GÜNCEL GELİŞMELER IŞIĞINDA ORTADOĞU'DA SU VE GIDA GÜVENCESİ İLİŞKİSİ

Bugün küresel ölçekte suyun sektörel kullanımındaki en büyük artış, tarımsal su kullanımında yaşanmaktadır. Yeryüzündeki erişilebilir tatlı su kaynaklarının sınırlı olmasına ve bu kaynakların yaklaşık yüzde 70'inin tarımda kullanılmasına rağmen, ülkeler pahalı besinler ithal etmek durumunda kalmakta ve bu durum giderek bu ülkelerin gelişmiş ülkelere bağımlı hale gelmelerine yol açmaktadır. Tarım alanlarının genişletilmesi olasılığı azaldığından; besin üretiminin artması, mevcut tarım alanlarından daha çok ürün elde edilmesine ve daha çok sulama yapılmasına neden olmaktadır. Bu yüzyıl boyunca beslenmesi gereken insan sayısındaki artış, tarımda su kullanımını yaklaşık beş kat artırmıştır. Bunun yanı sıra su dağıtım sistemlerinin adil olmaması, yoksulluk ve satın alma gücünün yokluğu ve ayrıca sayıları artan taşkınlar ve kuraklıklar, yıllık ortalama sıcaklıklarda görülen artışlar ve ani sıcaklık değişimleri şeklinde kendini gösteren iklim istikrarsızlığı, gıda güvencesizliğinin diğer temel nedenleri arasında yer almaktadır. Mevcut sorunun şiddetli bir şekilde yaşandığı bölgeler arasında Ortadoğu ön plana çıkmaktadır. Beslenme sorunuyla karşı karşıya olan bölge ülkeleri için gıdada kendi kendine yeterlilik giderek önem kazanmaktadır. Bu çalışmada yarı kurak-kurak iklim şartlarının hakim olduğu bir bölgede yer alan Ortadoğu'nun gıda güvencesizliği sorunu ele alınmaktadır.

THE RECENT DEVELOPMENTS IN THE ISSUE OF FOOD SECURITY OF THE MIDDLE EAST AND TURKEY

The greatest increase of sectoral water use globally is seen in the usage of agricultural water. Despite the limited availability of accessible freshwater resources on the Earth and the use of about 70 percent of these resources in agriculture, countries are forced to import expensive food and this situation makes them more dependent on developed countries. Due to the reduced possibility of enlargement of agricultural lands, the increase in food production rely on the availability of more crops from the existing agricultural lands and lead to much more irrigation water. Because of the increase in the number of people to be fed during this century, the water use in agriculture has increased almost fivefold. In additon, unjust water-distribution systems, poverty and lack of purchasing power, and also floods and droughts, climatic instability in the form of more frequent heat waves and freezing winters, are among the other major causes of food insecurity. The Middle East comes in the first places in regions with this problems seen severely. The issue of food self-sufficiency is important for the region's countries with nutritional problems. This study addresses the food security of the Middle East with its predominantly arid and semi-arid areas.

PDF

___

Aktaş A., M. (2006). Sınıraşan Sular: Hukuki Rejim, Dicle-Fırat ve Türkiye'nin Diğer Sınıraşan Suları, Beta Yayınları, İstanbul.
Bergkamp, G., Brett O. and Burton I. (2003). Change: Adaptation of Water Resources Management to Climate Change, IUCN, Gland.
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Toprak Su Kaynakları (2017), http://www.dsi. gov.tr/toprak-ve-su-kaynaklari (erişim tarihi 01 Mayıs 2017).
Donat, İ., Tarımda Milli Dönem (Ekim 2016), http://www.bloomberght.com/ yorum/irfan-donat/1930943-tarimda-milli-donem (erişim tarihi 12 Kasım 2016).
Eren, E. (2008). "Suya Yazılan Tarih: GAP", National Geographic Türkiye, No. 83.
Erol, M. S., Şen, A., Şüküroğlu, M., Baycaun S., Ekrem N. H., Kaya, İ. ve Ökmen, M. (2003). Dünyada Su Sorunları ve Stratejileri (Edit.: Aziz Koluman), Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi, Ankara.
FAO (2015). The State of Agricultural Commodity Markets: Trade and Food Security: Achieving a Better Balance between National Priorities and the Collective Good, 2015-16, Rome.
FAO (2014). 2014/2015 Iraq Strategic Response Plan.
FAO/ WFP (2016). Monitoring food security in countries with conflict situations: A joint FAO/WFP update for the United Nations Security Council (July 2016).
Food and Agriculture Organization of the United Nations (2009). Irrigation in the Middle East region in figures: AQUASTAT Survey - 2008 (Edit. Karen Frenken), FAO Water Reports 34, Rome.
Food and Agriculture Organization of the United Nations (April 2016). Syrian Arab Republic Situation Report.
Food and Agriculture Organization of the United Nations (September 2016). Syrian Arab Republic Situation Report.
Hough, P. (2014). Environmental Security: An Introduction, Routledge: New York. HT Business, 6 maddede Milli Tarım Projesi nedir? (Ekim 2016), http://www. businessht.com.tr/ekonomi/haber/1310398-6-maddede-milli-tarim-projesinedir (erişim tarihi 12 Kasım 2016).
Invest in Turkey, Agriculture and Food, http://www.invest.gov.tr/en-US/sectors/ Pages/Agriculture.aspx (erişim tarihi 05 Ekim 2016).
İdrisoğlu, R.E. (2010). Rusya'nın ve ABD'nin SSCB Sonrası Orta Doğu Politikaları, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya.
Kaufman, E., Oppenheimer, J. and Wolf A. T. (1997). "Transboundary Fresh Water Disputes and Conflict Resolution: Planning an Integrated Approach", Water International, Vol. 22, No. 1.
Kılıç, S. ve Maden, T. E. (2011). "Prof. Dr. Ahmet Şahingöz: "GAP Ortadoğu'yu Doyurur"", Ortadogu Analiz, Cilt: 3, Sayı: 28, ss. 93-97.
Kıran, A. (2005). Ortadoğu'da Su: Bir Çatışma ya da Uzlaşma Alanı, Kitap Yayınevi, İstanbul.
Maden, T. E., " "Susuz ve Çaresiz: Ortadoğu'da Su Sorununa Çözüm Arayışları" Konferansı: 14-18 Mayıs 2014, İstanbul", http://www.orsam.org.tr/files/OA/ 63/ etkinlik4.pdf (erişim tarihi 10 Eylül 2016).
Maden, T. E. (2014). "Arap Baharı ve Gıda Güvenliği", Ortadoğu Analiz, Cilt: 6, Sayı: 62, ss. 60-63.
NASA, NASA Satellites Find Freshwater Losses in Middle East (02.12.13), http:// www.nasa.gov/mission_pages/Grace/news/ grace20130212.html (erişim tarihi 04 Mart 2013).
Nigatu, G. and Motamed, M. (2015). Middle East and North Africa Region: An Important Driver of World Agricultural Trade, A Report from the Economic Research Service, United States Department of Agriculture.
OECD/FAO (2016). OECD-FAO Agricultural Outlook 2016-2025, OECD Publishing, Paris.
Özel, L. (2003). Ortadoğu Ülkelerinin Gıda Güvenliği ve Gıda Politikaları, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Postel, S. (2000). Son Vaha: Su Sıkıntısıyla Karşı Karşıya (Çev.: F. Şebnem Sözer), TÜBİTAK-TEMA Vakfı Yayınları, Ankara.
Postel, S. (1996). "Sürdürülebilir Bir Su Stratejisi Yaratmak", Dünyanın Durumu1996: Sürdürülebilir Bir Toplum Yolundaki Gelişmeler Hakkında Bir Worldwatch Enstitüsü Raporu (Çev. Sinem Gül), TÜBİTAK-TEMA Vakfı Yayınları, Ankara.
