GİRİTLİ SIRRI PAŞA'NIN BAĞDAT VALİLİĞİ

1844 yılında Girit'te dünyaya gelen Sırrı Paşa, memuriyet görevine divan efendiliğiyle başlamış, mektupçu muavinliği ve mektupçuluk gibi görevlerinin ardından Bihke, İzvornik, Vidin ve Karesi mutasarrıflıklarında bulunmuştur. İlk valilik görevini Trabzon'da yürüten Sırrı Paşa buradan sonra sırasıyla Kastamonu, tekrar Trabzon, Ankara, Sivas, Diyarbakır, Adana, Bağdat ve Diyarbakır'da valilik yapmıştır. Son olarak Islahat Komisyonu başkanlığına atanan Paşa, 1895 de hayatını kaybetmiştir. Sırrı Paşa'nın Bağdat valiliği, diğer görevleri gibi dönemin taşra yönetim anlayışını ve yapılan reformlarla, yaşanan sorunları göstermek açısından önem arz etmektedir. Paşa, bu görevinde aşiretlerin ıslahı, şehrin düzen ve temizliğinin sağlanması gibi çalışmalar yapmış, devletin bölgede Şiiliğin yükselişine karşı Ehl-i Sünnet akaidini destekleme politikası çerçevesinde faaliyet göstermiştir. Paşa görevi sırasında Osmanlı Devleti'nin bölgede İran'ın yayılmasına karşı verdiği bu mücadelede görüş ve önerilerini beyan etmiş, Heyet-i Teftişiye-i Askeriyenin raporuna istinaden kendi düşüncelerini ortaya koymuştur. Bununla birlikte 6. Ordu Müfettişi Nusret Paşa ile ciddi bir nüfuz mücadelesi yaşamış, uygulamaları dolayısıyla sık sık şikâyet edilmiştir. Paşa'nın Bağdat'taki önemli faaliyetlerinden biri de Osmanlı Devleti'nin Süveyş'ten sonra en önemli kanal-baraj projelerinden biri kabul edilen Hindiye Seddi'nin yapılmasıdır. Bağdat, Sırrı Paşa'nın görev yaptığı süre içerisinde özellikle imar ve bayındırlık faaliyetleri çerçevesinde bir restorasyon dönemi geçirmiş ancak bu faaliyetler gerek sivil-askeri idareci çekişmesinin gerekse Osmanlı Devleti'nin İran'la sürdürdüğü dini-siyasi nüfuz mücadelesinin gölgesinde kalmıştır.

Sirri Pahsa The Cretan's Baghdad Governership

Sirri Pahsa,who was born in Crete in 1844, began his official working life as a divan efendisi(the official secretary of the governor of a province) and after duties such as mektupcu muavinligi (vice chief secretary of a province) and mektupçuluk (the chief secretary of a province), he served as mutasarrıf in Bihke, İzvornik and Vidinand Karesi. After his first governorship in Trabzon, Sirri Pasha served as the governor of Kastamonu, Trabzon (for the second time), Ankara, Sivas, Diyarbakır, Adana, Baghdadand Diyarbakır (for the second time) respectively. Pahsa's last appointment was to the presidency of the Reform Commission just before he died in 1895. Showing similarities to his other duties, Sirri Pasha's Baghdad governorship is important in terms of showing the provincial administration system, the reforms attempted and the consequent problems of the reform process. During this duty the Pahsa carried out activities such as reconfiguration of tribes, providing order and the cleanliness around the city. He also took an active role in the Otoman Empire's policy of supporting the Beliefs of Ahl al-Sunnah against the rise of Shi'ism in the area. During his duty, he stated his ideas and suggestions on the struggle given by the Otoman Empire against the expansion of Iran and stated his ideas about the report of the council responsible for inspecting the military. He entered a struggle for power against Nusret Pasha, the Inspector of the Sixth Army, and was frequently complained due to his practices. Another important work belonging to him in Baghdad is the construction of Hindiyyah Barrage which is considered as one of the most important at channel-dam projects after the Suez. Within Sirri Pasha's term, Baghdad underwent a restoration term especially in terms of public works, but these works were left in the shadow due to the struggle between both civilian and military administrators and the religious and political power struggle between the Ottoman Empire and Iran

