OSMANLI DEVLETİ’NDE SON DÖNEM KAMU YÖNETİMİ SORUNLARI VE REFORM ÇABALARI

Daha iyi bir gelecek kurmanın yolu, geçmişin tecrübelerini dikkatliceinceleyip bunlardan istifade etmekten geçmektedir. İnsanın bir tabiatı olduğugibi devletlerin de tabiatının olduğu yaşanmış tarihi olaylardan anlaşılmaktadır.Nitekim İbni Haldun Mukaddime’sinde, insanın bebeklik, çocukluk, gençlik,olgunluk ve yaşlılık dönemleri olduğu gibi devletlerin de bu anlamda ömürleriolduğunu, her devletin bir insan gibi bazı yaşlılık alametleri gösterdikten sonrayeryüzü sahnesinden ayrılacağını ifade etmektedir.Yaklaşık 650 yıl büyük bir cihan imparatorluğu olarak hüküm süren OsmanlıDevleti son asırlarında idari, iktisadi ve mali alanda bozukluklar yaşamıştır. Yaşananbu bozuklukları düzeltmek için bazı padişah ve devlet adamlarının girişimleri olsada bu girişimler ‘sadra şifa’ olmamış ve devletin çöküşü engellenememiştir. Devletadamları bütün olumsuzluklara rağmen bozulmuş yapıyı iyileştirme çabalarındanvazgeçmemişlerdir. Bu çabaların sonucu olarak kamu yönetimi alanında bazıreformlar gerçekleştirilmeye çalışılmıştır.Bu çalışmada kamu yönetimi alanında yapılan yenilikler, somut örneklerve dönemi yaşayan kişilerin şahitliği çerçevesinde ele alınacaktır. Osmanlı Devletidöneminde ortaya çıkan yönetim sorunları ve bunları çözmek için alınmış tedbirlerortaya konularak günümüz yöneticilerine ışık tutulmaya çalışılacaktır.

PROBLEMS and REFORM EFFORTS of LAST PUBLIC ADMINISTRATION in the OTTOMAN STATE

The way to build a better future is to carefully examine and benefit from the experiences of the past. It is understood from the historical events that the nature of the states as well as the nature of human beings. In the Muqaddima of Ibn Khaldun he states that human beings are periods of infancy, childhood, youth, maturity and old age, and states have a lifetime in this sense, and that each state will be destroyed after showing signs of old age like a person. The Ottoman Empire, which ruled for a period of approximately 650 years as a great Cihan Impataor, also lived in administrative, economic and financial areas during the last centuries. Although some sultans and statesmen have made some attempts to correct these disturbances, these attempts have not been girişim ‘sadra healing’ ah and the collapse of the state has not been prevented. Although some sultans and statesmen attempted to correct some of these disturbances, these attempts were not “sadra healing” and the collapse of the state could not be prevented. Statesmen, despite all the negativities, have not given up their efforts to improve the state. As a result of these efforts, some reforms in the field of public administration have been tried to be realized. In this study, innovations in the field of public administration, concrete examples, will be discussed within the framework of witnessing of people living in the period. In the period of the Ottoman Empire, mistakes or positive situations will be put forward and today’s managers will be tried to shed light.

