Başkurt Halk Şairi Remi Garipov’un Şiirlerinde Başkurt Dili

Türk şiir dünyasında vatan ve millet temaları kadar önemli olan bir başka tema daanadildir. Anadolu’da Âşık Paşa gibi şairlerimizle 13. yüzyılda başlayan ve manzumelerekonu olan anadil teması, özellikle 19. yüzyılda ve sonrasında şiir dünyamızda daha sıkyer bulmaya başlamıştır. Yabancı eliyle yabancı dil baskısı görmeyen Türkiye Türkçe-sinde bu tema farklı bir açıdan ele alınmıştır. Ancak Türk Dünyasının diğer sahalarında19. yüzyıldan itibaren başlayan ve 20. yüzyıldan itibaren daha da belirgin hale gelenmahallîleşmenin en güçlü etkisi dilde görülmüştür. Özellikle Çarlık Rusya’sı ve deva-mında Sovyet Rusya içerisinde yer alan Türk toplulukları, Rusçanın şiddetli etkisini his-setmeye başlamışlardır. Rusça eğitimin de katkısıyla bu etki millî bilince hayli zararverdiğinden dolayı şairler ve yazarlar kimi zaman bir tepki, kimi zaman da bir tedbirolarak eserlerinde anadilin önemini vurgulamışlardır. İdil-Ural coğrafyasında anadil de-nilince akla ilk gelen isim AbdullaTukay’dır. Onun anadilindeki soluğu, kendisinden son-ra gelen pek çok şair ve yazarı da derinden etkilemiştir. Etkilenen bu isimlerden biriside Başkurt halk şairi Remi Garipov’dur. Sovyet döneminin sonlarına doğru güçlü birsoluk olarak Başkurt edebiyatında ün salan R. Garipov’un pek çok şiirinde bu temayadikkat çektiği görülmektedir. Bu çalışmada Garipov’un şiirlerinde yer alan anadil tema-sının hangi imgelerle somutlaştırıldığı üzerinde durulmuş ve şiirlerden örnekler verile-rek şiir anlayışına ve edebî şahsiyetine dikkat çekilmesi amaçlanmıştır.

Bashkir Language in the Poems of Bashkir Folk Poet Rami Garipov

Mother language is another theme which is as much important as themes of homeland and nation in Turkish poetic world. Mother language theme which started in 13th century and has been subject to poets in Anatolia with our poets like Aşık Paşa, has taken part frequently in our poetic world especially during and after the 19th century. This theme has handled in different perspective since years in Turkey, Turkic dialects which has not been exposed to pressure of foreign languges by other nations. But the strongest effect of localization which began in 19th century and has become more apparent since 20th century, has occured in language. Especially, Turkish communities which take part in period of Tsarist Russia and than Soviet Russia, began to feel strong effect of Russian language. As a result of this effect, damaged national consciousness with the contribution of Russian education, poets and authors emphasized importance of mother language sometimes as a reaction, and sometimes as a precaution. Abdulla Tukay is the first writer who comes to mind about mother language theme in Volga-Ural region. He deeply influenced many poets and authors who come after him about mother language theme. One of these poets who is effected by him is Bashkir folk poet Rami Garipov. It is seen that Rami Garipov who was famed as a strong breath in last period of Soviet era, drew attention to mother language theme too in his many poems. In this article, it is emphasized that the theme of the native language in Garipov's poems was embodied by which images and it’s aimed that drawing attention by giving examples to his poetry and literary personality.

___

  • “Başkurt Edebiyatı II” [2005]. BAŞLANGICINDAN GÜNÜMÜZE KADAR TÜRKİYE DIŞINDAKİ TÜRK EDEBİ- YATLARI ANTOLOJİSİ , C. 30, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı.
  • BAŞKORT EZEBİYETE TARİHİ, IV Tom [1993]. Öfö: Kitap.
  • BAŞKORTOSTAN KISKASA ENTSİKLOPEDİYA [1997]. Öfö: Devlet Gilmiy Neşriyeti.
  • GARİPOV R. [2012]. Köndelekter . Öfö: Kitap.
  • GARİPOV R. [1996]. Eserzer . III Tomda. I Tom.Şigırzar, poemalar, Haz.: N. V. Garipova,Öfö: Başkortostan Kitap Neşriyeti.
  • KOLŞERİPOV M. M. [2012]. Başkortostan Tarihi . XX Bıvat. II Kisek. 9-sı sinıf ösön hınav dereslege, Öfö: Kitap.