NİÇİN AHLÂKLI OLMALIYIM SORUNU VE TASAVVUFTAN MÜKEMMEL BİR CEVAP: HACI BEKTAŞ VELİ ÖRNEĞİ

İnsan niçin ahlâklı olmalıdır? Niçin iyi davranmalıdır? Niçin iyilik yapmalıdır? Ahlâklı olmasını, iyiliği belirleyen ölçüt nedir? Bu sorulara farklı şekillerde cevapların verildiği görül- ür. Gerçekte insan, maddi ya da manevi bir çıkar gereği eylemde bulunur. Bilinç, irade ve hürriyetin olmadığı hiçbir eylemin ahlâkî bir eylem olarak değer kazanamayacağı, ahlâkî bir eylem olarak değerlendirilemeyeceği noktasında hemen bütün filozoflar birleşmektedir. Şu kadar var ki her bilinçli eylem de mutlaka bir çıkar için gerçekleştirilir. Maddi veya manevi, bir çıkar gözetmeksizin gerçekleştirilen eylemin bilinçli bir eylem olduğu tartışılır. Çünkü böyle bir eylemin gayesi yoktur. Bilinç ise gayesiz düşünülemez. Ne yaptığını bilmek, aynı za- manda niçin yaptığını bilmektir. Ahlâkî eylem zorunlu olarak ereği belli olan bir eylemdir. Er- eksiz bir eylem ahlâkî bir eylem olarak değer kazanamaz. En büyük çıkar ebedî ve sonsuz olan çıkardır. Bu durumda ebedî ve sonsuzluğun sahibi olan Allahın rızasını kazanmak insanın ahlâkî eylemlerinin ana sebep ve gayesini oluşturur. İşte bu hakikati gören Yunus Emre ve Hacı Bektaş Veli gibi sufîler, lebbeyk diyerek ihlâs ve aşk ile Ebedî Sevgilinin rızasını kazan- maya çalışmışlardır.

THE PROBLEM OF WHY SHOULD I BE MORAL AND PERFECT ANSVER FROM SUFISM : EXAMPLE OF HACI BEKTASH VELI

Why should one be moral? Why should we be well-behaved? Why should we do a favour? What is the criteria that defines what is moral and favour? These questions are answered in different ways. Actually, people act by materialistic and spirutual benefits. Almost all the philosophers agree that none of the acts without conscience, will or freedom can be defined as worthy or moral. However, every conscious act is done absolutely for benefit. It is argu- mentative that the act done regardless of materialistic or spiritual benefit is conscious or not. Since such an act has no aim. Yet aimless conscience is unthinkable. Knowing what to do means knowing why to do it. Moral act is an act compulsorily with a specific objective. An act without an objective can not be valued as a moral act. The biggest benefit is the eternal and infinite benefit. In this case, gaining the approval of God- the eternal, forms the main objec- tive of moral acts. Therefore, the sufi such as Yunus Emre and Haci Bektas-i Veli who saw the truth tried to gain the approval of the Eternal Beloved, full of love and sincerity.

___

AKARSU, B. (1998). Mutluluk Ahlâkı. İstanbul: İnkılâp Kitabevi Yayını. AKSEKİ, A . H. (1979). Ahlâk İlmi ve İslâm Ahlâkı Ahlâk Dersleri. Sadeleştiren: Ali Arslan Aydın, 3. Baskı, Ankara: Nur Yayınları. AYDIN, M. S. (1991). Tanrı-Ahlâk İlişkisi. Ankara: Türk Diyanet Vakfı Yayınları. BAYMUR, F. (1983). Genel Psikoloj i. 5. Baskı, İstanbul: İnkılâp ve Aka Basımevi. BERTRAND, A . (1999). Ahlâk Felsef esi. çev : Salih Zeki. sadeleştiren Hayrani Altıntaş. An- kara: Seba Yayınları. ÖZLEM, D. (2004). Ahlâk Felsef esi. İstanbul: İnkılâp Kitabevi, EFLATUN. (1980). Devlet. çev : Sabahattin Eyüboğlu ve M. Ali Cimcoz. İstanbul: Remzi Kitabevi. FÂRÂBÎ. (1997). İdeal Devlet (El- Medinetül Fâzıla). Çev : Ahmet Arslan. Ankara: Vadi Ya- yınları. FÂRÂBÎ. (1990). İhsâul Ulûm (İlimlerin Say ımı). Çev : Ahmet Ateş. İstanbul: MEB Yayın- ları. FÂRÂBÎ. (1999). Mutluluğun Kazanılması (TahsîlusSaâda). Çev : Ahmet Arslan. Ankara: Vadi Yayınları. HACI BEKTAŞ VELİ. (2007). Makâlât. Haz. Ali Yılmaz, Mehmet Akkuş, Ali Öztürk. Anka- ra: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. HACI BEKTAŞ VELİ. (2007b). Besmele Tef siri (Şerhi Besmele), Haz. Hamiye Duran, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. HARİS EL-MUHASİBİ. (2009). Nef sin Terbiy esi. 2. Baskı. İstanbul: Hayykitap. İMAM BUHÂRÎ. (2006). Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh, çev. Abdullah Feyzi Koca- er. 4. Baskı. Konya: Hüner Yayınları. KANT, İ. (2001). Pratik Usun Eleştirisi. Çev : İsmet Zeki Eyuboğlu. 5. Baskı. İstanbul: Say Yayınları. KARAHAN, F. (2007). Hilmi Ziya Ülkende Din Felsef esi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Do- kuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir KARAMAN, H v.d. (2009). Kurân-ı Kerim ve Açıklamalı Meali. Ankara: Türk Diyanet Vakfı Yayınları. KİTABI MUKADDES ŞİRKETİ. (1999). İncil (Sevindirici Haber). İstanbul: Yeni Yaşam Ya- yınları. TÜRER, C. (2005). William Jamesin Ahlâk Anlay ışı. Ankara: Elis Yayınları. TÜRKER (KALKIR), N. (2007). Çindeki Düşünce Akımlarına Genel Bakış Sosyal Bilim- ler Enstitüsü Dergisi, 22 (1): 289-298. ULUTAN, B. (1999). Fârâbî Felsef esi. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları. YAZIR, E. M. H., Kurân-ı Kerîm Meâli, selam.org.furkan@furkan.cjb.net YUNUS EMRE, http://siir.gen.tr/siir/y/yunus_emre/askin_aldi_benden_beni.htm Eri- şim tarihi: 6.5.2010. YUNUS EMRE. (2005). Yunus Emreden Seçmeler, Haz. Cengizhan Orakçı. Konya: Elips Yayınları. YUSUF HAS HACİP. (2001). Kutadgu Bilig. çev : Yaşar Çağbayır. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları YURTTAŞ, Z. İnsan Tabiatı, http://www.ziyayurttas.net/insanin_tabiati.pdf. Erişim tarihi: 6.5.2010.

Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi-Cover

ISSN: 1306-8253
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 1994
Yayıncı: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Türk Kültürü Açısından Hacı Bektaş-ı Veli Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi