YAVUZ SULTAN SELİM’İN ŞEHZÂDELİK DÖNEMİ (1487-1512)

Bu makalede Yavuz Sultan Selim’in şehzadelik dönemi (1487-1512) elealınmıştır. Öncelikle doğumu, eğitimi, sünnet düğünü, hocaları, annesi, kardeşleri,hanımları, kız ve erkek çocukları hakkında yeni bilgiler tespit edilmiş;ardından uzun yıllar sancak beyliği yaptığı Trabzon’daki faaliyetleri incelenmiştir.Bu manada Trabzon’daki idarî ve malî icraatları; imar, iskân vekültür faaliyetleri; Gürcistan ve Safevîler’e yönelik seferleri arşiv vesikalarıve devrin kaynaklarına istinaden ortaya konulmuştur. Oğlu Şehzâde Süleyman’asancak verilmesi için sergilediği mücadele ile Trabzon sancak beyliğiesnasında Kefe’ye geçerek başlattığı taht mücadelesi ve bu süreçte babası,kardeşleri ve İstanbul’daki bir kısım devlet ricaliyle yaşadığı çatışmalar elealınmıştır. Gerek Trabzon sancak beyliği sırasında maiyetindeki görevlilerve gerek taht mücadelesi esnasında kendisine yardımcı olan idareci ve askerlerleilgili ayrıntılı bilgiler verilmiştir. Böylece Yavuz Sultan Selim’in şehzadelikdönemi ve onu tahta hazırlayan gelişmeler orijinal bilgilerle etraflıcatahlil edilmiştir.

“Prıncıpalıty Perıod Of Selım I (1487-1512)”

This article covers the principality period (1487-1512) of Selim I. Firstly, new information has been revealed about his birth, education, circumcision ceremony, teachers, mother, siblings, wives, daughters and sons; then during his governing of sanjak for a long time in Trabzon his policies were analyzed. In this sense, administrative and financial policies; settlement and cultural activities and military campaigns towards Georgia and Safavid state have been presented referring to archive documents and such period-sources. In addition, it was mentioned about his struggle for his son, the Prince Suleyman, to be given a sanjak and and during his principality of Sanjak in Trabzon, his transition to Kefe and starting a struggle for the throne and his confrontation against his father, brothers and some high officials in Istanbul in this process. Information about the servants who worked for Yavuz Sultan Selim and administrators and soldiers who assisted himself during the throne struggle have been given in detailed. As a result, this article has critically analyzed the period of his own principality and some events until ascending to throne, with original information.

PDF

___

Cumhurbaşkanl ı ğ ı D e v l e t A r ş i v l e r i Ba şkanl ı ğ ı, Osmanl ı Arş i v i , Bâb-ı Âsafî, Defterhâne-i Âmire Kalemi (= A.DFE), nr. 85, 595.
Cumhurbaşkanl ı ğ ı D e v l e t A r ş i v l e r i Ba şkanl ı ğ ı, Osmanl ı Arş i v i , Maliyeden Müdevver Defterler (= MAD), nr. 334, 828, 17893.
Cumhurbaşkanl ı ğ ı D e v l e t A r ş i v l e r i Ba şkanl ı ğ ı, Osmanl ı Arş i v i , Tahrir Defteri (= TD), nr. 52, 53, 288, 387.
Cumhurbaşkanl ı ğ ı D e v l e t A r ş i v l e r i Ba şkanl ı ğ ı, Osmanl ı Arş i v i , Tımar Zeamet Tevcih Defteri (=TZTD), nr. 1.
Cumhurbaşkanl ı ğ ı D e v l e t A r ş i v l e r i Ba şkanl ı ğ ı, Osmanl ı Arş i v i , Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Belgeleri (= TSMA), nr. Evrak (= E) 276/40, 578/36, 699/74, 745/21,745/27, 745/80, 748/2, 749/61, 752/18, 754/100-1, 754/100-3, 754/100-4, 754/100-5, 754/100-6, 754/100-9, 754/100-12, 754/100-13, 754/104, 755/22, 755/79, 756/47, 756/54, 757/27, 850/38; 854/77, 881/13, 967/27-15, 967/28-1, 969/1, 969/20-3, 969/20-8, 969/20-10, 969/20-13, 969/27-6.