PDF

___

ARŞİV BELGELERİ
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)
Bâb-ı Âlî Evrak Odası Evrakı (BEO.), 303/22687; 32/2395.
Dâhiliye Nezâreti Mektubî Kalemi Evrakı(DH. MKT.),1524/8; 1564/108; 1582/56; 1632/67; 1707/54; 1745/105; 1776/69; 1819/129; 1824/75.
Dâhiliye Nezâreti Sicill-i Ahvâl İdare-i Umûmiyesi Evrakı (DH. SAİD.), No: 0004.
İrade Dâhiliye(İ. DH.),1160/90654; 1166/91200; 1191/93183; 1230/96276; 1231/96380; 1237/96876; 1237/96927; 1275/100275; 1284/101061.
İrade Şûrâ-yı Devlet Evrakı (İ. ŞD.),108/6482.
Sadaret MektûbîMühimme Kalemi Evrakı(A. MKT. MHM.),457/39.Şûrâ-yı Devlet Evrakı (ŞD.), 944/35.
Yıldız Esas Evrakı (Y. EE.), 139/63.
Yıldız Komisyonlar Marûzatı Evrakı (Y. PRK. KOM.),8/34.
Yıldız Mütenevvî Maruzat Evrakı (Y. MTV.), 49/109; 52/45; 86/51; 94/95.
Yıldız Perakende Evrakı Askerî Marûzat(Y. PRK. ASK.), 61/116; 69/42; 73/80; 73/102; 73/124; 90/82.
Yıldız Perakende Evrakı Mabeyn Başkitabeti(Y. PRK. BŞK.), 20/71; 21/9.
Yıldız Perakende Umum Vilayetler Tahrirâtı Evrakı(Y. PRK. UM.), 15/113. 15/126; 17/70; 17/88; 19/61; 29/11.
Yıldız Perakende Evrakı Zabtiye Nezâreti Maruzatı (Y. PRK. ZB.), 5/57.
Yıldız Perakende Yaveran ve Maiyet-i Seniyye Erkân-ı Harbiye Dairesi Evrakı (Y. PRK. MYD.),10/50.
Yıldız Sadaret Husûsî Marûzat Evrakı (Y. A. HUS.), 231/18; 242/29; 247/35; 248/44; 248/74; 283/8.
Yıldız Sadaret Resmî Marûzat Evrakı (Y. A. RES.),55/9.
ARAŞTIRMA VE İNCELEME ESERLERİ
ABDÜLAZİZ ED-DÛRİ, "Bağdad", Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDVİA), C.IV, İstan-bul 1991, s. 425-433.
ALDAN Mehmed, İz Bırakan Mülki İdare Amirleri,İçişleri Bakanlığı Yayını, Ankara 2001.
AKSÜT Ali Kemali, Profesör Mehmed Ali Ayni Hayatı ve Eserleri,Ahmet Sait Matbaası, İstanbul 1944.
BEYDİLLİ Kemal, "Süleyman Hüsnü Paşa", TDVİA, C.XXXVIII, İstanbul 2010, s. 89-92.
CEYLAN Ebubekir,Ottoman Centralizationand Modernization in theProvince of Baghdad 1831-1872, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul 2006.
ÇETİNSAYA Gökhan, Ottoman Administration of Iraq, RoutledgeStudies on TheMiddle East, London 2006.
__________, "Dünden Bugüne Kuzey Irak Üzerine Notlar", Türkiye Günlüğü,S.42, Eylül-Ekim 1996, s. 34-42.
__________, "II. Abdülhamid Döneminde Kuzey Irak'da Tarikat, Aşiret ve Siyaset", Divan, S.7, 1992, s. 153-168.
__________, "TheCaliphandMujtahids: OttomanPolicyTowardstheShiiteCommunity of Iraq in theLateNineteenth Century", Middle Eastern Studies, Vol. 41, No. 4, July 2005, pp. 561-574.
__________, "Sultan AbdulhamidII'sOfficals: The Case of Nusret Paşa at Baghdad (1888-1896)", Os-manlı Araştırmaları, S.21, 2001, s. 257-267.
__________, "ThePolitics of Reform in Iraq Under Abdulhamid II (1878-1908)", İslam Araştırmaları Dergisi,S.3, 1999, s. 41-72.
DERİNGİL Selim, "TheStruggleAgaintsShiism in HamidianIraq: A Study in Ottoman Counter-Propaganda", DieWeltdes Islams, Bd. 30, Nr. 1/4, 1990, pp. 45-62.
__________, İktidarın Sembolleri ve İdeoloji -İkinci Abdülhamid Dönemi (1876-1909), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2007.
ERASLAN Cezmi, "Irak'ta Türk İngiliz Rekabeti (1876-1915)", İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakül-tesi Tarih Dergisi, S.35, İstanbul 1994, s. 223-251.
__________, II. Abdülhamid ve İslam Birliği: Osmanlı Devleti'nin İslam Siyaseti 1856-1908,Ötüken Yayınevi, İstanbul 1992.
EREN İsmail, "Tuna Vilayeti Matbaası ve Neşriyatı (1864-1877)", Türk Kültürü,C.III, S.27, Ocak 1965, s. 311-318.
EROĞLU, Cengiz; BABUÇOĞLU, Murat; ÖZDİL, Orhan, Osmanlı Vilayet Salnamelerinde Bağdat,Global Strateji Enstitüsü Yayını, Ankara 2006.
GÜNAY Selçuk, "II. Abdülhamid Devrinin Son Yıllarında Güneydoğu Anadolu ile Kuzey Irak'ta Aşi-ret Mücadeleleri ve Milli Aşireti Reisi İbrahim Paşa", Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırma-ları Enstitüsü Dergisi, S.2, 1995,s. 105-132."
Her Şeyden: Hindiyye Seddi", Şehbal, 15 Mayıs 1328, 4. Sene, C.3, S.53, s. 100.
