MÜZENÎ’NİN İMAM ŞÂFİÎ’YE AYKIRI GÖRÜŞLERİ -SARHOŞUN TALAKI ÖRNEĞİ-
Şâfiî mezhebinin oluşmasında ve sistematik yapıya kavuşmasındailk öğrencilerin etkisi ve katkısı inkâr edilemez. Bu anlamda Irak’taZa‘ferânî, Mısır’da ise Büveytî, Müzenî ve Rebi‘ b. Süleyman el-Murâdî’yisayabiliriz. Bu öğrenciler içerisinde Müzenî, önceleri kelâmî konularlailgilenirken İmâm Şâfiî’nin Mısır’a gelmesiyle fıkhî konulara yönelmiştir.Dört yıl gibi kısa bir süre İmâm Şâfiî’ye öğrencilik yapmıştır. Münazaraehli ve delil sunma becerisinin güçlü olması gibi özellikleri ile İmamŞâfiî’nin beğenisini kazanmış ve İmam Şâfiî tarafından mezhebinyardımcısı olarak görülmüştür. İmam Şâfiî’nin vefatından sonra birçokeser yazmış ancak “Muhtasarü’l-Müzenî” eseriyle mezhepte şöhretbulmuştur.Muhtasarü’l-Müzenî, Şafiî mezhebinin temel kaynakları arasındayer almaktadır. Müzenî, kitabının başında “Bu kitabı Şâfiî’nin ilmindenve görüşlerinden ihtisâr ettim/özetledim.” demektedir. Eser, İmamŞâfiî’nin el-Ümm kitabının muhtasar halini çağrıştırmakla birlikte, konutertibinin farklı olması, Şâfiî’nin orada bulunmayan görüşlerine yervermesi ve Müzenî’nin kendi yorumlarını da içermesi bakımındanorijinal bir eser olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca Müzenî’nin İmamŞâfiî’ye aykırı görüşleri de daha çok bu eserinde yer almaktadır.Mezhebin oluşumunda önemli bir katkısı olan Müzenî’nin, çoğumeselelerde İmam Şâfiî ile mutabık olmasının yanında birçok konudada İmam Şâfiî’ye muhalefeti bilinmektedir. Hiç şüphesiz ayrıdüşündüğü konuların en önemlilerinden birisi de sarhoşun talakı konusundaki görüşüdür. Sarhoşun talakı konusuyla ilgili tartışmalaraile hukuku özelinde temerküz etse de ehliyet arızaları içerisinde detartışılagelmiştir. İşte bu araştırmada konu bir makale boyutlarıiçerisinde incelenecektir.
CONTRARY OPINIONS OF MUZENI AGANIST IMAM SHAFI'I THE EXAMPLE OF TALAQ/DIVORCE OF DRUNK
The effect and contributions of the first students cannot be denied in the formation of Shafi'i madhhab. In this manner, we can rank Za‘ferânî in Iraq, Buweytî, Muzenî and Rebi‘b. Suleyman el-Murâdî in Egypt. While Muzeni, among these students, dealt with at first the issues regarding calam, he inclined to issues concerning fiqh with the coming of Imam Shafi'i to Egypt. He was the student of Imam Shafi'i for a while as short as four years. He was appreciated by Imam Shafi'i with his characteristics of being competent in discussion and having strong skill of evidence submission, and he was regarded as the assistant of madhhab. Although he wrote many works following the death of Imam Shafi'i, he gained reputation with his “Muhtasaru’l-Muzenî” in the madhhab. Muhtasarü’l-Muzenî” is among the main sources of Shafi'i madhhab. Muzenî states in the beginning of his book that I summarised this book from the science and opinions of Shafi'i. The work meets us as an original work along with its evoking the brief version of Imam Shafi'i’s book of el-Umm, its different type of subject organisation, involving the views of Shafi'i which are not in el-Umm, and including self-comments of Muzeni. In addition, contrary opinions of Muzeni against Shafi'i are also mostly in this work. It is known that although Muzeni, who has significant contribution in the formation of madhhab, agreed with Shafi'i on many issues, he challenged Imam Shafi'i in many subjects. It is no doubt that his opinion about the talaq of drunk is one of most important subjects that he thinks different from Imam Shafi'i. Even though the disputes about the talaq of drunk are specifically concentrated on family law, it has been also discussed concerning competence problems. In this study, this subject will be investigated within the context of an article.
___
- Alacakaptan, Uğur(1961.), Sarhoşluk Halinde İşlenen Suçlarda Cezai Mesuliyet, Ajans Türk Matbaası, Ankara.
- Aybakan, Bilal(2007), İmam Şâfiî ve Fıkıh Düşüncesinin Mezhepleşmesi, İz Yayıncılık, İstanbul.
- Bağdâdî, Kâdı Abdülvehhâb b. Ali b. Nasr el-Mâlikî(ty), el-İşrâf ‘alâ mesâil’l-hilâf, Tunus.
- Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Huseyn b. Ali(1971), Menâkibu’ş-Şâfiî, nşr. Seyyid Ahmed Sakr, Darü’t-Türâs, Kahire.
- Buhûtî, Mansûr b. Yunus el-Hanbelî(1983), Keşşâfü’l-kına‘,’Alemü’l-kütüb, Beyrut.
- Cüveynî, İmâmü’l-Harameyn Ebü’l-Meâlî Rüknüddîn Abdülmelik b. Abdullâh b. Yûsuf (2007), Nihayetü’l-matlab, thk. Abdülazim Mahmud ed-Dib, Dârü’l-Minhâc, Beyrut.
- Çeker, Orhan(2016), Osmanlı Hukûk-ı Aile Kararnamesi, Mehir Vakfı Yayınları, Konya.
- Desûkî, Şemsüddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Arefe(ty), Haşiyetü Desûkî, Darü’l-ihyai kütübi’larabiyye.
- Dönmez, İbrahim Kafi(2009), “Sarhoşluk”, DİA, İstanbul.
- Ganâim, Muhammed Nebil(1998), el-Müzenî ve eseruhû fi’l-fıkhi’ş-Şâfiî, Dâru’l-Hidâye, Kahire.
- Gazzâlî, Hüccetü’l-İslâm Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed el-Gazzâlî et-Tûsî(1417), el-Vasît fi’l-mezheb, thk. Ahmed Mahmud İbrahim-Muhammed Tahir, Darü’selâm, Kahire.
- Din İşleri Yüksek Kurulu(2018), Fetvalar, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, İzmir.
- İbn Abidîn, Muhammed Emin b. Ömer b. Abdilazîz el-Hüseynî el-Dımeşkî(1299), Reddü’l-muhtâr ‘ale’d-Dürri’l-muhtâr (Haşiyetü İbn Abidîn), Bulak.
- İbn Hallikân, Ebü’l-Abbâs Şemsüddîn Ahmed b. Muhammed b. İbrâhîm b. Ebî Bekr el-Bermekî elİrbilî( 1968), Vefayâtü’l-ayan, thk. İhsan Abbas, Darü’s-sadr, Beyrut.
- İbn Hıbbân, Hâfız Muhammed b. Hıbbân b. Ahmed Ebû Hâtim et-Temimî el-Bustî(1973), es-Sikât, Haydarabad.
- İbn Hidayetullah el-Hüseynî, Ebû Bekr b. Hidâyetillâh el-Kûrânî el-Merîvânî(1979), Tabakâtü’şŞafiiyye, thk. Adil Nüveyhiz, Beyrut.
- İbnü’l-İmâd, Ebû’l-Felâh Abdulhayy b. Ahmed b. Muhammed el-Hanbelî(ty), Şezerâtu’z-zeheb fî ahbâri men zeheb, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut.
- İbn Kesir, Ebü’l-Fida İmadüddin İsmail b. Ömer(1993), Tabakât li-fukahai’ş-şâfiîyyin, thk. Muhammed Zeynuhum Muhamme Azab, Ahmed Ömer Haşim, Mektebetü’s-Sekâfeti’d- Diniyye, Kahire.
- İbn Kudâme, Ebü’l-Ferec Şemsüddîn Abdurrahmân b. Muhammed b. Ahmed el-Makdisî(ty), el-Muğnî ve’ş-Şerhü’l-Kebîr alâ Metni’l-Mukni‘, Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut.
- İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî(ty), Sünenü İbn Mâce, thk. Muhammed Fuad Abdulbakî, Darü’l-ihyai’l-kütübi’l-arabiyye,
- İbn Manzûr, Cemalüddîn Muhammed b. Mukrim el-Ifrîkî el-Mısrî(1444), Lisanû’l Arab, Beyrut.
- İbn Nedim, Ebü’l-Ferec Muhammed b. İshak el-Verrâk(1971), Fihrist, Müessetü İntişarat-i Emir-i Kebir, Tahran.
- İbnü’l-Hümâm, Kemâlüddîn Muhammed b. Abdilvâhid b. Abdilhamîd es-Sivâsî el-İskenderî(ty), Şerhu Fethu’l-kadir, Mustafa el-Halebi, Mısır.
- İsnevî, Cemâlüddîn Abdurrahîm(1987), thk. Abdullah el-Cibûrî, Tabakatu’ş-şâfiîyye, Beyrut.
- Kâsânî, Alâuddin Ebû Bekr b. Mes‘ûd(2010), el-Bedâiü’s-Sanâi’ fi tertibi’ş-şerâi‘, thk. Ali Muhammed Muavvad, Adil Ahmed Abdulmevcûd, Darü’l-Kütübi’l-ilmiyye, Beyrut.
- Kavâsimî, Ekrem Yusuf Ömer(2013), el-Medhal ilâ mezhebi’l-İmam eş-Şâfiî, Dâru’n-Nefâis, Amman.
- Kehhale, Ömer Rıza(1993), M‘ucemu’l-müellifin teracimu musannifi’l-kütübi’l-arabiyye, Müessesetü’r Risale, Beyrut.
- Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî(ty), el-Câmi li ahkâmi’l-Kur’ân, Daru’l- Kalem, Kahire.