Cumhurbaşkanl ı ğ ı D e v l e t A r ş i v l e r i Ba şkanl ı ğ ı, Osmanl ı Arş i v i , Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Defterleri (=TSMA.d), nr. 1172, 1195, 1196, 1467, 1569, 1616, 1659, 2921, 3548, 3586, 3681, 3692, 3695, 3832, 3977, 5374, 6241, 6941, 6988, 8920, 9167, 10184.
T a p u K a d a s t r o K u yud - ı K a d i m e A r ş i v i , TD, nr. 29, 43.
T r a b z o n Ş e r ' i y y e S i c i l i ( = T Ş S ) , nr. 1818.
İ s t a n b u l B e l e d i y e s i A t a t ü r k K i t a p l ı ğ ı - M u a l l i m C e v d e t Y a z m a l a r ı İn'âmât Defteri (= İD), nr. 0.71, 0.91.
T o p k a p ı S a r a y ı M ü z e s i K ü t ü p h a n e s i, Emanet Hazinesi (E.H.), nr. 1416 (Vakayi'-i Sultan Bayezid ve Selim Han- Solakzâde Mehmed Hemdemî Çelebi).
T o p k a p ı S a r a y ı M ü z e s i K ü t ü p h a n e s i, E.H, nr. 3038 (Vakfiye Sureti: Osmanşah Bey b. İskender Paşa).
AFYONCU, Erhan, “Müşâherehorân”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (=DİA), XXXII, İstanbul 2005, s. 153-154.
AFYONCU, Erhan , (editör), Venedik Elçilerinin Raporlarına Göre Kanunî ve Şehzade Mustafa, trc. Pınar Gökpar–Alettra Ercelino, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2011.
AHMED TEVHİD, "Trabzon'da Basılmış Paralar", Türk Yurdu, I/6, İstanbul 1341, s. 543-545.
AKBULUT, Ömer, Trabzon Kitabeleri, Ülkü Basımevi, İstanbul 1954.
AKBULUT, Ömer , Gülbahar Hatun Camii, Ayşe Hatun ve Yavuz Selim, İnkılap Matbaası, Trabzon 1965.
AKDAĞ, Mustafa, Türkiye’nin İktisadî ve İçtimâi Tarihi (1453-1559), II, Tekin Yayınevi, İstanbul 1979.
AKDAĞ, Mustafa, Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası – Celâlî İsyanları, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2017.
AKKOYUNLU, Dilaver, Akkoyunlular ve Bayburt – Snorya Tarihi, Bizim Büro Basımevi, Ankara 1992.
ALİ KEMALİ, Erzincan Tarihi, Resimli Ay Matbaası, İstanbul 1932.
ALİKILIÇ, Dündar, Sürmene Nüfus Defteri (1834), Alioğlu Yayınevi, İstanbul 2013.
ALTINDAĞ, Şinasi, “Selim I”, İslam Ansiklopedisi (= İA), X, İstanbul 1979, s. 423-434.
ÂŞIK MEHMED b. ÖMER, Menâziru'l-Avâlim, Süleymaniye Kütüphanesi Halet Efendi Ktb., nr. 616.
ATEŞ, Abdurrahman, “Şehzade Selim ve Şah I. İsmail’in Gürcistan Seferleri (XVI. Yüzyılın İlk Çeyreği)”, Sosyal Bilimler Dergisi, I/2, Konya 2015, s. 97-110.
AYDIN, Dündar, Erzurum Beylerbeyliği ve Teşkilatı, Kuruluş ve Genişleme Devri (1535-1566), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1998.
