Duygu Sosyalleştirmenin Çocuklarda Gözlenen Davranış Sorunlarına Katkısı

Aile içi etkileşimler ve çocuğun duygusal-davranışsal gelişimi bir ilişki zincirinden çok, birbirini etkileyen bir ilişki sarmalıdır. Bu çalışmanın amacı bugüne kadar ikili ilişkiler olarak ele alınan söz konusu değişkenleri daha geniş bir yelpazede ele alarak ulusal yazın için yeni sayılabilecek duygu sosyalleştirme olgusunun çocuklarda gözlenen davranış sorunlarına katkısını incelemektir. Bu bağlamda, anne eğitim düzeyi ve anne-baba çatışmasında kendini suçlama algısı ile çocukların davranış sorunları arasındaki ilişkilerde annelerin olumsuz duygu sosyalleştirme tepkilerinin aracı rolünün test edilmesi amaçlanmaktadır. Yaşları 9 ile 13 arasında değişen 267 çocuk ve bu çocukların anne ve öğretmenlerinin katılımı ile gerçekleşen çalışmada veriler, demografik bilgi formu, Çocuğun Evlilik Çatışması Algısı Ölçeği (ÇEÇAÖ), Çocuğun Olumsuz Duygularıyla Başa Çıkma Ölçeği (ÇODBÇÖ), Conners Ebeveyn Derecelendirme Ölçeği Kısa Form (CEDÖ-27) ve Conners Öğretmen Derecelendirme Ölçeği Kısa Form (CÖDÖ-28) kullanılarak toplanmıştır. Analiz sonuçları, annelerin olumsuz duygu sosyalleştirme tepkilerinin, çocuğun davranış sorunları ile anne eğitim düzeyi arasındaki ilişkide tam; çocuğun davranış sorunları ile anne-baba çatışmasında kendini suçlama algısı arasındaki ilişkide ise kısmi aracı rolüne işaret etmektedir. Sonuçlar bağlamında anne eğitim düzeyinin, bu çalışmada duygu sosyalleştirme yaklaşımlarıyla temsil edilen anne-çocuk ilişkisini etkileyerek, çocukta davranış sorunları oluşumuna katkıda bulunduğu, öte yandan anne-baba arasında yaşanan yoğun çatışmalardan kendini sorumlu tutan çocuğun, annelerin olumsuz duygu sosyalleştirme tepkileri aracılığı ile davranış sorunları geliştirdiği söylenebilir.

Emotion Socialization's Contribution to Variance of Children's Observed Behavior Problems

Intra-familial interactions and child's emotional and behavioral development is a relationship helix that affects each other, rather than a relationship chain. The aim of this study is to assess the contribution of the concept of emotion socialization, which ranks as new for the national literature, to children's observed behavior problems by approaching variables addressed mostly as dual associations before. In this context, it is aimed to test mediating role of negative maternal emotion socialization on the relationships between children's behavior problems, and mothers' education status and self-blame appraisals about parental conflict. Data was collected from 267 children whose ages were between 9-13, as well as their mothers and teachers by using Demographic Form, Children' s Perception of Marital Conflict (CPIC), Coping with Children's Negative Emotions Scale, Conners' Parent Rating Scale-Short Form and Conners' Teacher Raiting Scale-Short Form. Results suggest that while the relationship between children's behavior problems and self-blame appraisals about parental conflict is partially mediated by maternal negative emotion socialization, the relationship between children's behavior problems and mothers' education status is fully mediated by maternal negative emotion socialization. In the context of these results, it can be said that mothers' education status contributes to the development of children's behavior problems by affecting mother-child interactions represented as emotion socialization approaches in this study. In addition to this, the child who blames him/herself about intense parental conflict evolves behavior problems through mother's negative emotion socialization

___

Abalı, O., Onur, M., Gürkan, K., Çelik, Ö. ve Tüzün, Ü. D. (2006). İlköğretim çağı çocuklarındaki davranım bozukluğu semptomlarının sosyodemografik verilere göre değerlendirilmesi. Düşünen Adam Dergisi, 19(1), 14-19.
Alpaydın, Y. (2012). Aile eğitim programı eğitici el kitabı. (1. baskı). Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı.
Apple, M. L., Davies, P. T. ve Cummings, E. M. (2008). Impact of hostility and withdrawal in interparental conflict on parental emotional unavailability and children' s adjustment difficulties. Child Devolopment, 77(6), 1623-1641.
