Ebeveyn Kabul/Reddi ile İntihar Olasılığı Arasındaki İlişkide Yaşam Amaçlarının Aracı Rolü

Çalışmanın amacı, ebeveyn kabul/reddi ile intihar olasılığı arasında, yaşam amaçlarının aracı rolünün belirlenmesidir. Örneklem, yaşları 18-28 (Ort. = 21.44, S. = 1.66) arasında değişen 394 (%51.8 kadın, %48.2 erkek) üniversite öğrencisinden oluşmaktadır. Veri toplama aracı olarak İntihar Olasılığı Ölçeği, Ebeveyn Kabul/Red Ölçeği Yetişkin Formu ve Yaşam Amaçları Ölçeği Kullanılmıştır. Yapılan istatistiksel analizler sonucunda, değişkenler arasında beklenen yönde ve anlamlı ilişkilerin bulunduğu; "ilişki" ve "fiziksel sağlık" amaçlarının ebeveyn kabul/reddi ile intihar olasılığı arasında kısmi aracılık etkisinin bulunduğu görülmektedir. Elde edilen bulguların, intihar davranışlarının anlaşılması ve önlenmesine yönelik olarak yapılan müdahale programlarına katkı sağlayabileceği düşünülmektedir.

The Mediating Role of Life Goals in the Relationship Between Parent Acceptance/Rejection and Suicide Probability

The aim of the present study is to determine the mediating role of the life goals in the relationship between parent acceptance/rejection and suicide probability. The study sample is composed of 394 college students (51.8% female, 48.2% male) whose ages are between 18-28 (M = 21.44, SD = 1.66). Parent Acceptance Rejection Scale, Life Goals Scale and Suicide Probability Scale were used in the data collection phase. The results of the analyses showed expected significant relationships between the variables. In the model test results of the analysis, sub-scales of the Life Goals Scale partially mediate the relationship between parent acceptance/rejection and suicide probability. Research findings can be used in suicide intervention programs which is practiced to understand and prevent suicidal behavior.