Spencer, C. (2008). North Africa: New Challenges, Old Regimes, and Regional Security, Africa Program Working Paper Series, International Peace Institute.
T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Başbakan Yıldırım, Milli Tarım Projesi'ni açıkladı (Ekim 2016), http://www.tarim.gov.tr/Haber/1037/Basbakan-YildirimMilli-Tarim-Projesini-Acikladi (erişim tarihi 12 Kasım 2016).
United Nations Development Programme (2007). Human Development Report 2007/ 2008 (Fighting Climate Change: Human Solidarity in a Divided World), New York.
United Nations Development Programme (2006). Human Development Report (Beyond Scarcity: Power, Poverty and the Global Water Crisis), New York.
USDA Foreign Agricultural Service (2014). International Agricultural Trade Report: Turkish Agricultural Exports Continue to Surge.
U.S. Energy Information Administration (2015). International Enegy Data and Analysis: Egypt.
U.S. Energy Information Administration (2014). Country Analysis Brief: Saudi Arabia.
Taha, S. M., Kingdom imports 80% of food products (20 April 2014), http://www. arabnews.com/news/558271 (erişim tarihi 29 Eylül 2016).
T.C. Başbakanlık Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı (2007). Güneydoğu Anadolu Projesi'nde Son Durum: GAP İdaresi'nin Faaliyetleri, Ankara.
T.C. Kalkınma Bakanlığı GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı, GAP Sürdürülebilir Kalkınma Programı, http://www.gap.gov.tr/gap-surdurulebilir-kalkinmaprogrami-sayfa-28.html (erişim tarihi 04 Ekim 2016).
T.C. Kalkınma Bakanlığı GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı, GAP'ta Son Durum, http://www.gap.gov.tr/gap-ta-son-durum-sayfa-32.html (erişim tarihi 01 Mayıs 2017).
T.C. Kalkınma Bakanlığı GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı, GAP ve Tarım, http://www.gap.gov.tr/tarim-sayfa-15.html (erişim tarihi 03 Ekim 2016).
T.C. Kalkınma Bakanlığı GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı, GAP Nedir?, http:// www.gap.gov.tr/gap-nedir-sayfa-1.html (erişim tarihi 02 Ekim 2016).
T.C. Kalkınma Bakanlığı (2014a). Gıda Ürünleri ve Güvenilirliği (Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018, Özel İhtisas Komisyonu Raporu), Ankara.
T.C. Kalkınma Bakanlığı (2014b). Tarımsal Yapıda Etkinlik ve Gıda Güvenliği (Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018, Özel İhtisas Komisyonu Raporu), Ankara. T.C. Kalkınma Bakanlığı (2013). Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018. The Fund for Peace (2016). Fragile States Index 2016.
The World Bank, Food Price Watch (April 2011), http://www.worldbank.org/ foodcrisis/foodpricewatch/april_2011.html (erişim tarihi 26 Eylül 2016).
Toklu, V. (1999). Su Sorunu: Uluslararası Hukuk ve Türkiye, Turhan Kitabevi Yayınları, Ankara.
Türkiye Çevre Vakfı (1989). Ortak Geleceğimiz (Çev. Belkıs Çorakçı), Ankara. United Nations General Assembly (2015). Right to food, Seventieth session, Promotion and protection of human rights: human rights questions, including alternative approaches for improving the effective enjoyment of human rights and fundamental freedoms, A/70/287.
Voss, K. A., J. S. Famiglietti, M. Lo, C. de Linage, M. Rodell, and S. C. Swenson (2013). "Groundwater depletion in the Middle East from GRACE with implications for transboundary water management in the Tigris-Euphrates-Western Iran region", Water Resources Research, Vol. 49.
Wolf, A. T., Yoffe, S. B., Giordano, M. (2003). "International Waters: Identifying Basins at Risk", Water Policy, Vol. 5.
World Population Review, The Middle East Population 2017 (2017), http:// worldpopulationreview.com/continents/the-middle-east-population/ (erişim tarihi 30 Nisan 2017).
III. Ortadoğu'da Siyaset ve Toplum Kongresi (12.10.2016). Panel 9: Arap Devrimleri, Sakarya Üniversitesi Ortadoğu Enstitüsü, Sakarya, 11-13 Ekim 2016.