Atmaca Koçak, A. (2004). Baba destek programı değerlendirme raporu. İstanbul: AÇEV Yayınları.
Baron, R. M. ve Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182.
Bekman, S. ve Koçak, A. A. (2011). Mothers reporting mother child education program I: For whom, why and how does it work? Egitim ve Bilim, 36(160), 171.
Biber, K. ve Ural, O. (2012). Portage Erken Eğitim Programı'nın kurum ortamında yaşayan 5-6 yaş grubu çocukların gelişimleri ile aile katılım düzeyleri üzerindeki etkisi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(27), 55-64.
Blair, B. L., Perry, N. B., O'Brien, M., Calkins, S. D., Keane, S. P. ve Shanahan, L. (2014). The indirect effects of maternal emotion socialization on friendship quality in middle childhood. Developmental Psychology, 50(2), 566-576.
Buehler, C., Anthony, C., Khrisnakumar, A., Stone, G., Gerard, J. ve Pemberton, S. (1997). Interparental conflict and youth problem behaviors: A meta-analysis. Journal of Child and Family Studies 6(2), 233-247.
Conners, C. K. (1969). A teacher rating scale for use in drug studies with children. American Journal of Psychiatry, 126, 884-888.
Conners, C. K. (1997). Conners' Rating Scales'-revised: User's Manuel. Multi-Health Systems, Incormorated. Cox, M. J. ve Paley, B. (1997) Family as systems. Annual Review of Psychology. 48, 243-267.
Cummings, E. M., Kouros, C. D. ve Papp, L. M. (2007). Marital aggression and children's responses to everyday interparental conflict. European Psychologist, 12(1), 17-28.
Çorapçı, F., Aksan, N. ve Yağmurlu, B. (2012). Socialization of Turkish children's emotions: Do different emotions elicit different responses? Global Studies of Childhood, 2, 106-116.
Davies, P. T ve Cummings, E. M. (1994). Marital conflict and child adjustment: Anemotional security hypothesis. Psychological Bulletin, 116(3), 387-411.
Davies, P. T. ve Lindsay, L. L. (2004). Interparental conflict and adolescent adjustment: Why does gender moderate early adolescent vulnerability?. Journal of Family Psychology, 18(1), 160-170.
DeBoard-Lucas, R. L., Fosco, G. M., Raynor, S. M. ve Grych, J. H (2010). Interparental conflict in context: exploringrelations between parenting processes and children's conflict appraisals. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 39(2), 163-175.
Denham, S. A., Workman, E., Cole, P. M., Weissbrod, C., Kendziora, K. T. ve Zahn-Waxler, C. (2000). Prediction of externalizing behavior problems from early to middle childhood: The role of parental socialization and emotion expression. Development and Psychopathology, 12(01), 23-45.
Dereboy, Ç. , Şenol, S. , Şener, S. ve Dereboy, İ. F. (2007). Conners Kısa Form Öğretmen ve Ana Baba Derecelendirme Ölçekleri'nin geçerliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 18(1), 1-11.
Dodge, K. A., Pettit, G. S. ve Bates, J. E. (1994). Socialization mediators of the relation between socioeconomic status and child conduct problems. Child Development, 65(2), 649-665.
Dunsmore, J. C., Booker, J. A., Ollendick, T. H. ve Greene, R. W. (2015). Emotion socialization in the context of risk and psychopathology: Maternal emotion coaching predicts better treatment outcomes for emotionally labile children with oppositional defiant disorder. Social Development, 25(1), 8-26.
Eisenberg, N., Cumberland, A. ve Spinrad, T. L. (1998). Parental socialization of emotion. Psychological Inquiry, 9, 241-273.
Eisenberg, N., Fabes, R. A., Shepard, S. A., Guthrie, I. K., Murphy, B. C. ve Reiser, M. (1999). Parental reactions to children's negative emotions: Longitudinal relations to quality of children's social functioning Child Development, 70(2), 513-534.
Emery, R. E. , Fincham, F. D. ve Cummings, E. M. (1992). Parenting in context: Systemic thinking about parental conflict and its influence on children. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 60, 909-912.
Erel, O. ve Burman, B. (1995). Interrelatedness of marital relations and parent child relations: A meta-analytic review. Psychological Bulletin, 118, 108-132.