BAKKALOĞLU, İsmail Hakkı, “Çaykara Medreseleri, Müderrisler ve İcazetnâmeler”, Çaykara’nın Manevi ve Kültürel Değerleri Sempozyumu-I (16-19 Temmuz 2002), Çaykara Müftülüğü Yayınları, Trabzon 2005, s. 337-377.
BARKAN, Ö. Lütfi, “Osmanlı Saraylarına Ait Muhasebe Defterleri”, Belgeler, IX/13, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1979, s.1-380.
BARKAN, Ö. Lütfi, Türkiye'de Toprak Meselesi, Gözlem Yayınları, İstanbul 1980.
BİLGİN, Mehmet, “Doğu Karadeniz Bölgesinin Etnik Tarihi Üzerine”, Trabzon Tarihi Sempozyumu (6-8 Kasım 1998) Bildiriler, Trabzon Belediyesi Kültür Yayınları, Trabzon 1999, s. 47-87.
BİLGİN, Mehmet , Doğu Karadeniz’de Bir Derebeyi Ailesi Sarıalizâdeler (Sarallar), Serander Yayınları, Trabzon 2006.
BİLGİN, Mehmet, Doğu Karadeniz (Tarih – Kültür - İnsan), Ötüken Neşriyat, İstanbul 2010.
BİLGİN, Süleyman, Ali Mesut Birinci, Mustafa Çakıcı, Sezgin Demircioğlu, Trabzon Nüfus Kütüğü (1834), Düzey Matbaacılık, İstanbul 2010.
BOSTAN, İdris, “Rize”, DİA, XXXV, İstanbul 2008, s. 147-151.
BOSTAN, M. Hanefi, XV–XVI. Asırlarda Trabzon Sancağında Sosyal ve İktisadî Hayat, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2002.
BOSTAN, M. Hanefi , “Çaykara–Dernekpazarı Tarihi”, Geçmişten Geleceğe Çaykara–Dernekpazarı (Tarih – Toplum-Kültür), Çaykara ve Dernekpazarı Kültür Yardımlaşma Cemiyeti Yayını, İstanbul 2005, s. 17-94.
BOSTAN, M. Hanefi , “XV.–XIX. Yüzyıllarda Maçka Kazasında Nüfus Hareketleri ve Nüfusun Etnik Yapısı”, Uluslararası Giresun ve Doğu Karadeniz Sosyal Bilimler Sempozyumu (09-11 Ekim 2008) Bildiriler, I, Giresun Belediyesi Yayını, Ankara 2009, s. 193-216.
BOSTAN, M. Hanefi , Karadeniz’de Nüfus Hareketleri ve Nüfusun Etnik Yapısı, Nöbetçi Yayınevi, İstanbul 2012.
BOSTAN, M. Hanefi , “Tirebolu’nun İdarî, Sosyal ve İktisadî Yapısı (XV.–XVII. Yüzyıllar)”, Tirebolu Tarihi Yazıları, Arı Sanat Yayınları, İstanbul 2016, s. 51-91.
BOSTAN, M. Hanefi , “XV.-XVI. ve XVII. Yüzyıllarda Of Kazası”, Başlangıçtan Günümüze Her Yönüyle Of, Karadeniz Teknik Üniversitesi Yayınları, Trabzon 2016, s. 35-109.
BOSTAN, M. Hanefi , “XV.-XIX. Yüzyıllarda Trabzon Şehir Nüfusu, Nüfusun Yükseliş ve Düşüş Nedenleri”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, VI/13, Ankara 2018, s. 121-154.
CELÂL-ZÂDE MUSTAFA, Selim-nâme, haz. Ahmet Uğur–Mustafa Çuhadar, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1990.
CAN, Cafer, Çaykara-Eğridere Köyü Tarihi ve Ailelerin Soy Ağaçları, Eğridere Köyü Kültür ve Yardımlaşma Derneği Yayını, İstanbul 2005.