___

Arsel, C. O. ve Batıgün, A. D. (2011). İntihar ve cinsiyet: Cinsiyet rolleri, iletişim becerileri, sosyal destek ve umutsuzluk açısından bir değerlendirme. Türk Psikoloji Dergisi, 26(68), 1-10.
Baron, R. M. ve Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182.
Batıgün, A.D. (2008). İntihar olasılığı ve cinsiyet: iletişim becerileri, yaşamı sürdürme nedenleri, yalnızlık ve umutsuzluk açısından bir inceleme. Türk Psikoloji Dergisi, 23(62), 65-75.
Batıgün, A. D. ve Şahin, N. H. (2003). Öfke, dürtüsellik ve problem çözme becerilerindeki yetersizlik genç- lik intiharlarının habercisi olabilir mi? Türk Psikoloji Dergisi, 18(51), 37-59.
Campos R. C., Besser A. ve Blatt J. S. (2013). Recollections of parental rejection, self-criticism and depression in suicidality. Archives of Suicide Research, 17, 58-74.
Cull, J. G. ve Gill, W. S. (1988). Suicide Probability Scale (SPS) Manual. LA: Western Psychological Services.
Ehnvall, A., Parker, G., Hadzi-Pavlovic, D. ve Malhi, G. (2008). Perception of rejecting and neglectful parenting in childhood relates to lifetime suicide attempts for females-but not for males. Acta Psychiatrica Scandinavica, 117(1), 50-56.
Elevli, S. (2012). Ergenlerde intihar olasılığının yordayıcıları: Yalnızlık, öfke ifade biçimleri, suçluluk ve utanç duyguları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
Eryılmaz, A. (2011). Ergen öznel iyi oluşunun, öznel iyi oluşu arttırma stratejilerini kullanma ile yaşam amaçlarını belirleme açısından incelenmesi. Düşü- nen Adam-Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 24(1), 44
Eryılmaz, A. (2011). İhtiyaç doyumu ve yaşam amaçları belirleme: lise öğrenimi gören ergenler için bir öznel iyi oluş modeli. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 11(4), 1747-1764
Eryılmaz, A. (2012). Amaçlar: Ruh ve beden sağlığını korumanın önemli bir aracı. Current Approaches in Psychiatry/Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(4), 428-448
Eskin, M. (1993). Reliability of the Turkish version of The Percieved Social Support From Friends and Family Scales, Scale for Interpersonal Behavior and Suicide Probability Scale. Journal of Clinical Psychology, 49(4), 515-522.
Fergusson, D. M. ve Lynskey, M. T. (1995). Childhood circumstances, adolescent adjustment, and suicide attempts in a New Zealand birth cohort. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 34, 612-622.
Grolnick, W. S. ve Ryan, R. M. (1989). Parent styles associated with children's self regulation and competence in school. Journal of Educational Psychology, 81(2), 143.
İlhan, T. (2009). Üniversite öğrencilerinin benlik uyumu modeli: Yaşam amaçları, temel psikolojik ihtiyaçlar ve öznel iyi oluş. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
İlhan, T. ve Özbay, Y. (2010). Yaşam amaçlarının ve psikolojik ihtiyaç doyumunun öznel iyi oluş üzerindeki yordayıcı rolü. Turkish Psychological Counseling & Guidance Journal, 4(34).
Kasser, T. ve Ahuvia, A. (2002). Materialistic values and well-being in business students. European Journal of Social Psychology, 32(1), 137-146.
Kasser, T., Koestner, R. ve Lekes, N. (2002). Early family experiences and adult values: A 26- year, prospective longitudinal study. Personality and Social Psychology Bulletin, 28, 826-835.
Kasser, T. ve Ryan, R. M. (1993). A dark side of the American Dream: Correlates of financial success as a central life aspiration. Journal of Personality and Social Psychology, 65, 410-422
Kasser, T. ve Ryan, R. M. (1996). Further examining the American dream: Differential correlates of intrinsic and extrinsic goals. Personality and Social Psychology Bulletin, 22(3), 280-287.
Kasser, T., Ryan, R. M., Zax, M. ve Sameroff, A. J. (1995). The relations of maternal and social environments to late adolescents' materialistic and prosocial values. Developmental Psychology, 31, 907-914.
Lai, K. W. ve McBride-Chang, C. (2001). Suicidal ideation, parenting style, and family climate among Hong Kong adolescents. International Journal of Psychology, 6(2), 81-87.
Lekes, N., Gingras, I., Philippe, F. L., Koestner, R. ve Fang, J. (2010). Parental autonomy-support, intrinsic life goals, and well-being among adolescents in China and North America. Journal of Youth and Adolescence, 39(8), 858-869.
Nair, K. S. (2003). Life goals: The concept and its relevance to rehabilitation. Clinical Rehabilitation, 17(2), 192-202.
Preacher, K. J. ve Hayes, A. F. (2008). Asymptotic and resampling strategies for assessing a and comparing indirect effects in multiple mediator models. Behavior Research Methods, 40(3), 879-891.
Rohner, R. P. (1975). They love me, they love me not: a worldwide study of the effects of parental acceptance and rejection. New Haven, CT: HRAF Press.
Rohner, R. P. (1986). The warmth dimension: foundations of parental acceptance-rejection theory. Newbury Park, CA: Sage Publications, Inc.
Rohner, R. P. (2004). The parental "acceptance-rejection syndrome": universal correlates of perceived rejection. American Psychologist, 59(8), 830-840.
Rohner, R. P. (2005). Glossary of significant concepts in parental acceptance-rejection theory (PARTheory). Retrieved May, 20, 2005.
Rohner, R. P. ve Khaleque, A. (Eds.). (2008). Handbook for the study of parental acceptance and rejection (5th ed.). Storrs, CT: Rohner Research Publications.
Rohner, R. P., Khaleque, A. ve Cournoyer, D. E. (2012). Introduction to parental acceptance-rejection theory, methods, evidence, and implications, November, 2012. http://csiar.uconn.edu/wp-content/uploads/sites/494/2014/02/INTRODUCTION-TO-PARENTAL-ACCEPTANCE-3-27-12.pdf
Ryan, R. M., Chirkov, V. I., Little, T. D., Sheldon, K. M., Timoshina, E. ve Deci, E. L.(1999). The American dream in Russia: Extrinsic aspirations and well-being in two cultures. Personality and Social Psychology Bulletin, 25(12), 1509-1524.
Sheldon, K. M. ve Kasser, T. (1995). Coherence and congruence: Two aspects of personality integration. Journal of Personality and Social Psychology, 68, 531-543.
Şahin, N. H. ve Batıgün, A. D. (2000). Yaşamı sürdürme nedenleri ve intihar olasılığı. Yayımlanmamış çalışma.
Varan, A. (2003). EKAR kuramı değerlendirme araçlarının Türkiye güvenirlik ve geçerlik çalışması. Yayımlanmamış çalışma, Ege Üniversitesi, Psikiyatri Anabilim Dalı, İzmir.
Vincent, P. J., Boddana, P. ve MacLeod, A. K. (2004). Positive life goals and plans in parasuicide. Clinical Psychology & Psychotherapy, 11(2), 90-99.
Wagner, B. M. ve Cohen, P. (1994). Adolescent sibling differences in suicidal symptoms: The role of parent-child relationships. Journal of Abnormal Child Psychology, 22, 321-337.
Williams, G. C., Cox, E. M., Hedberg, V. A. ve Deci, E. L. (2000). Extrinsic life goals and health-risk behaviors in adolescents. Journal of Applied Social Psychology, 30, 1756-1771.
Wong, I. N., de Mann, A. F. ve Leung, P. W. L.(2002). Perceived parental child rearing and suicidal ideation in chinese adolescents. Social Behavior and Personality, 30(1) 19-24.
World Health Organization (2014). Suicide prevention. Erişim http://www.who.int/mediacentre/news/releases/2014/suicide-prevention-report/en/
Zalsman, G., Brent, D. A. ve Weersing, V. R. (2006). Depressive disorders in childhood and adolescence: an overview: epidemiology, clinical manifestation and risk factors. Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 15(4), 827-841.