Nizari İsmaililiği ve Alevilik: İki farklı dini idrakte benzeşen yorumlar üzerine değerlendirmeler

Alevîlik sahip olduğu bâtınî tevil karakteriyle On İki İmam Şialığından çok Şiî İsmailîliğe benzemektedir. Şer’î hükümlere getirilen yorumlarda İsmailîliğe temel teflkil eden Galiye zümrelerinin ve Nizarî İsmailîlerinin etkisi açıktır. Bu etki, hem coğrafi hem de tarihî flartların zorunlu sonucu olarak ortaya çıkmıfltır. Alevîlerin namaz hususunda yapmıfl oldukları; namaz ‘salat’tır, o da ‘dua’ demektir yorumu, Nizarî İsmailîlerin tesirini göstermektedir. Nizarî İsmailîlerinde de buna benzer bir yorum vardır.

Nizari Ismailiyas and Alevism: The evaluation on the same practices of the two different religious rituals

Alevîsm, with its characteristic of esoteric interpretation, resembles the Shii İsmailiya rather than the Twelveİmam Shiism. The effect of Nizariİsmailiyas and Galiye clans that form the basis of İsmailiyas is clear in the interpretations made on religious rules. This effect emerges as a result of both geographical and historical conditions. The interpretation of Alevîes regarding namaz is that namaz is “salat”, which means “petition to Allah”. This interpretation reveals the influence of the Nizari İsmailiyas, who have a similar interpretation.

___

AY, Zahide (2005): Alamut Sonrası Nizarî İsmailîliği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

AY, Zahide (2006): Handut, Selenge Yayınları, İstanbul.

BOZKURT, Nizam (Tarihsiz): Alevîliğin Oluşumu, İrtibat: Seyid Garip Musa Kültür Derneği.

DAFTARY, Ferlad (2002): İsmailîler Tarihleri ve Öğretileri, Doruk Yayınları, Ankara.

ENGİNEER, Asghar Ali, “Quran and Ismaili Tawıl”(Kur’an ve Fatımî İsmaililerin Tavili ,Çev. İsmail Kaygusuz), www. Davoodi– bohras.com, erişim tarihi: Eylül 1999.

GÖLPINARLI, Abdulbaki (1997): Türkiye’de Mezhepler ve Tarikatlar, İnkılap Yayınları, İstanbul.

İLHAN, Avni (1992): Bâtıniye, Diyanet İslam Ansiklopedisi, İstanbul. KARA, Seyfullah (2006): Selçukluların Dinî Serüveni, fiema Yayınları, İstanbul.

KUTLU, Sönmez (2002): Türklerin İslâmlaşma Sürecinde Mürcie ve Tesirleri, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.

OCAK, Ahmet Yaşar (2006): “Alevîlik Tarihinin Temel Bir Problemi: Alevîlik ve Nizarî İsmailîliği”, Yol Dergisi, Ocak–fiubat 2006.

ÖZTÜRK, Mustafa (2003): Kur’ân ve Aşırı Yorum, Kitabiyat Yayınları Ankara.

YILMAZ, Hulusi (2008): Sosyal Değişme Sürecinde Alevîlik, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı, Malatya.