MEHMET ZAHİT YEKEN, GÖKSEL ÖZER, ALİ ÇELİK, VAHDETTİN ÇİFTÇİ

Türkiye'de Ticari Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Çeşitlerinde Bean common mosaic virus ve Bean common mosaic necrosis virus Etmenlerine Dayanıklılıkla İlişkili Genlerin Karakterizasyonu

Ülkemizde önemli bir üretim potansiyeline sahip olan fasulyede Bean common mosaic virus (BCMV), Bean common mosaic necrosis virus (BCMNV) viral hastalık etmenleri önemli verim kayıplarına yol açmaktadır. Son yıllarda yaygınlaşan moleküler markörler yardımıyla dayanıklılık genlerinin tespiti çalışmaları virüs inokulasyonu gerekmeksizin bitkilerde söz konusu genlerin belirlenebilmesini mümkün kılmaktadır. Bu çalışmada ülkemizde yer alan 43 tescilli fasulye çeşidinde BCMV ve BCMNV virüslerine karşı muhtemel dayanıklılık 3 farklı gen (bc-12, I, bc-3) ile ilişkili 4 farklı markör (SBD-5, SW-13, ROC11/420-350, eIFE4) yardımıyla incelenmiştir. Elde edilen verilere göre 43 fasulye çeşidinin BCMV ve BCMNV etmenlerine karşı dayanıklılıkta rol oynayan bazı genlere sahip olduğu belirlenmiştir. Elde edilen markör destekli tarama sonuçlarının virüs inokulasyonu ve patojenisite çalışmaları ile desteklenmesi öngörülmüştür. Söz konusu markörler yardımıyla yerel fasulye çeşitlerinin ve çeşit tescil adaylarının virüslere dayanıklılık genleri değerlendirilerek tescil özelliklerinin güçlendirilebileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Fasulye, BCMV, BCMNV, dayanıklılık, gen.

PDF

___

Bozoğlu, H. 1995. Kuru Fasulyede Bazı Tarımsal Özelliklerin Genotip x Çevre İnteraksiyonu ve Kalıtım Derecelerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi. 19 May. Ünv. Fen Bil. Enst., 99 s.
Collmer, C.W., Marston, M.F., Taylor, J.C., Jahn, M. 2000. The I gene of bean: a dosage-dependent allele conferring extreme resistance, hypersensitive resistance, or spreading vascular necrosis in response to the potyvirus Bean common mosaic virus. Molecular plant-microbe interactions, 13(11): 1266-1270.
Deligöz, İ., Sökmen, M.A. 2013. Bazı fasulye genotiplerinin Bean common mosaic virus (BCMV) ve Bean common mosaic necrosis virus (BCMNV)'a dayanıklılık durumlarının kalitatif, kantitatif ve moleküler yöntemlerle belirlenmesi. Bitki Koruma Bülteni, 53(2): 101-113
Deligöz, İ., Sarı, S., Karaağaç, O. 2015. Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilen taze fasulye ıslah hatları ve bazı ticari çeşitlerin Bean common mosaic virus (BCMV)’a dayanıklılık durumlarının araştırılması. Derim, 32(1): 1-10.
Drijfhout, E. 1978. Genetic Interaction Between Phaseolus vulgaris and Bean Common Mosaic Virus with Implications for Strain Identification and Breeding for Resistance. Centre for Agricultural Publication and Documents, Wageningen, the Netherlands. Feng, X., Guzmán, P., Myers, J.R., Karasev, A.V. 2017. Resistance to Bean common mosaic necrosis virus Conferred by the bc-1 Gene Affects Systemic Spread of the Virus in Common Bean. Phytopathology, 107(7): 893-900.
Feng, X., Myers, J.R., Karasev, A.V. 2015. Bean common mosaic virus isolate exhibits a novel pathogenicity profile in common bean, overcoming the bc-3 resistance allele coding for the mutated EIF4E translation initiation factor. Phytopathology 105: 1487-1495. Fourie, D., Miklas, P., Ariyaranthe, H. 2004. Genes conditioning halo blight resistance to races 1, 7, and 9 occur in a tight cluster. Annual Report-Bean Improvement Cooperative, 47: 103-104.
Haley, S.D., Afanador, L., Kelly, J.D. 1994. Identification and application of a random amplified polymorphic DNA marker for the I gene (potyvirus resistance) in common bean. Phytopathology, 84(2): 157-160.
Johnson, W.C., Guzmán, P., Mandala, D., Mkandawire, A.B.C., Temple, S., Gilbertson, R.L., Gepts, P. 1997. Molecular tagging of the BC-3 gene for introgression into Andean common bean. Crop Science, 37(1): 248-254.
Larsen, R.C., Druffel, K.L., Wyatt, S.D. 2011. The complete nucleotide sequences of bean common mosaic necrosis virus strains NL-5, NL-8 and TN-1. Arch. Virol., 156: 729-732.
Melotto, M., Afanador, L., Kelly, J.D. 1996. Development of a SCAR marker linked to the I gene in common bean. Genome, 39(6): 1216-1219.
Miklas, P.N., Stone, V., Daly, M.J., Stavely, J.R., Steadman, J.R., Bassett, M.J., Delorme, R., Beaver, J.S. 2000. Bacterial, fungal, and viral disease resistance loci mapped in a recombinant inbred common bean population ('Dorado'/XAN 176). J. Am. Soc. Hort. Sci., 125: 476-481.
Naderpour, M., Lund, O. S., Larsen, R., Johansen, E. 2010. Potyviral resistance derived from cultivars of Phaseolus vulgaris carrying BC‐3 is associated with the homozygotic presence of a mutated eIF4E allele. Molecular plant pathology, 11(2): 255-263.
Pasev, G., Kostova, D., Sofkova, S. 2014. Identification of genes for resistance to Bean common mosaic virus and Bean common mosaic necrosis virus in snap bean (Phaseolus vulgaris L.) breeding lines using conventional and molecular methods. Journal of Phytopathology, 162(1): 19-25.
Strausbaugh, C.A., Miklas, P.N., Singh, S.P., Myers, J.R., Forster, R.L. 2003. Genetic characterization of differential reactions among host group 3 common bean cultivars to NL-3 K strain of Bean common mosaic necrosis virus. Phytopathology, 93(6): 683-690. TÜİK, 2017. Türkiye İstatistik Kurumu. http://www.tuik.gov.tr/ (Erişim tarihi: 25.07.2018).
Vetten, H.J., Lesemann, D.E., Maiss, E. 1992. Serotype A and B strains of bean common mosaic virus are two distinct potyviruses. In Potyvirus Taxonomy, pp. 415-431, Springer, Vienna.