ATATÜRK DÖNEMİ İÇ GÜVENLİK POLİTİKALARI VE TÜRK POLİS TEŞKİLATI

1923 yılında Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla birlikte hükümetlerin takip edecekleri politikaların belirlenmesi ve yenileşme ihtiyacı, hemen her kurumda olduğu gibi Türk Emniyet Teşkilatı'nda da kendini hissettirmiştir. Ancak uzun ve yıkıcı bir savaş döneminin ardından yeni bir devletin kurulması ve hedeflenen çağdaşlaşma seviyesine ulaşma sürecinde, Cumhuriyet Hükümetleri Osmanlıdan miras kalan politikaları belli bir süre devam ettirdiler. Milli Mücadeleyi başarıyla sonlandırabilmek için ülkenin iç güvenliğini sağlamanın kaçınılmaz bir olgu olduğunu düşünen Mustafa Kemal, Cumhuriyet döneminde de özellikle inkılâpların kökleşmesi ve Cumhuriyetin varlığını sürdürebilmesi için iç güvenliğin öncelikli bir politika olarak ele alınması gerektiğini düşünmüş ve bu yönde politikalar belirlemiştir. Ancak dönemsel şartların zorluğundan dolayı, bu politikaları uygulamaya geçirmekle görevli polisi nitelik ve nicelik olarak arzulanan seviyeye getirme, polisi ilgilendiren mevzuattaki eksiklikleri giderme, polis teşkilatını yeniden yapılandırma, polis eğitimindeki kaliteyi artırma gibi belli başlı konularda odaklanan bu yenileştirme çalışmaları, 30'lu yıllarda gerçekleştirilmeye başlanabilmiştir. Bu çalışmada, 1923 yılında Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla iktidara gelen hükümetlerin takip ettikleri iç güvenlik politikaları ile Atatürk'ün emir ve direktifleri doğrultusunda şekillenen bu politikaların Türk Emniyet Teşkilatı'ndaki yansımaları incelenmektedir.

HOMELAND SECURITY POLICIES DURING ATATÜRK ERA AND TURKISH POLICE ORGANIZATION

The government policies and modernization efforts, following the foundation of Turkish Republic in 1923, emerged in Turkish Police Organization as in other institutions. Yet, Turkish governments pursued numerous policies the same as Ottoman governments during the modernization period going hand in hand with newly emerged Turkish state after a long and destructive period. Mustafa Kemal considered that homeland security should be provided in order to win the Turkish National War and he also pursued the same policy in early republican period to achieve the reforms and to make the Turkish Republic survive. However he had to postpone reforms regarding police organization including the enhancement of the police from the quantity and quality aspects, to reorganization of the police, increasing the quality of the police training and amending the police legislation until 1930's, due to hard conditions following the war years. In this article, the homeland security policies followed by governments established after the foundation of Turkish Republic in 1923 and the reflections of these policies in the Turkish Police Organization, which are shaped in accordance with the orders and directives of Atatürk, are examined.