ÇIPA, H. Erdem, Yavuz’un Kavgası (I. Selim’in Saltanat Mücadelesi), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2013.
ÇIPA, H. Erdem , “Bir Defterin Anlattıkları: I. Selim Döneminin (1512-1520) İlk Mevacib Defteri”, Filiz Çağman’a Armağan, Lale Yayıncılık, İstanbul 2018, s. 207-210.
DEMİRCİOĞLU, Sezgin, Süleyman Bilgin, Of Nüfus Defteri (1834), Şenyıldız Yayıncılık, İstanbul 2011.
DURMUŞ, Tûbâ Işınsu İsen, II. Selim Dönemi Sonuna Kadar Osmanlı Edebî Hâmîlik Geleneği, Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2006.
EFENDİYEV, Oktay, “Sultan II. Bayezid ve Şah İsmail”, XIII. Türk Tarih Kongresi (Ankara, 4-8 Ekim 1999) Kongreye Sunulan Bildiriler, III/I. Kısım, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2002, s. 1-6.
EMECEN, Feridun M., XVI. Asırda Manisa Kazası, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1989.
EMECEN, Feridun M , “Selim I”, DİA, XXXVI, İstanbul 2009, s. 407-414.
EMECEN, Feridun M , “Süleyman I”, DİA, XXXVIII, İstanbul 2010, s. 62-74.
EMECEN, Feridun M , Yavuz Sultan Selim, Yitik Hazine Yayınları, İstanbul 2010; Kapı Yayınları, İstanbul 2018.
EMECEN, Feridun M, “Kanuni Sultan Süleyman’ın Şehzadelik Dönemine Ait Bazı Yeni Tespitler ve Notlar”, Deutsch-türkische Begegnungen: Türk Alman Tesadüfleri Festschrift für Kemal Beydilli: Kemal Beydilli’ye Armağan, EB-Verlag, Berlin 2013, s. 342-357.
ERCAN, Yavuz, “Yavuz Sultan Selim Dönemi”, Türkler, IX, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, s. 421-445.
ERKAN, Ümit, Rize Şer'iyye Sicilleri I (1509 No’lu Sicil – Metin ve Tahlil), Dergâh Yayınları, İstanbul 2011.
ERKAN, Ümit , 16. Yüzyılda Osmanlı’da Kızılbaş Ayaklanmaları, Ondokuz Mayis Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Samsun 2014.
EVLİYA ÇELEBİ b. Derviş Mehemmed Zılli, Evliya Çelebi Seyahatnamesi, II/1. Kitap, yay. haz. Yücel Dağlı, Seyit Ali Kahraman, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayınları, İstanbul 2008.
FERİDUN BEY, Münşeatü’s-selâtîn, I, Takvimhâne-i Âmire, İstanbul 1264.
FERİDUN BEY , Münşeatü’s-selâtîn, I-II, Takvimhâne-i Âmire, İstanbul 1274-1275.
FATSA, Mehmet, Giresun Yöresinde Osmanlı Vakıfları ve Vakıf Eserleri, Giresun Belediyesi Yayınları, Giresun 2008.
FAZLIOĞLU, İhsan, “Şehir Tarihi Çalışmalarında Yazma Eserlerden Nasıl İstifade Edilebilir?”, Türkiye Araştırmaları Lideratür Dergisi, III/6, İstanbul 2005, s. 517-526.
GENÇ, Vural, “Acem’den Rum’a”: İdris-i Bidlîsî’nin Hayatı, Tarihçiliği ve Heşt Behişt’in II. Bayezid Kısmı (1481-1512), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2014.
GENÇ, Vural , “İdris-i Bidlîsî’nin II. Bayezid ve I. Selim’e Mektupları”, Osmanlı Araştırmaları, XLVII, İstanbul 2016, s. 147-208.
