçöllü, Necati, 1926 Aydın doğumlu, tüccar, Görüşme Tarihi ve Yeri: 8.11.2015- Aydın’da evinde

Turkish Studies - Educational Sciences-Cover

ISSN: 2667-5609
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