PDF

___

Akdağ, Ö. (2008). "Cumhuriyet'in İlk Yıllarında Eğitim Alanında Yabancı Uzman İstihdamı (1923-40)", Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S:1 (1), ss. 45-77.
Aksu, O. S. (1992). "Atatürk'ün Polis Sevgisi", Polis Emeklileri Polis Dergisi, Sayı: 485, İstanbul, s. 23-24.
Alyot, H. (1947). Türkiye'de Zabıta, Tarihi Gelişim ve Bugünkü Durum, Kanaat Basımevi, Ankara.
Atatürk, K. (2007). Nutuk (1919 - 1927), Bugünkü dille yayına hazırlayan: Zeynep Korkmaz, Atatürk Araştırma Merkezi yayını, Ankara.
Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, (1989), Cilt: III, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
Avcıoğlu, D. (1983). Millî Kurtuluş Tarihi 1938'den 1945'e, Üçüncü Kitap, Tekin Yayınevi, İstanbul.
"Avusturya Polisi", (1932), Polis Mecmuası, Yıl: 18, Sayı: 265, (Şubat), ss. 973-978.
Aydemir, Ş. S. (1973). İkinci Adam, I. Cilt, Remzi Kitabevi, İstanbul.
Baydar, E. (2010). Korgeneral Ekrem Baydar Anlatıyor: Atatürk'ün Emniyet Müdürü, (Hazırlayan: Sami Karaören), Destek Yayınları, İstanbul.
Bayram, A. (2001). Cumhuriyet Döneminde Emniyet Teşkilatının Yapısı, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Bilim Dalı).
B.C.A., 30-18-1-2 / 1-5-1. (21 Kasım 1928), İcra Vekilleri Heyeti'nin 7352 sayılı kararnamesi.
Birinci, A. (1999). "Emniyet Teşkilatı'ndaki İlkler", Polis Bilimleri Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 3, Polis Akademisi Başkanlığı, Ankara, ss. 9-16.
Cumhuriyetin 50. yılında İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü, Kuruluşu: Tarihi Gelişimi, Görev ve Yetkileri ve 1923-1973 Çalışmaları. (1973). II. Kitap, EGM Yayınları, Ankara.
"Cumhuriyetin On Yılı İçinde Yapılan Mevzuat", (1933), Polis Mecmuası, Yıl: 20, Sayı: 286, (29 Birinci Teşrin).
Demirbaş, C. (2005). "Osmanlı İmparatorluğu'ndan Günümüze Polis Teşkilatı", Polis Dergisi, Yıl: 11, Sayı: 43, ss. 148-149.
Dikici, A. (2007). "Milli Mücadele Döneminde İç Güvenlik ve Türk Polisi", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: XXIII Sayı: 67-68-69, (Mart-Temmuz-Kasım 2007), s. 339-382.
Dikici, A. (2008). "Cumhuriyetin İlk Yıllarında Türk Polis Teşkilatı (1923-1938)", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: XXIV, Kasım, Sayı: 72, s. 719-755.
Dikici, A. (2013). "Tarihi Süreçte Türk Polisinin Askerden Özerkleştirilmesi", Tarihte Türk Polis Teşkilatı Sempozyumu, (Edit. Muammer Gül ve Mustafa Kandemir), Polis Akademisi Yayınları, Ankara, ss. 537-564.
Düstur, III. Tertip, Cilt: 8, s. 652-653.
Düstur. III. Tertip, Cilt: 8, s. 639-640.
Düstur. III. Tertip, Cilt: 8, s. 639-652.
Erdoğan, F. (2009). "Milli Mücadele ve Cumhuriyetin Kuruluşunda Türk Polis Teşkilatı", Çağın Polisi, Yıl: 8, Sayı: 85, s. 22-26.
Ergut, F. (2004). Modern Devlet ve Polis: Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Toplumsal Denetimin Diyalektiği, İletişim yayınları, İstanbul.
Gülçiçek, H. (1990). Emniyet Teşkilatı Hakkında Hükümet Politikaları (1920- 1950), (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü).
Heidenfeld, E. Polis Mecmuası, "Fenni ve Mihaniki Vesaiti Zabıta", (Yıl)1929/ (Sayı)334-338; "Son Asrın Emniyet Hidematının Hali Hazır Hedefi", 1929/239- 241; "Daktiloskopi Dersleri (Olayların aydınlatılmasında parmakizinin önemi)", 1930/243; "Casusluk", 1931/253.
İdare, (1938). Dâhiliye Vekâletinin Aylık Mecmuası, "Onbeş Yıl Zarfında Cumhuriyet Zabıtasının Çalışmaları Hakkında Rapor» Yıl: 11, Sayı: 127.
İstiklal Harbi Gazetesi, (24 Temmuz 1919). "Sultanahmet Mitingi Dün Dağıtıldı", No. 63.
Koçak, C. (2013). Türk-Alman İlişkileri (1929-1939), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
Koçak, S., İmal, R., Balcı, F. (2003), "Cumhuriyet Dönemi Polis Eğitim Sistemi ve Çağdaş Yaklaşımlar", Polis Dergisi, Yıl: 9, Sayı: 34, s. 302-311.
Kutlu, C. (1992). Birinci Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin İç Güvenlikle İlgili Çıkardığı Kanun ve Kararnameler (23-Nisan 1920-16 Nisan 1923), (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Erzurum).
Okçabol, D. (1939). "Teşkilat ve İdare Bakımından Türk Zabıtasının Tarihi Tekâmül Safahatı ve Bugünkü Türk Polisinin Mahiyet ve Vasıfları", Polis Dergisi, Yıl: 26, Sayı: 6-317, EGM Yayınları Ankara, ss. 21-34.
Okçabol, D. (1940), Zabıta Tarihi, III. Kitap, Polis Enstitüsü Neşriyatı, Ankara. Polis Dergisi, (1937). "Yeni Emniyet Teşkilat Kanunu'nun Büyük Millet Meclisinde Müzakeresi Sırasında Dâhiliye Vekili Bay Şükrü Kaya'nın İrad Buyurduğu Nutuk", Sayı: 310, 31 Temmuz, ss. 40-42.
Resmi Gazete. (12 Haziran 1937). No: 3629, s. 8268-8275.
Resmi Gazete. (24 Mayıs 1930). No: 1501, s. 8940-8942.
Resmi Gazete. (14 Temmuz 1934). No: 2751 s. 4140-4142.
Selek, S. (1981). Anadolu İhtilali, Birinci Kitap, Örgün Yayınlar, İstanbul.
Solgun, S. (2010). Menemen Olayı Sonrasından İkinci Dünya Savaşına Türkiye'nin İç Güvenliği, (Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, İstanbul).
Sonyel, S. R. (1986). Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika, Cilt: II, TTK, Ankara.
Şahin, E. (2001). 1907'den 2000'e Polis Okulları, EGM Yayınları, Ankara.
Şahin, E. (2004). Türk Polis Teşkilatının Şanlı Geçmişinde ve Cumhuriyete Giden Yolda İz Bırakan Polisler, Ankara, EGM Yayın No: 371.
Şahin, E. (2013), Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Gayrimüslim Polis Biyografileri, Polis Akademisi Yayınları, Cilt: II, Ankara.
Şimşir, B. N. (1973). İngiliz Belgelerinde Atatürk (1918-1938), Cilt: I, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara.
TBMM Gizli Celse Zabıtları, (1999). Cilt: 3, Celse No: 2, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
TBMM Zabıt Ceridesi. (1 Kasım 1919). Devre: 3, İçtima: 3, Cilt: 13, Birinci İn'ikat.
TBMMZC. (9 Mayıs 1920). Devre: 1, İçtima: 1, Cilt: 1.
TBMMZC. (1 Kasım 1937). Devre: 5, İçtima: 3, Cilt: 20, Birinci İn'ikat.
TBMMZC. (1 Kasım 1938). Devre: 5, İçtima: 4, Cilt: 27, Birinci İn'ikat.
TBMMZC. (1 Mart 1340). Devre: 2, İçtima: 1, Cilt: 7.
TBMMZC. (1 Mart 1921). Devre: 1, İçtima: 2, Cilt: 9. İnikat.
TBMMZC. (21 Kasım 1932). Devre: 4, İçtima: 3, Cilt: 23-24.
Toksöz, F. (1983). "Kolluk Kuvvetleri", Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt: 6, İletişim Yayınları İstanbul, ss. 1626-1636.
Tongur, H. (1946). Türkiye'de Genel Kolluk, Emniyet Genel Müdürlüğü, Ankara.
Türkiye Cumhuriyeti Hükümetleri (1923-1960). (1978). Başbakanlık Basımevi, Cilt: I, No: 11, Ankara.
Türkmen, Z. (2002). "İstanbul'un İşgali ve İşgal Dönemindeki Uygulamalar (13 Kasım 1918-16 Mart 1920)", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: XVIII, Sayı: 53, ss. 319-372.
Ulusu, M. K. (2008), Atatürk'ün Yanı Başında: Çankaya Köşkü Kütüphanecisi Nuri Ulusu'nun Hatıraları, Doğan Kitapçılık, İstanbul.
Yağar, H. (1988). Mevzuat Metinlerinde Polis Teşkilatında Yapı ve Görev (1845- 1923), (Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Türk İnkılâp tarihi Enstitüsü, Ankara).
Yavuz, B. S. (1992). "1921 Tarihli Türk-Fransız Anlaşması'nın Hazırlık Aşamaları", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: VIII, Sayı: 23, ss. 273-308.