İran'da Hacı Bektaş Veli evladından Pir Saltuk Zaviyesi vakfı

İran'da Tebriz Eyaleti'nin Hoy Sancağı'nda Hacı Bektaş Velî evladından Pir Saltuk'a ait bir zaviye bulunmaktadır. Bu zaviyeye ait bilgiler, Osmanlı Devleti'nin 18. yüzyılda Tebriz eyaleti tahriri sırasında tutmuş olduğu tapu-tahrir defterlerinde kayıtlıdır. Defter kayıtlarından Pir Saltuk zaviyesinin 15. yüzyılda (Karakoyunlu-Akkoyunlu) bölgeden gelip-geçen yolcuları misafir etmek için kurulduğu anlaşılmaktadır. Daha sonra İran'a hâkim olan Safevîier ve Osmanlılar zaviyeyi ve vakfını muhafaza etmişlerdir. Bu kayıtları değerlendirilerek bir Bektaşî zaviyesi ve zaviye vakfı hakkında, menkıbeler dışında, gerçekçi bilgilere ulaşmak araştırmanın amacıdır. Böylece zaviye vakfının şartları, gelirleri, ekonomik değeri gibi hususlar ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bunun için "siyakat" yazısıyla kaleme alınan tahrir defterleri okunarak değerlendirilmiştir. Ortaya çıkan bilgiler, zaviyenin önemli bir işlevinin olduğunu göstermektedir.

Haci Bektash Veli's Sons Pir Saltuk Zaviye foundation in Iran

There is a zaviye (a small Islamic monastery) belonging to Pir Saltuk, who is the son of Hacı Bektash Veli in Hoy "Sancak" of Tebriz State (Iran). The information related to this "zaviye" was recorded in property registration notebook prepared during Tabriz State "tahrir" in 18tn century by Ottoman State. The notebook indicates that Pir Saltuk Zaviye was founded in 15th century (Kara Qoyunlu-Aq Qoyunlu) to host the passing travelers. Later, Safavids and Ottomans who reigned Iran kept the "zaviye" and foundation. The aim of this study is to get reliable information other than "menkibes" (stories) about this Bektashi "zaviye" and foundation. In this regard, the conditions,income, economic value, and about the zaviye foundation has been focused on. For this purpose, "tahrir" notebooks inscribed with "siyakat" writing were read and inspected. The obtained data shows that the zaviye has an important function.

PDF

___

BA, MD 133, hnr.1, s.76, tarih; Evahir-i Cemaziyelewel 1138 (Şubat 1726).

BA, TD 896. tarih; 1140 (1728) Tebriz Eyaleti vakıf tahrir defteri

BA, TD 911. tarih; 1140 (1728) Hoy, Kapan ve Karadağ livaları mufassal tahrir defteri

BİLGİLİ, Ali Sinan (2002): "Azerbaycan Türkmenleri Tarihi", Türkler, Ankara, c.7, Yeni Türkiye Yay.

BİLGİLİ, Ali Sinan (2004): Osmanlı Iran ve Azerbaycanı-I, 16. ve 18. Yüzyıllar Sosyal ve Ekonomik Tarih, Erzurum. Bozkır Yay.

ERŞAHİN, Seyfettin (2002): Akkoyunlular, Siyasal, Kültürel, Ekonomik ve Sosyal Tarih, Ankara, Bizim Büro Basımevi.

GÜNDOĞDU, Cengiz (2007): Hacı Bektâş-ı Velî, Ankara, Aktif Yay.

İDRİS-I BİDLÎSÎ (2001): Selim Şah-nâme, (Haz.Hicabi Kırlangıç), Ankara, T.C. Kültür Bakanlığı Yay.

İskender Beg Turkman, 1334-1335, Târih-iÂ'lam-ı Ârâ-yı Abbasî, Tahran, cl-ll.

KIEL, Machiel (2000): "Sarı Saltuk: Pionier des İslam auf dem Balkan im 13. Jahrhundert.", Aleviler= Alewiten. Vol. 1: Kimlik ve Tarih/ldentitdt und Geschich-te. I. Engin, and E. Franz, eds. Hamburg: Deutsches Orient-lnstitut Hamburg, 253-86.

KÖPRÜLÜ, M. Fuad (1993): "Bektaş", İA, c.2, s.461-464. Istanbul MEB Yay.

OCAK, Ahmet Yaşar (1992): "Bektaşilik", TDVİA, c.5, s.373-379. İstanbul TDV Yay.

OCAK, Ahmet Yaşar (1996): "Hacı Bektâş-ı Velî", TDVİA, c.14, s.455-458. İstanbul TDV Yay.

OCAK, Ahmet Yaşar (2002): Sarı Saltık Popüler İslâm'ın Balkanlardaki Des-tanî Öncüsü, Ankara, TTK Yay.

ÖZTÜRK, Mürsel (1986): "Hacı Bektaş Veli", Belleten, L/198, s.885-894. Ankara TTK Yay.

TANMAN, M.Baha (1996): "Hacı Bektâş-ı Velî Külliyesi", TDVİA, c.14, s.459-471. İstanbul TDV Yay.

WOODS, John E. (1993): Akkoyunlular, Aşiret, Konfederasyon, İmparatorluk, 15. Yüzyıl Türk-lran Siyaseti Üzerine Bir İnceleme, (Çev.S.Özbudun-Ek; N. Sa-kaoğlu), İstanbul, Milliyet Yay.

YAZICI, Tahsin (1998): "Hoy", TDVİA, c.18, s.258. İstanbul TDV Yay.

Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi-Cover

ISSN: 1306-8253
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 1994
Yayıncı: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Türk Kültürü Açısından Hacı Bektaş-ı Veli Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi

Arşiv