Erkan, Z. (2002). Ergenlerin sosyal kaygı düzeyleri, ana-baba tutumları ve ailede görülen risk faktörleri üzerine bir çalışma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Fabes, R. A., Eisenberg, N. ve Bernzweig, J. (1990). Coping with Children's Negative Emotions Scale (CCNES): Description and scoring. Tempe, AZ: Arizona State University. Unpublished Manuscript.
Fabes, R. A., Poulin, R. E., Eisenberg, N. ve Madden-Derdich, D. A. (2002). The Coping with Children's Negative Emotions Scale (CCNES): Psychometric properties and relations with children's emotional competence. Marriage and Family Review, 34(3), 285-310.
Fauber R., Forehand, R., Thomas, A. M. ve Wierson, M. (1990). Mediational model of the impact of marital conflict on adolescent adjustment in ıntact and divorced families: The role of disrupted parenting. Child Development, 61, 1112-1123.
Fosco, G. M. ve Grych, J. H. (2007). Emotional expression in the family as a context for children's appraisals of interparental conflict. Journal of Family Psychology, 21(2), 248-258.
Garner, P. W., Dansmore, J. C. ve Southam-Gerrow, M. (2007). Mother-child conversations about emotions: Linkages to child aggression and prosocial behavior. Social Development, 17(2), 259-277.
Garside, R. ve Klimes-Dougan, B. (2002). Socialization of discrete negative emotions: Gender differences and links with psychological distress. Sex Roles, 47, 115-128.
Gordon, T. (2008). Parent effectiveness training: The proven program for raising responsible children. Random House LLC.
Gortmaker, S. L., Walker, D. K., Weitzman, M. ve Sobol, A. M. (1990). Chronic conditions, socioeconomic risks, and behavioral problems in children and adolescents. Pediatrics, 85(3), 267-276.
Gottman, J. M., Katz, L. F. ve Hooven, C. (1996). Parental meta-emotion philosophy and emotional life of families: Theoretical models and preliminary data. Journal of Family Psychology, 10, 243-268.
Güven, E. ve Erden, G. (2013). Duygu sosyalleştirme bağlamında bir derleme. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 20(2), 119-130.
Grych, J. H. (2005). Interparental conflict as a risk factor in child maladjustment: Implications for the development of preventing programs. Family Court Review, 43(1), 97-108.
Grych, J. H. ve Fincham, F. D. (1990). Marital conflict and children's adjustment: A cognitive-contextual framework. Psychological Bulletin, 108, 267-290.
Grych, J. H., Fincham, F. D. , Jouriles, E. N. ve McDonald, R. (2000). Interparental conflict and child adjustment: Testing the mediational role of appraisals in the cognitive-contextual framework. Child Development, 71(6), 1648-1661.
Grych, J. H., Seid, M. ve Fincam, F. D. (1992). Assesing marital conflict from the child's percpective: The children's perception of interparental conflict scale. Child Development, 63, 558-572.
Halberstadt, A. G. (1991). Socialization of expressiveness: Family influences in particular and a model in general. R. S. Feldman ve S. Rime (Ed.), Fundamentals of Emotional Expressiveness. Cambridge, B.K: Cambridge Üniversitesi.
Harnish, J. D., Dodge, K. A. ve Valente, E. (1995). Mother-child interaction quality as a partial mediator of the roles of maternal depressive symptomatology and socioeconomic status in the development of child behavior problems. conduct problems prevention research group. Child Development, 66(3), 739-753.
Havighurst, S. S., Wilson, K. R., Harley, A. E., Prior, M. R. ve Kehoe, C. (2010). Tuning in to Kids: improving emotion socialization practices in parents of preschool children findings from a community trial. The Journal of Physicology and Phsychiatry, 51(12), 1342-1350.
Hoff, E., Laursen, B. ve Tardif, T. (2002). Socioeconomic status and parenting. In M. H. Bornstein (Ed.), Handbook of parenting Volume 2: Biology and ecology of parenting (pp. 231-252). Erlbaum.
Hunter, E. C., Katz, F. L., Shortt, J. W., Davies, B., Leve, C., Allen, N. B. ve Sheeber, L. B. (2011). How do I feel about feelings? Emotion socialization in families of depressed and healthy adolescents. Journal of Youth Adolescence, 40, 428-441
Kaner, S., Büyüköztürk, Ş. ve İşeri, E. (2011). Conners anababa dereceleme ölçeği yenilenmiş kısa: Türkiye uyarlama çalışması. Nöro-Psikiyatri Arşivi Dergisi, 50, 100-109.
Kılıç, Ş. (2014). A better understanding of parental emotional socialization behaviors with an illustrative context/Ebeveyn duygu sosyalleştirme davranış- larının açıklayıcı bir bağlam içinde daha iyi anlaşılması. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 10(2), 511-521.
Klimes-Dougan, B., Brand A. E., Zahn-Waxler C., Usher B., Hastings, P. D., Kendziora, K. ve Gardside, R. B.(2007). Parental emotion socialization in adolescence: Differences in sex, age and problem status. Social Development, 16, 326-342.
Kuzgun, Y. ve Hamamcı, Z. (2007). Anababa Eğitim Programları (1.baskı). Maya Akademi Yayınları: İstanbul.
Leijten, P., Raaijmakers, M. A., de Castro, B. O. ve Matthys, W. (2013). Does socioeconomic status matter? A meta-analysis on parent training effectiveness for disruptive child behavior. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 42(3), 384-392.
McCoy, K., Davies, R. T. ve Cummings, E. M. (2009). Constructive and destructive marital conflict, emotional security and children's prosocial behavior The Journal of Child Physicology and Phsychiatry, 50(3), 270-279.
McElwain, N., Halberstadt, A. ve Volling, B. (2007) Mother and father-reported reactions to children's negative emotions: Relations to young children's emotional understanding and friendship quality. Child Development, 78(5), 1407-1425.
Miller, R. L., Dunsmore, J. C. ve Smith, C. L. (2015). Effortful control and parents' emotion socialization patterns predict children's positive social behavior: A person-centered approach. Early Education and Development, 26(2), 167-188.
Nelson, J. A., O' Brein, M., Blankson, A. N., Calkins, S. D. ve Keane, S. P. (2009). Family stress and parental responses to children' s negative emotions: Tests of the Spillover, Crossover and Compensatory Hypotheses. Journal of Family Pyschology, 23(5), 671- 679.
Oh, K. J., Lee, S. ve Park, S. H. (2011). The effects of marital conflict on Korean children's appraisal of conflict and psychological adjustment. Journal of Child and Family Study, 20, 444-451.
Özbaran, B. ve Aydın, C. (2007). Davranım Bozukluğu. A. Aysev ve Y. I. Taner, (Ed), Çocuk ve ergen ruh sağlığı ve hastalıkları içinde (421-432). İstanbul: Hekimler Birliği.
Öztürk, O. ve Uluşahin, A. (2008). Ruh sağlığı ve bozuklukları-II (11.bsk). Ankara: Nobel Tıp Kitapevleri.
Peksaygılı, M. ve Güre, A. (2008). Eşler arasındaki çatışma ile erken ergenlik dönemindeki çocukların uyum davranışları: Algılanan çatışmanın aracı ve düzenleyici rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 23(61), 43-58.
Profeta, Y. (2003). The relationship between child's behavior problems and his/her perception of ınterparental conflict. II. National Congress of Family and Marital Therapies.15 Aralık2012)http://www.
aetd.org.tr/web_1322_2/entitialfocus.aspx?primary_id=1325vetype=893vetarget=productialtrpvedetail=triplevesp_table=vesp_primary=vesp_ table_extra=veopenfrom=sortial
Sakız, E. (2011). Evlilik çatışması ve çocuk uyum problemleri arasındaki ilişkide duygusal güvenliğin ve anne kabul-red algısının aracı etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Sanders, M. R. (1999). Triple P-Positive Parenting Program: Towards an empirically validated multilevel parenting and family support strategy for the prevention of behavior and emotional problems in children. Clinical Child and Family Psychology Review, 2(2), 71-90.
Savi, F. (2008). 12-15 yaş arası ilköğretim öğrencilerinin davranış sorunları ile aile işlevleri ve ana baba kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Seçer, Z. ve Karabulut, N. (2016). Anne-babaların duygusal sosyalleştirme davranışları ile okul öncesi çocukların sosyal becerilerinin analizi. Eğitim ve Bilim, 41(185), 147-165.
Shaffer, A., Suveg, C., Thomassin, K. ve Bradbury, B. B. (2012). Emotion socialization in the context of family risks: Links to child emotion regulation. Journal of Child and Family Studies, 21(6), 917-924.
Shelton, K. H. ve Harold, G. T. (2007). Marital conflict and children's adjustment: The mediating and moderating role of children's coping strategies. Social Development, 16(3), 497-512.
Shelton, K. H. ve Harold, G. T. (2008). Interparental conflict, negative parenting, and children's adjustment: bridging links between parents' depression and children's psychological distress. Journal of Family Psychology, 22(5), 712-724.
Steinberg, L., Mounts, N. S., Lamborn, S. D. ve Dornbusch, S. M. (1991). Authoritative parenting and adolescent adjustment across varied ecological niches. Journal of Research of Adolescence, 1(1), 19-36.
Tahiroğlu, A. Y., Bahalı, K., Avcı, A., Seydaoğlu, G. ve Uzel, M. (2009). Ailedeki disiplin yöntemleri, demografik özellikler ve çocuklardaki davranış sorunları arasındaki ilişki. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 16(2), 67-82.
Tazeoğlu, S. (2011). Çocukların benlik algıları, davranış sorunları ve ana-babaların kullandıkları disiplin yöntemleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Terzi, E. E. (2009). Anasınıfına devam eden çocuklarda görülen davranış sorunlarının öğretmen görüş- lerine göre incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Türkiye İstatistik Kurumu-TUİK (2013). Bitirilen eğitim düzeyi ve cinsiyete göre nüfus (+15) 2013- Türkiye. (29.08.2014 tarihinde http://rapor.tuik.gov.tr/ reports/rwservlet?adnksdb2&ENVID=adnksdb2Env&report=wa_turkiye_cinsiyet_yas_egitim_ top.RDF&p_xkod=egitim_kod&p_yas=15&p_ yil=2013&p_dil=1&desformat=html adresinden alınmıştır.)
Türkiye İstatistik Kurumu-TUİK (2013). Bitirilen eğitim düzeyi ve cinsiyete göre nüfus (+15) 2013- Hatay/ İskenderun. (29.08.2014 tarihinde http://rapor. tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2&ENVID=adnksdb2Env&report=wa_belkoy_cinsiyet_ yas_egitim_top.RDF&p_kod=2&p_il1=31&p_ilce1=1413&p_xkod=egitim_kod2&p_yas=15&p_ yil=2013&p_dil=1&desformat=html adresinden alınmıştır.
Ulu, P. İ. ve Fışıloğlu, H. (2004). Çocukların evlilik çatışmasını algılaması ölçeği'nin geçerlik ve gü- venirlik çalışması. Türk Psikoloji Yazıları, 14(7), 61-75.
Warren, K. ve Stifter, C. (2007). Maternal emotion-related socialization and preschoolers' developing emotion self-awareness. Social Development, 17(2), 239-258.
Webster-Stratton, C., Hollinsworth, T. ve Kolpacoff, M. (1989). The long-term effectiveness and clinical significance of three costeffective training programs for families with conduct-problem children. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 57(4), 550-553.
Wong, B., McElvain, N. L. ve Halberstadt A. G. (2009). Parent, family, and child characteristics: Associations with mother- and father-reported emotion socialization practices. Child Development, 23(4), 452-463.
Yağmurlu, B. ve Altan, Ö. (2010). Maternal socialization and child temperament as predictors of emotion regulation in Turkish preschoolers. Infant and Child Development, 19, 275-296.
Yağmurlu, B., Yavuz, M. ve Altan, Ö. (2012). Turkish mothers' coping with children's negative emotions: A brief report. Journal of Child and Family Studies.. http://link.springer.com/article/10.1007%2Fs10826-012-9597-x?LI=true
Yap, M. B. H., Schvartz, O. S., Byrne, M. L., Simmons, J. G. ve Allen, N. B. (2010). Maternal positive and negative ınteraction behaviors and early adolescents' depressive symptoms: Adolescent emotion regulation as a mediator. Journal of Research on Adolescence, 20(4), 1014- 104.
Zeman, J., Dallaire, D. ve Borowski, S. (2015). Socialization in the context of risk and psychopathology: Maternal emotion socialization in children of incarcerated mothers. Social Development. (10.10.2015 tarihinde http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ sode.12117/epdf adresinden alınmıştır)