- Mes’udî, Ebü’l Hasan Ali b. el-Hüseyn b. Ali el-Hüzelî(ty), Mürûcü’z-zeheb ve meâdinü’l-cevher, thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamîd, Dârü’r-Recâ, Kahire.
- Müzenî, Ebû İbrahim İsmail b. Yahya b. İsmail(1998), el-Muhtasaru’l-Müzenî fi furûi’ş-Şafiiyye, Haşiye: Muhammed Abdulkadir Şahin, Beyrut.
- Mâverdî, Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Habib el-Basrî(1994), el-Hâvi’l-kebîr, nşr. Ali Muhammed Muavvaz-Âdil Ahmed Abdülmevcûd, Beyrut.
- Nâsır, Muhyiddin Nâcî(1989), el-İmâmü’l-Müzenî ve muhâlefetühû li’l-İmâmi’ş-Şâfiî fî kitâbihi’l- Muhtasar, (Master Tezi), Ümmü’l-Kurâ Üniversitesi, Suudi Arabistan.
- Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî en-Nevevî(tya), Ravdatü’t-tâlibin ve ‘umdetü’l-müftîn, el-Mektebetü’l-İslâmî, Beyrut.
- Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî en-Nevevî(tyb), el-Mecmu‘ şerhu’l-Mühezzeb, thk. Muhammed Necîb, Mektebetü’l-İrşâd, Cidde.
- Özen, Şükrü(2006), “Müzenî”, DİA, İstanbul.
- Rafiî, Ebü’l-Kâsım Abdülkerîm b. Muhammed b. Abdulkerîm el-Kazvînî(1977), Fethü’l-‘azîz bişerhi’l-Vecîz, nşr. Âdil Ahmed Abdülmevcûd-Ali Muhammed Muavvaz, Beyrut.
- Remlî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Hamza b. Şihâbüddîn el-Menûfî el-Ensârî(ty), Nihâyetü’l-muhtâc, Beyrut.
- Sem’anî, Ebû Sa’d Abdülkerim b. Muhammed b. Mansur et-Teymî, es-Sem’anî(1966), el-Ensâb, nşr. Abdurrahman b. Yahyâ el-Muallimî, Matbaatü Meclisi Dâiretü’l-Ma‘ârifi’l-Osmaniyye, Haydarabad.
- Sezer, Mehmet Ali(2018), Müzenî’nin İmam Şâfiî’ye Aykırı Görüşleri ve Mezhepteki Yeri, Doktora Tezi, Adana.
- Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahman b. Ebî Bekr(1990), el-Eşbâh ve’n-nezâir fî kavâidi ve furûi fıkhî’ş-şâfiiyye, Darü’l-Kütübi’l-ilmiyye, Beyrut.
- Sübkî, Ebû Nasr Tâcüddîn Abdülvehhâb b. Ali b. Abdülkâfî(1964), Tabakâtü’ş-şâfiiyyeti’l-kübrâ, thk. Mahmud et-Tanâhî-Abdülfettâh Muhammed el-Hulv, Matbaatu İsa el-Babî el-Halebî, Kahire.
- Şeyhzâde Damat, Abdurrahman b. Muhammed b. Süleyman(2015), Mecmeu’l-enhur fi şerhi Mülteka’l-ebhur, thk. Muhammed Hasen Tâlû vd, İstanbul.
- Şâfiî, Ebû Abdillah Muhammed b. İdrîs b. Abbas(2001), el-Ümm, nşr. Rif’at Fevzî Abdülmuttalib, Darü’l-Vefâ, Kahire.
- Şirazî, Ebu İshak İbrahim b. Ali (1970), Tabakatu’l-fukâha,thk. İhsan Abbas, Dâru’r-raidi’l-arabi, Beyrut.
- Şirazî, Ebu İshak Cemaleddin İbrahim b. Ali b. Yusuf Firûzabâdî(1995), el-Mühezzeb fî fıkhi’lİmâmi’ş- Şâfiiî, Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut.
- Tahtâvî, Ahmed Râfi‘ b. Muhammed b. Abdilazîz el-Hüseynî el-Kâsımî(1985), Haşiye ‘ala Merâki’lfelâh. İstanbul.
- Tehânevî, Muhammed A‘lâ b. Alî b. Muhammed Hâmid el-Fârûkî (1996), Mevsûatü Keşşâfi Istılâhâti’l-Fünûn ve’l-Ulûm, Mektebetü Lübnan, Beyrut.
- Zehebî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman(1998), Tezkiretü’l-huffâz, Dâru’l-kütübi’lilmiyye, Beyrut.
- Zehebî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman( 2014), Siyeru a‘lâmi’n-nübelâ, thk. Şuayb el- Arnaût ve Ekrem el-Bûşî, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut.
- Zeydân, Abdülkerim(2004), el-Vecîz fî usûli’l-fıkh, Müessesetü’r-risâle, Beyrut.
- Zeylaî, Ebû Muhammed Fahruddîn Osmân b. Ali b. Mihcen b. Yunus(h.1313), Tebyinü’l- hakâik şerhü Kenzü’d-dekâik, Bulak.
- ISSN: 2667-5544
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 2006
- Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