PDF

___

Ahmet Cevdet Paşa (1973). Cevdet Paşa Tarihi, Cilt:1, İstanbul: Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Yayınları.
Ahmet Cevdet Paşa (1973). Cevdet Paşa Tarihi, Cilt:2, İstanbul: Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Yayınları.
Ahmet Cevdet Paşa (1980). Maruzat, İstanbul: Çağrı Yayınları.
Ahmet Muhtar Paşa (1996). Anılar 1, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
Akçura, Y. (1988). Osmanlı Devletinin Dağılma Devri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Akyıldız, A. (2007). “Osmanlılar, (Medeniyet Tarihi / Siyasî ve İdarî Teşkilât / Modern Dönem)”, DİA, Yıl: 2007, cilt: 33, 506-509.
Akyıldız, A. (2004). Osmanlı Bürokrasisi ve Modernleşme, İstanbul: İletişim Yayınları.
Apak, R. (1998). Yetmişlik Bir Subayın Hatıraları, Ankara: Tãrih Kurumu Yayınları.
Aslan: ve Yılmaz A. (2017). “Tanzimat Döneminde Osmanlı Bürokratik Yapı ve Düşüncesinin Değişimi”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt:2, Sayı:1 S.287.
Aydemir, Ş. S. (1974). Suyu Arayan Adam, İstanbul: Remzi Kitabevi.
Aydın, M. (2015). “Osmanlı Divan Teşkilatı ve 1281-1296/1864-1879 Tarihli 19 Numaralı Erzurum Vilâyet Ahkâm Defterinin Tarihi Kıymeti”, Curr Res Soc Sci (2015), 1(3), 69-83
Bereketzade, İ. H. (1997). Yâdî Mâzî, İstanbul: Nehir Yayınları.
Beyazıt, Y. (2010). “Osmanlı İlmiyye Bürokrasisinde Merkez-Çevre İletişimine Dair Sorunlar”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 2010, Sayı: 47 Cilt: 29, 157-176.
Birol, N. (2009). Sadrazam Halil Rıfat Paşa Dönemi ve İcraatları, Ankara: Cedit Neşriyat.
Bozatay, Ş.A. ve Demir, K.A. (2014). “Osmanlı Adli ve İdari Sisteminde Kadılık: Kurumsal Bir Değerlendirme”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 10, 2014-Haziran, 71-89.
Boztepe, M. (2013). “Osmanlı Devleti’nin Taşra Yönetimini Şekillendiren “Merkeziyetçilik” Yaklaşımı ve Günümüze Etkileri”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 36:1-14,Nisan 2013.
Bucaktepe, A. (2014). “Birinci ve İkinci Meşrutiyet Anayasalarında Öngörülen Devlet Modelleri Hakkında Bir Değerlendirme”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 42. Sayı Ekim 2014, 45-56.
Çapanoğlu Mahmud Celaleddin Bey’in Hatıraları (2013). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Çetin, N. (2017). “I. Dünya Savaşı’na Giden Yolda Avusturyamacaristan ile Sırbistan İhtilafı”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Haziran 2017, Cilt 19, Sayı 1, 371-393.
Çevikbaş, R. (2006). “Yönetimde Etik ve Yozlaşma”, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 20 Nisan 2006 Sayı: 1, 265-289.
Demirci: ve Arslan H. (2012). “Osmanlı Türkiye’sinde Bazı Aşiret, Cemaat Ve Taifelerin Eşkıyalık Faaliyetleri ve Bunların Merkez-Taşra Yazışmalarındaki Yansımaları: Maraş Eyâleti Örneği”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/3, Summer 2012. S.74-76
Doğan, C. (2011). “II. Mahmut Dönemi Osmanlı Merkezileşme Politikasının Doğu Vilayetlerinde Uygulanması”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/4 Fall 2011. S.505-521
Dursun, M. K. (1994). İzmir Hatıraları, İzmir: Akademi Kitabevi.
Erden, A. F. (2003). Birinci Dünya Harbinde Suriye Hatıraları, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
Ergül, E. (2016). “Jean Bodin’in Devlet Teorisi Üzerindeki Osmanlı Etkisi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XX, Y. 2016, Sayı 1, 303-346.
Eryılmaz, B. (2007). “Parlamento-Bürokrasi İlişkilerinin Çeşitli Boyutları” (246-257), Kamu Yönetimi Yazıları: Teoride Değişim-Yeniden Yapılanma-Sorunlar ve Tartışmalar, Ed. Bilal Eryılmaz, Musa Eken, Mustafa Lütfi Şen, Ankara: Nobel Yayınları,
Fidan:, Şahin K. ve Çelik F. (2011). “Osmanlı Modernleşmesinin Temel Olgularından Biri: Bürokrasi Osmanlı Modernleşmesinde Bürokrasinin Etkinliği ve Önemi”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Mayıs 2011, Sayı:23, 113-128.
Gençoğlu, M. (2011). “1864 ve 1871 Vilâyet Nizamnamelerine Göre Osmanlı Taşra İdaresinde Yeniden Yapılanma”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (1), 29-50.
Göküş, M. (2010). “Osmanlı İmparatorluğu’ndan Modern Türkiye’ye Yöneten-Yönetilen İlişkilerinin Gelişimi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.15:3, 227-249.
Hülür, H., A. Gürsoy (2005). “İmparatorluktan Cumhuriyete Toplum ve Ekonominin Dönüşümü ve Merkezileşmenin Dinamikleri”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 311-341.
İnalcık, H. (2016). Devlet-i Aliye: Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-IV, 2. Baskı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
