ŞERH-İ DÎVÂN-I SULTAN SELÎM-İ EVVEL
Şerhler, bir ilim dalında meşhur olmuş metinlerin ve bu metinlerdeki kapalı ifadelerinaçıklandığı eserlerdir. Selçuklu Devleti döneminde başlayan tercüme ve şerhfaaliyetlerine Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan sonra daha fazla önem verilmiştir.Bu sebeple Türk edebiyatında Arapça, Farsça ve Türkçe eserler, özellikle XIV ve XV.yüzyıldan sonra şerh edilmeye başlanmıştır. XVI. yüzyılın ortalarından XVII. yüzyılakadar şerh geleneği büyük ölçüde gelişmiş; XVIII. yüzyıla gelindiğinde yapılanşerhlerin sayısı artmıştır. XIX. yüzyılda siyasi ve sosyal alanda yaşanan değişimlersebebiyle şerhler sayıca azalmışsa da şerh geleneği varlığını devam ettirmiştir. Şerh geleneğiiçinde dîvân şerhleri önemli bir yer tutmaktadır. Türk edebiyatında daha çokArapça ve Farsça dîvânlar şerh edilmiştir. Şerh edilen dîvânlardan biri de Selîmî mahlasıylaşiirler kaleme alan Sultan Selîm-i Evvel (1512-1520)’in Farsça Dîvân’ıdır.Bu eser, XIX. yüzyılda Manastırlı Dâniş Ahmed Efendi (ö. 1316/1898) tarafındanDestâvîz-i Dâniş adıyla şerh edilmiştir. Çalışmada, Manastırlı Dâniş AhmedEfendi’nin Destâvîz-i Dâniş adını verdiği Şerh-i Dîvân-ı Sultan Selîm-i Evvel tanıtılacaktır.
“Commentary of The Dıwan of Selım I”
Commentaries are explanations of well-known texts of a science branch and closed or ambiguous expressions in said texts. Translation and commentary activities which were initiated during the Seljuq Empire period were given more importance after the foundation of Ottoman Empire. For this reason, Arabic, Persian and Turkish texts began getting commentaries written for them especially after 14th and 15th century. From mid-16th to 17th century commentaries inventory developed significantly; until the 18th century number of commentaries increased. Although decreasing in number due to changes in political and social spheres in 19th century, commentary tradition continued its existence. In the tradition of commentaries, diwan commentaries take an important place. In Turkish Literature, Arabic and Persian diwans have commentated more frequently. One of the diwans that has been commentated is the “diwan” in Persian by Selim I whom used pen name “Selîmî” in his poems. This work has been commentated in 19th century by Manastırlı Daniş Ahmed Efendi (d. 1316/1898) with the name “Destâvîz-i Dâniş”. In this study Şerh-i Dîvân-ı Sultan Selîm-i Evvel which is named as Destâvîz-i Dâniş by Dâniş Ahmed Efendi will be introduced.
___
- AYDIN, Seda, Destâvîz-i Dâniş (Yavuz Sultan Selîm Dîvânı’nın Şerhi) Tenkitli Metin
ve İnceleme (S. 180-366), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2016.
- AYDIN, Seda, Türk Edebiyatında Makâmât-ı Harîrî ve Manastırlı Dâniş Ahmed
Efendi'nin Makâmât-ı Edebiyye-i Harîriyye Şerhi, Yıldız Teknik Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, İstanbul, devam ediyor.
- BANARLI, Nihad Sami, Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, Milli Eğitim Bakanlığı
Yayınları, İstanbul 1971, I.
- BURSALI MEHMET TÂHİR EFENDİ, Osmanlı Müellifleri, haz. Fikri Yavuz -
İsmail Özen, Meral Yayınları, İstanbul 1975, C. I.
- CANIM, Rıdvan, Latîfî Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ, Atatürk Kültür
Merkezi Başkanlığı, Ankara 2000.
- Dîvân-ı Selîmî, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi Farsça Yazmalar
929, 1016, 1330, 1331, 1607.
- Dîvân-ı Selîmî, Millet Kütüphanesi Ali Emiri Farsi 324.
- Dîvân-ı Selîmî, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Atıf Efendi Koleksiyonu
2077, 2078.
- Dîvân-ı Selîmî, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Esad Efendi Koleksiyonu
3422.
- Dîvân-ı Selîmî, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Fatih Koleksiyonu 3830.
- Dîvân-ı Selîmî, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi.
Koleksiyonu 3630.
- Dîvân-ı Selîmî, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Lala İsmail Efendi Koleksiyonu
449.
- Dîvân-ı Selîmî, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Reşit Efendi Koleksiyonu
762.
- Dîvân-ı Selîmî, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Revan Köşkü Kitaplığı 507,
737, 738.
- EMECEN, Feridun, “Selim I” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Türkiye
Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2009, XXXVI, 407-414.
- GÖKMEN, Gökhan, Bârika Yavuz Sultan Selim’in Farsça Seçme Şiirleri ve
Türkçe Tercümeleri, Büyüyenay, İstanbul 2015.
- GÜLTEKİN, Hasan, “Yavuz Sultan Selîm’in Farsça Beyitleriyle Tercümeleri”,
Turkish Studies, 10/8, Ankara 2015, 1217-1246.
- HORN, Paul (haz.), Dîvân-ı Selîmî, , Berlin Devlet Matbaası, Berlin 1904.
- HÜSEYİN HÜSNÜ, Divan-ı Yavuz Sultan Selîm, Kitapçı Arakel, İstanbul
1306.
- İPEKTEN, Haluk, Divan Edebiyatında Edebi Muhitler, Milli Eğitim Bakanlığı
Yayınları, İstanbul 1996.
- KALYON, Filiz, Yavuz Sultan Selim’in Şiirlerinden Seçmeler Bârika, Berikan,
Ankara 2015.
- KÖKSAL, M. Fatih, “Yavuz Sultan Selîm’in Türkçe Şiirleri”, Türk Dünyasının
Ulu Çınarı Mertol Tulum Kitabı, Ed. Ahmet Kartal-M. Mahur Tulum,
Sivrihisar Belediyesi, İstanbul 2017, 485-547.
- KUT, Günay, Heşt Bihişt The Tezkire By Sehî Beg, Harvard Üniversitesi, Cambridge
1978.
- SUBAŞI, Hüsrev, Yavuz Sultan Selim’in Türkçe Şiirleri ve Bunlara Yapılan Nazireler,
Marmara Üniversitesi Yüksek İslam Enstitüsü Öğretim Üyeliği
Tezi, İstanbul 1982.
- ŞEYH VASFİ, Bârika, Kitapçı Arakel, İstanbul 1308.
- ŞÜKÛN, Ziya, Gencîne-i Güftâr Ferheng-i Ziyâ, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları,
İstanbul 1894, II.
- TARLAN, Ali Nihad, Yavuz Sultan Selim Divanı, Ahmet Halit Kitabevi, İstanbul
1946.
- TERZİ, Beyza, Destâvîz-i Dâniş (Yavuz Sultan Selîm Dîvânı’nın Şerhi) Tenkitli
Metin ve İnceleme (S. I-180), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2016.
- TOK, Özen (haz.), Cemil Paşa, Esad Bey, Sicill-i Osmanî Zeyli, Türk Tarih Kurumu
Yayınları, Ankara 2008.
- YAZAR, Sadık, Anadolu Sahası Klâsik Türk Edebiyatında Tercüme ve Şerh Geleneği,
İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, İstanbul
2011.