GELİBOLULU MUSTAFA ÂLÎ EFENDİ, Kitâbü’t-târîh-i Künhü’l-ahbâr, II/II. Kısım, haz. Ahmet Uğur, Ahmet Gül, Mustafa Çuhadar, İbrahim Hakkı Çuhadar, Erciyes Üniversitesi Yayınları, Kayseri 1997.
GÖKBİLGİN, M. Tayyib, "XVI. Asır Başlarında Osmanlı Devleti Hizmetindeki Akkoyunlu Ümerâsı", Türkiyat Mecmuası, IX, İstanbul 1951, s. 35-46.
GÖKBİLGİN, M. Tayyib, XV–XVI. Asırlarda Edirne ve Paşa Livâsı, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1952.
GÖKBİLGİN, M. Tayyib, “Süleyman I", İA, XI, İstanbul 1979, s. 99-155.
GÖLOĞLU, Mahmut, Trabzon Tarihi: Fetihten Kurtuluşa Kadar, Kalite Matbaası, Ankara 1975.
GÖK, İlhan, Atatürk Kitaplığı M.C. 0.71 Numaralı 909-933/1503-1527 Tarihli İn'âmât Defteri (Traskripsiyon-Değerlendirme), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2014.
GÖKBİLGİN, M. Tayyib, “XVI. Asır Başlarında Osmanlı Devleti Hizmetindeki Akkoyunlu Ümerâsı”, Türkiyat Mecmuası, IX, İstanbul 1951, s. 35- 46.
GÖKBİLGİN, M. Tayyib, XV-XVI. Asırlarda Edirne ve Paşa Livâsı, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1952.
GÖKBİLGİN, M. Tayyib , “Süleyman I”, İA, XI, İstanbul 1979, s. 99-155.
GÜMÜŞ, Nebi, XVI. Asır Osmanlı–Gürcistan İlişkileri, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2000.
GÜNDÜZ, Tufan, “Şah İsmail’in Eşi Taçlı Begüm”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırmaları Dergisi, Sayı 51, Ankara 2009, s. 223-233.
GÜNDÜZ, Tufan (çev.), Seyyahların Gözüyle Sultanlar ve Savaşlar, Giovanni Maria Angiolello, Venedikli Bir Tüccar ve Vincenzo D’Alessandri’nin Seyahatnâmeleri, Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2007.
GÜNDÜZ, Tufan , Son Kızılbaş Şah İsmail, Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2010. HÂFIZ HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ, Mecmuâ-i Tevârih, haz. Fahri Çetin Derin, Vahit Çubuk, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1985.
HALİL EDHEM, “Trabzon’da Osmanlı Kitâbeleri”, Tarih-i Osmani Encümeni Mecmuası (= TOEM), VIII/48, İstanbul 1334, s. 321-358.
HAYDAR ÇELEBİ, Haydar Çelebi Ruznâmesi, haz. Yavuz Senemoğlu, Tercüman 1001 Temel Eser, İstanbul t.y.
HİÇYILMAZ, Murat Ümit, Çayeli’nden Oyani (1835 Arhavi – Hopa – Fındıklı Nüfus Kayıtları), Dergâh Yayınları, İstanbul 2015.
HOCA SAADEDDİN, Tâcü’t-tevârih, III-IV, haz. İsmet Parmaksızoğlu, Kültür Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1979.
HORULUOĞLU, Şamil, Trabzon ve Çevresinin Tarihi Eserleri, Er Ofset Matbaacılık, Ankara t.y.
İBN KEMAL, Tevârih-i Âl-i Osman, VII. Defter, haz. Şerafettin Turan, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1957.
İBN KEMAL , Tevârih-i Âl-i Osman. VIII. Defter, haz. Ahmet Uğur, The Reign of Sultan Selîm I in the Light of the Selîm-nâme Literature, Klaus Schwarz Verlag Berlin 1985, s. 28-64.
İBN KEMAL, Tevârih-i Âl-i Osman. VIII. Defter, haz. Ahmet Uğur, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1997.
İBN KEMAL, Tevârih-i Âl-i Osman, IX. Defter, Ahmet Uğur, The Reign of Sultan Selîm I in the Light of the Selîm-nâme Literature, Klaus Schwarz Verlag ,Berlin 1985, s. 65-145.
İLHAN, M. Mehdi, “Diyarbakır Fatihi ve Beylerbeyi Bıyıklı Mehmed Paşa”, Atatürk ve Diyarbakır, Diyarbakır 1981, s. 137-162.
İLHAN, M. Mehdi, “Bıyıklı Mehmed Paşa”, DİA, VI, İstanbul 1992, s. 116-117.
İNALCIK, Halil, Şâir ve Patron – Patrimonyal Devlet ve Sanat Üzerine Sosyolojik Bir İnceleme, Doğu Batı Yayınları, Ankara 2003.
İPEKTEN, Haluk, Divan Edebiyatında Edebi Muhitler, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1996.
İSEN, Mustafa, “Osmanlı Hanedanının Şairlik Yönü”, Türkiye Günlüğü, Sayı 58, Ankara 1999, s. 81-94.
İSHAK ÇELEBİ, Selimnâme, haz. Burhan Keskin, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir 1998.
KABAN, Engin, Hasan Râmi Efendi ve Çaykara Sosyo-Kültürel Hayatına Etkileri, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa 1997.
KESKİN, Özkan Özer, 19. Yüzyıla Kadar Trabzon Gülbahar Hatun Vakfı, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Samsun 2018.
KILIÇ, Remzi, “Trabzon Valisi Şehzade Selim ve Faaliyetleri”, Trabzon ve Çevresi Uluslararası Tarih – Dil – Edebiyat Sempozyumu Bildirileri (3 - 5 Mayıs 2001), I, Trabzon Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yayınları, Trabzon 2002, s. 99-115.
KILIÇ, Remzi , Kanuni Devri Osmanlı – İran Münasebetleri (1520-1566), IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul 2006.
KIRZIOĞLU, M. Fahrettin, Kars Tarihi, I, Işıl Matbaası, İstanbul 1953.
KIRZIOĞLU, M. Fahrettin, Osmanlılar’ın Kafkas – Elleri’ni Fethi (1451-1590), Atatürk Üniversitesi Yayınları, Ankara 1976.
KIRZIOĞLU, M. Fahrettin , Yukarı – Kür ve Çoruk Boyları’nda Kıpçaklar, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1992.
KONUKÇU, Enver, “Trabzon Valisi Şehzade Selim’in Akkoyulu Ülkesindeki Faaliyetleri”, Trabzon ve Çevresi Uluslararası Tarih - Dil - Edebiyat Sempozyumu Bildirileri (3 - 5 Mayıs 2001), I, Trabzon Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yayınları, Trabzon 2002, s. 91-98.
KÜÇÜKAŞÇI, Mustafa S., “Sultan I. Selim’e Dair”, 500. Yılında Mukaddes Emanetler ve Yavuz Sultan Selim, Topkapı Sarayı Müzesi Yayınları, İstanbul 2017, s. 5-15.
KÜTÜKOĞLU, Bekir, Osmanlı İran Siyasî Münasebetleri (1578-1590), I, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1962.
LOKMACI, Süleyman, Solak-zâde Tarihi’nin Tahlili ve Metin Tenkidi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum 2015.
LUGAL, Necati, Adnan Erzi (nşr.), Fatih Devrine Âit Münşeât Mecmuası, Fetih Cemiyeti Yayınları, İstanbul 1956.
MECDİ MEHMED EFENDİ, Şakaîk-i Nu'maniye ve Zeyilleri, I, yay. Abdülkadir Özcan, Çağrı Yayınları, İstanbul 1989.
MEEKER, Michael E., İmparatorluktan Gelen Bir Ulus - Türk Modernitesi ve Doğu Karadeniz’de Osmanlı Mirası, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2005.