İpşirli, M. (1993). “Dahiliye Nezareti: Osmanlı Devleti’nde 1836’da kurulan ve Cumhuriyet döneminde İçişleri Bakanlığı adını alan teşkilât”, TDV İslam Ansiklopedisi 8. Cilt, 414-416.
İpşirli, M. (2007). “Osmanlılar, (Medeniyet Tarihi /Siyasî ve İdarî Teşkilât / Klasik Dönem)”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, Yıl: 2007, Cilt: 33, 502-505.
Kadri, H. K. (2000). Meşrutiyet’ten Cumhuriyete Hatıralarım, İstanbul: Dergah Yayınları.
Karagöz, M. (1995). “Osmanlı Devletinde Islahat Hareketleri ve Batı Medeniyetine Giriş Gayretleri (1700-1839)”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı 6, 173-194.
Karayaman, M. (2009). “Vilayet Hususi İdareleri ve 1915 Yılı Faaliyetleri”, Türk-İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, Sayı 8/Yaz, 121-148.
Karta, N. (2014). “Sultan III. Selim Döneminde Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik Durumu ve Alınan Tedbirler”, Iğdır Üniversitesi / Iğdır University Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı / No. 6, Ekim 2014: 21-50.
Kaştan, Y. (2016). “Osmanlı Devleti’nde “1913 Tarihli İdare-i Umumiye-i Vilayat Kanun-i Muvakkati” ile Vilayet Yönetiminin Yeniden Yapılandırılması”, Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, Cilt 2, Sayı 2,S.78-98, Ocak 2016.
Kaya, M. (2013). “18. Yüzyılda Yabanabad Kazasında Görülen Kanunsuzluk Hareketleri” Ankara Araştırmaları Dergisi 1(1), Haziran 2013, 51-65.
Kılıç: (2005). “1864 Vilayet Nizamnamesinin Tuna Vilayetinde Uygulanması ve Mithat Paşa”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 2005, Sayı: 37 Cilt: 24, 99-111.
Kımter, N. (2012). “Son Devir Osmanlı Düşüncesinde Ahlâk Kitabı Değerlendirmesi (Hüsameddin Erdem, DEM Yayınları, İstanbul, 2006, 317 sayfa)”, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2012/1, Cilt 1, Sayı 1, 139-147.
Mahmut Şevket Paşa (1988). Günlük, İstanbul: Arba Yayınevi.
Mağmumi Şerafettin (2010). Anadolu ve Suriye’de Seyahat Hatıraları, Ankara: Cedit Neşriyat.
Masters,B. (2012). Doğu ile Batı Arasında Osmanlı Kenti,İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
Menteşe, H. (1986). Halil Menteşe’nin Hatıraları, İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
Mumcu, A. ( 1994). “Dîvân-ı Hümâyun”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, Yıl:1994 Cilt: 9, 430-432.
Noyan, M. (2015). “Tarih Boyunca Bâbıâli”, 1453 İstanbul Kültür ve Sanat Dergisi, Sayı 23, 11-16.
Ortaylı, İ. (2008). Türkiye Teşkilât ve İdare Tarihi, 3. Baskı, Ankara: Cedit Neşriyat.
Ortaylı, İ. (2016). İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, 43. Baskı, İstanbul: Timaş Yayınları
Özdemir, M. (2008). “Kamu Yönetiminde Etik”, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 4, Sayı 7, 179-195.
Pamir, A. (2002). “Kapitülasyon Kavramı ve Osmanlı Devleti’ne Etkileri”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 51, Sayı 2, 79-119.
Polat: (2012). “XVII. Yüzyılda Kütahya ve Çevresinde Yöneten-Yönetilen İlişkisi”, Bilig, Yaz 2012/Sayı 62.
Pustu, Y. (2007). “Osmanlı-Türk Devlet Geleneğinde Modernleştirici Unsur Olarak Bürokratik Elitler”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9/2 (2007). 197-214.
Rey, A. R. (2014). İmparatorluğun Son Dönemlerinde Gördüklerim Yaptıklarım, İstanbul: İş Bankası Yayınları.
Saklı, A. R. (2011). “Disiplinler Arası Bir Disiplin Olarak Kamu Yönetimi”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 13/2, 97-120.
Selahaddin Mehmed, (1989). İttihat ve Terakki’nin Kuruluşu ve Osmanlı Devleti’nin Yıkılışı, İnkılap Yayınları, İstanbul.
Seyitdanlıoğlu, M. (1999). Tanzimat devrinde Meclis-i Vala (1838–1868), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Simavi, L. (2006). Osmanlı Sarayının Son Günleri, İstanbul: Pegasus Yayınları.
Şahingiray, M. R. (1997). Hayatı ve Hâtıraları, İzmir: Akademi Kitabevi.
Tahsin Paşa (1990). Yıldız Hatıraları, İstanbul: Boğaziçi Yayınları. Tepeyran, E. H. (1998). Hatıralar, İstanbul: Pera Yayınları.
Topuzlu, C. (2017). 80 Yıllık Hatıralarım, İstanbul: İşaret Yayınevi.
Turhan, M. (2010). Kültür Değişmeleri, İstanbul:Çamlıca Yayınları
Uran, H. (2007). Meşrutiyet, Tek Parti, Çok Parti Hatıralarım, İstanbul: İş Bankası Yayınları.
Yergök, Z. ve Önal: (2006). Harbiyeden Dersime, İstanbul:Remzi Kitabevi.
Yılmaz, Ö. (2014). “Tanzimat Döneminde Osmanlı Taşra İdare Meclisleri (1840-1871)”, Journal of History Studies Volume 6 Issue 6, p. 253-280, December 2014.
Yalçınkaya, M. A. ve İ. Yılmazçelik (2014). Yeniden Yapılanma: Osmanlı Tarihi El Kitabı, 4. Baskı, Ed. Tufan Gündüz, Ankara: Grafiker Yayınları, 451-522.
Yılmazçelik, İ. (2014). Çöküş: Osmanlı Tarihi El Kitabı, 4. Baskı, Ed. Tufan Gündüz, Ankara: Grafiker Yayınları, 523-612.