HUT Davut, Musul Vilayetinin İdarî, İktisadi ve Sosyal Yapısı (1864-1909),Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2006.
İNAL Mahmut Kemal, Son Asır Türk Şairleri,C. IV, Milli Eğitim Bakanlığı Yayını, İstanbul 1969.
KAN Kadir, Abbasilerin Birinci Asrında Bağdat (145-232/762-847), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilim-ler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Bursa 2010.
KANDEMİR M. Yaşar, "Hatîb el-Bağdâdî", TDVİA, C.XVI, İstanbul 1997, s. 452-460.
KOCABAŞOĞLU Uygur, "Tuna Vilayet Gazetesi", Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi (OTAM),S.2, Ocak 1991, s. 141-149.
KOÇ Bekir, Mithad Paşa (1822-1884),Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2002.
KORKMAZ Adem, Midhat Paşa'nın Bağdat Valiliği, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2005.
__________, "Mithad Paşa'nın Bağdat Valiliği (1869-1872)", İstanbul Üniversitesi Edebiyât Fakültesi Tarih Dergisi, S.49, 2010, s. 113-178.
KÖKSAL Ahmet, Giritli Sırrı Paşa 1844-1895,Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayım-lanmamış Doktora Tezi, Erzurum 2013.KURNAZ Cemal, "Giritli Sırrı Paşa Hayatı, Eserleri Şiirleri", İlmî Araştırmalar,S.9, 2000,s. 133-160.
__________, Sırrı Paşa", TDVİA, C.XXXVII, İstanbul 2009, s.127-129.MARUFOĞLU Sinan, Osmanlı Döneminde Kuzey Irak, Eren Yayıncılık, İstanbul 1998.
__________, "Osmanlı Döneminde Kuzey Irak Kürtlerinin Sosyal ve Siyâsi Konumları", Türkiye Gün-lüğü, S.42, Eylül-Ekim 1996, s. 45-53.
MEHMED SÜREYYA, Sicill-i Osmanî, Yayına Haz. Nuri Akbayar, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, C.IV, İstanbul 1996.
NAKASH Yitzhak, "The Conversion of Iraq'sTribestoShiism", International Journal of Middle East Studies, Vol. 26, No. 3, August 1994, pp. 443-463.
__________, "Sünni Irak Kabilelerinin Şiiliğe Dönüşümü", İslam Araştırmaları Dergisi, Tercüme: Zeki Tekin, C.XV, S.3, 2002, s. 387-397.
NEYZİ Nezih H.,Kızıltoprak Anıları,Peva Yayınları, İstanbul 1985.OĞUZ Mustafa, II. Abdulhamid'e Sunulan Layihalar,Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2007.
__________, "Osmanlı Devleti'nde Devlet Adamı Kıtlığı (Kaht-ı Rical) Hakkında II. Abdülhamid'e Sunulan Bir Rapor", Türklük Bilimi Araştırmaları (TÜBAR), S.24, 2008-Güz, s. 99-134.
ÖZGEN Asuman, 1272H/1855-56ile 1328H/1910 Yılları Arasında Suriye, Bağdat, Basra, Musul, Bey-rut, Hicaz ve Yemen Vilayetlerinin İdarî Taksimatı, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensti-tüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde 2001.
SALNAME-İ VİLÂYET-İ BAĞDAD, 14. Defa,Bağdat Vilayet Matbaası, Bağdat 1315.
SHAW Ezel Kural, "Padişahlar ve Sadrazamlar: Mithad Paşa", Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi,İletişim Yayınları, İstanbul 1985, C.IV, s. 1299-1303.
SIRRI PAŞA, Mektûbât-ı Sırrı Paşa,Şirket-i Mürettibiye Matbaası, C.I, İstanbul 1303.
__________,Mektûbât-ı Sırrı Paşa, Şirket-i Mürettibiye Matbaası, C.II, İstanbul 1315.
__________, Mektûbât-ı Sırrı Paşa,Diyarbakır Vilayet Matbaası, C.III, Diyarbakır 1311.
ŞABAN İbrahim, XIX. Yüzyıl Osmanlı Irak'ında Edebi ve Kültürel Çevre,İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2011.
TEVETOĞLU Fethi, Süleyman Paşa, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1988.
URSİNUS Michael, "?an???. EineAmtlicheOsmanischeProvinzzeitung im Jemen", DieWeltdesIslams, Bd. 29, Nr. 1/4, 1989, p. 101-124.
VARLIK Bülent, "Yerel Basının Öncüsü: Vilayet Gazeteleri", Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi,İletişim Yayınları, C.I, İstanbul 1985, s. 99-102.
YAZICI Nesimi, Osmanlı Devleti'nin Araplarla Meskûn Bölgelerindeki Resmi Vilâyet Basını Konu-sunda Bir Değerlendirme, XI. Türk Tarih Kongresi'nden Ayrıbasım, TTK Basımevi, Ankara 1994.
YİNERAbdulnasır, Müşir Recep Paşa'nın Askerî ve Siyasî Hayatı, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilim-ler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2006.

ISSN: 1301-2045
Başlangıç: 1996
Yayıncı: Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü

Arşiv