MENAVİNO, Giovan Antonio, Türklerin Hayatı ve Adetleri Üzerine Bir İnceleme, trc. Harun Mutluay, Dergâh Yayınları, İstanbul 2011.
MISIR, Hikmet, Trabzon Tarihinde Ayşe Gülbahar Hatun ve Gülbahar Hatun Mahallesi, Trabzon Büyükşehir Belediyesi Yayınları, Trabzon 2013.
MİROĞLU, İsmet, XVI. Yüzyılda Bayburt Sancağı, Anadolu Yakası Bayburt Kültür ve Yardımlaşma Derneği Yayınları, İstanbul 1975.
MİROĞLU, İsmet, “Tevârih-i Cedîd-i Mir'ât-ı Cihan Adlı Eserin Müellifine Dair”, Tarih Dergisi, Sayı 30, İstanbul 1976, s. 49-54.
MÜNECCİMBAŞI AHMED DEDE, Müneccimbaşı Tarihi (Sahaifü’l-Ahbar fî Vekayiü’l- Asar), II, trc. İsmail Erünsal, Tercüman 1001 Temel Eser, İstanbul 1974.
OSMAN (Bayburdlu), Tevârîh-i Cedîd-i Mir’ât-ı Cihân, haz. Hüseyin Nihal Atsız, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2018.
ÖZGER, Yunus, Uğur Akbulut, “XIX. Yüzyılda Bayburt Vakıfları”, Karadeniz Tarihi Sempozyumu (25-26 Mayıs 2005), I, Trabzon 2007, s. 491-503.
ÖZTUNA, Yılmaz, Yavuz Sultan Selim, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2017.
SAFİ, Muhammet, Rize Tahrir-i Öşür Envanteri (1850 Rize Sülaleri), Dinamik Tanıtım Hizmetleri Yayını, İstanbul 2007.
SAKAOĞLU, Necdet, Bu Mülkün Sultanları, Alfa Yayınları, İstanbul 2015.
SAVAŞ, Hamdi, İshak Çelebi ve Selim-nâmesi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Kayseri 1986.
SAVORY, Roger M., “Taclu Hanum: Çaldıran Savaşı’nda Osmanlılar Tarafından Esir Alındı Mı Alınmadı Mı?”, çev. Osman G. Özgüdenli, Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, I/2, İstanbul 2014, s. 221-235.
SEHİ BEY, Sehi Bey Tezkiresi / Heşt Behişt, haz. Mustafa İsen, Akçağ Yayınları, Ankara 1998.
SÖYLEMEZ, Faruk, “Yavuz Sultan Selim’in That Mücadelesi”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, II/33, Kayseri 2012, s. 63-85.
SUBAŞI, Mehmet Hüsrev, Yavuz Sultan Selim’in Türkçe Şiirleri ve Bunlara Yapılan Nazîreler, İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü, Yayınlanmamış Öğretim Üyeliği Tezi, İstanbul 1982.
SÜMER, Faruk, Safevi Devletinin Kuruluşu ve Gelişmesinde Anadolu Türklerinin Rolü, Selçuklu Tarih ve Medeniyeti Enstitüsü Yayınları, Ankara 1976.
SÜMER, Faruk, , Kara Koyunlular, I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1984.
SÜMER, Faruk, Tirebolu Tarihi, Tirebolu Kültür ve Yardımlaşma Derneği, İstanbul 1992.
SÜMER, Faruk , Çepniler, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul 1992.
ŞAHİN, İlhan, Feridun M. Emecen, Osmanlılarda Divan Bürokrasisi Ahkam: II. Bayezid Dönemine Ait 906/1501 Tarihli Ahkam Defteri, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul 1994.
ŞAKİR ŞEVKET, Trabzon Tarihi, haz. İsmail Hacıfettahoğlu, Trabzon Belediyesi Kültür Yayınları, Ankara 2001.
