ŞEYH MUSLİHİDDİN TÜRBESİ (TACİKİSTAN-HOCENT)

XI-XII. yüzyılda yaşamış dini bir şahsiyet olan Şeyh Muslihiddin için yaptırılmış türbe, Tacikistan'ın Hocent şehri merkezinde yer almaktadır. Tuğla malzemeden inşa edilmiş yapı, ziyarethane2, gurhane3 ve hücrelerden meydana gelen hankâh yapılarına benzemektedir. Bu anıtsal yapı, mevcut özelliğiyle ülke sınırları içindeki Fergana Vadisi'nin günümüze ulaşmış tek örneğidir. Rus ve Tacik araştırmacılar tarafından pek çok kez ele alınan türbenin kitabesinin olmayışı, inşası konusunda tartışmalı tarihlerin ortaya konmasına neden olmuştur. Ancak araştırmacılar, yapının XIV-XVII. yüzyıllar arasına tarihlendirildiği konusunda kısmen aynı fikirdedirler. Diğer bir yandan, tarihi kroniklerde türbeyle ilgili verilen bilgilerin araştırmacılar tarafından yeterince değerlendirilmediği görülmektedir. Araştırmacılar, Babur, Mirza Haydar Duğlat ve Şerafeddin Ali Yezdî'nin verdiği bilgilerden sadece Yezdî'nin kaynağını değerlendirmiştir. Bu makalede, yapıyla ilgili yerinde yaptığımız incelemelerin yanında; türbenin tarihlendirilmesi, plan özellikleri, Orta Asya'da ve Tacikistan'daki önemi üzerine tespitlerimizi aktaracağız

The Sheikh Muslihiddin Shrine (Tajikistan-Khujand)

The shrine built for Sheikh Muslihiddin, the religious personality, who lived in 11th -12th centuries, is located at the center of the Khjuand City, Tajikistan. The building which was made of brick resembles "hankah" consisting of "gurhane"ziyarethane" and two layered cells. This monumental building is the unique ex-ample of Fergana Valley architecture reaching the present day, within the bor-ders of the country. The fact that the mausoleum does not have an epitaph, which was repeatedly no-ticed by Russian and Tajik researchers, has led to many debates on different claims about the building date. The researches partially agreed that the building could be dated between 14th-17thcenturies. On the other hand, it is obvious, that the information about the mausoleum recorded in the historical annals, has not been sufficiently utilized by the researchers. Although there are various sources written for the Mausoleum by Babur, Mirza Haydar Duğlat and Serafeddin Ali Yezdi, researches have referred the Yezdi's sources only.This article aims to present our research results related with these building inves-tigations and also findings about dating of the shrine, layout features and its im-portance within the area of Central Asia and Tajikistan.

PDF

___

AKA İsmail,Timur ve Devleti, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2000.
BABURGazi Zahîreddin Muhammed, Baburnâme, Çev.: Prof. Dr. Reşit Rahmeti Arat Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2006.DUĞLATMirzaHaydar, Tarih-i Reşidî, Çev.: Osman Karatay, Selenge Yayınları, İstanbul, 2006.
GOLOMBEKL., -WİLBER D., The Timurid Architecture of Iran and Turan, Princeton University Press, V. I, Princeton-New Jersey, 1988.
KAMOLH., İstoriya Mazarov Severnogo Tadjikistana, Naşriyoti Devaştiç, Duşanbe, 2005.
MAMADJANOVAM. -MUKİMOV, R., Arhitekturnoe Nasledie Kudjanda, Meras, 1993.
NEGMATOVN. -SALTOVSKAYA, E. D., "A Rabotah Hodjentsko-Ustruşanskogo Otryada v 1960 g.", Arheologiçeskie Rabotı v Tadjikistane, Vıp. VIII (1960g.), İzd.: "Doniş", Duşanbe, 1962, s. 69-84.
NEMTSEVAN. B., "Arheologiçeskie İssledovaniya u Mavzolaya Şeikha Muslihiddina v. g. Leninabade", Arheologiçeskie Pabotı v Tadjikistane, Vıp. VIII (1960 g.), İzd.: "Doniş", Duşanbe, 1962, s. 153-154.
POUGATCHENKOVAG. A., Chefs d'æuvre d'architecture de l'Asie Centrale XIV ?-XV ?siécle, Unesco, Paris, 1981.
PUGAÇENKOVAG. A. -REMPELI,L. İ., İstoriya İskusstv Uzbekistana, İzd.: İskusstva, Moskva, 1965.SAYANYüksel, Türkmenistan'daki Mimari Eserler (XI-XVI. Yüzyıl), T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1999.
GASPARYANS. (Direktor), Proek Restavratsii Pamyatnika Arhitekturı Mavzoley Şeikha Muslihiddina v. g. Leninabade,Ministerstva Kulturı Tadjikskoi SSR Spetsialnıe Nauçno-Restavratsionnıe Proizvodstvennıe Masterskie, Duşanbe, 1982.
VORONİNAV. L., Narodnaya Arhitektura Severnogo Tadjikistana, İzd.: Literatura po StroitelstvuArkitekture i Stroitelnım Materialam, Moskva, 1959.