ŞİMŞİRGİL, Ahmet, Kayı – III (Haremeyn Hizmetinde II. Bayezid ve Yavuz Sultan Selim), Timaş Yayınları, İstanbul 2018.
ŞÜKRİ-İ BİTLİSÎ, Selimnâme, haz. Mustafa Argunşah, Kayseri Üniversitesi Yayınları, Kayseri 1997.
TANSEL, Selahattin, Sultan II. Bayezit’in Siyasi Hayatı, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1966.
TAŞPINAR, Ali, Rize Tarihi, Rize Ticaret Borsası Yayınları, Rize 2004.
TEKİNDAĞ, Şehabeddin, “Yeni Kaynak ve Vesîkaların Işığı Altında Yavuz Sultan Selim’in İran Seferi”, Tarih Dergisi, XVII/22, İstanbul 1967, s. 49- 78.
TEKİNDAĞ, Şehabeddin , “Trabzon”, İA, XII/1, İstanbul 1979, s. 455-477.
TELLİOĞLU, İbrahim, Osmanlı Hakimiyetine Kadar Doğu Karadeniz’de Türkler, Serander Yayınları, Trabzon 2004.
TOPAL, Zehra, 1840 Tarihli Akçaabat Nüfus Kayıtları, Akçaabat Belediyesi Kültür Yayınları, Trabzon 2010.
UĞUR, Ahmet, Yavuz Sultan Selim’in Siyasi ve Askeri Hayatı, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 2001.
UĞUR, Ahmet , The Reign of Sultan Selîm I in the Light of the Selîm-nâme Literature, Klaus Schwarz Verlag, Berlin 1985.
ULUÇAY, Çağatay, "Yavuz Sultan Selim Nasıl Padişah Oldu?", Tarih Dergisi, VI/9, İstanbul 1954, s. 53-90; VII/10, İstanbul 1954, s. 117-142; VIII/11- 12, İstanbul 1956, s. 185-200.
ULUÇAY, Çağatay , “Bayezid II.’nin Ailesi”, Tarih Dergisi, X/14, İstanbul 1959, s. 105-124.
ULUÇAY, Çağatay, Padişahların Kadınları ve Kızları, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2011.
USTA, Sebahittin, Trabzon’da Vakıflar (1550-1650), Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Trabzon 2015.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, “Şah İsmail’in Zevcesi Taclı Hanım’ın Mücevheratı”, Belleten, XXIII/92, Ankara 1959, s. 611-619.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, “Kanunî Sultan Süleyman’ın Vezir-i Âzamı Makbûl ve Maktûl İbrahim Paşa Padişah Dâmadı Değildi”, Belleten, XXIX/114, Ankara 1965, s. 355-364.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı , "Sancağa Çıkarılan Osmanlı Şehzâdeleri", Belleten, XXXIX/156, Ankara 1975, s. 659-696.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı , Osmanlı Tarihi, II, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1975.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, “Osmanlılar Zamanında Saraylarda Musiki Hayatı”, Belleten, XLI/161, Ankara 1977, s. 80-114.
WOODS, John E., 300 Yıllık Türk İmparatorluğu Akkoyunlular, trc. Sibel Özbudun, Milliyet Yayınları, İstanbul 1993.
YAĞCI, Ömer Gökhan, Yavuz Sultan Selim Dönemi Kültür ve Edebiyatı, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Kırıkkale 2014.
YAZICI, Tahsin, “Safevîler”, İA, X, İstanbul 1979, s. 53-59.
YILMAZ, Fikret, “Selim’i Yazmak”, Osmanlı Araştırmaları, LI, İstanbul 2018, s. 297-390.
YİNANÇ, M. Halil, “Akkoyunlular”, İA, I, İstanbul 1978, s. 251-270.
YÜKSEL, Murat, Trabzonda Türk - İslâm Eserleri ve Kitabeler, II, Trabzon Valiliği Yayınları, İstanbul 1991.
1967 Rize İl Yıllığı, Rize Valiliği Yayınları, Ankara 1968.